Μαρωνείας: ''Ο πόνος χτυπά όλες τις πόρτες''

Δημιουργηθηκε στις Δευτέρα, 14 Οκτωβρίου 2013

Γράφτηκε από τον/την Ι.Μ. Μαρωνείας - 10.50

Τήν Κυριακήν τό ἀπόγευμα, 13ην Ὀκτωβρίου 2013, ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μαρωνείας καί Κομοτηνῆς κ. Παντελεήμων εὐγενῶς προσκληθείς ὑπό τοῦ Δ.Σ. τοῦ Συλλόγου Καρκινοπαθῶν Ν. Ροδόπης ἐτέλεσε ἀρχικῶς τήν ἀκολουθίαν τοῦ ἁγιασμοῦ εἰς τά γραφεῖα τοῦ Συλλόγου καί ἀκολούθως ὁμίλησε καταλλήλως εἰς τήν αἴθουσαν τοῦ πολυκέντρου Κομοτηνῆς, ἀναπτύξας τό θέμα: ''Ἡ Ὀρθόδοξη ἀντιμετώπιση τῆς ἀσθένειας καί τοῦ πόνου''.

Τό κείμενο τῆς ὁμιλίας ἔχει ὡς ἀκολούθως:

Ο πόνος, σωματικός και ψυχικός, είναι μια κατάσταση συνήθης στη ζωή του ανθρώπου, τόσο διαχρονικά, όσο και ιδιαίτερα στις μέρες μας. 

Σημασία έχει την ώ­ρα του πόνου κάποιος να τον συνδράμει. Να μη τον α­φήσει ν” απογοητευθεί, να πνιγεί στη μοναξιά, να πο­νέσει ακόμη πιο πολύ. 

Η επίσκεψη του πόνου στη ζωή μας δεν είναι ασφαλώς κάτι δίχως σημασία και σκοπό. Δεν είναι καθόλου ένα τυχαίο γεγονός. 

Ο Θεός δεν παύει ποτέ να ενδιαφέρεται για τα μετάνοια και τη σωτηρία μας και προσφέρει μύριες ευκαιρίες και ανοίγει διάφο­ρους δρόμους. 

Ο πόνος στην καθημερινή ζωή μας είναι μία μεγάλη ακόμη ευκαιρία που μας δίνει ο Πανάγαθος Θεός, για να σκύψουμε μέσα μας, να μετανοήσουμε ειλικρινά, να προσευχηθού­με θερμά, να γνωρίσουμε την ακένωτη χάρη των ιε­ρών μυστηρίων της αγίας μητέρας μας Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Η ορθόδοξη διδασκαλία δεν παραγνωρίζει τον σωματικό, ούτε αδιαφορεί για τον ψυχικό πόνο που πολλές φορές νιώθει ο κάθε άνθρωπος άλλα δίνει σ’ αυτόν ένα νέο περιεχόμενο. 

Το περιεχόμενο αυτό έχει την αναφορά του στην σταύρωση του χριστού. Ο Χριστός που έγινε άνθρωπος σταυρώθηκε για να λυτρώσει και να απαλλάξει τον άνθρωπο από τις συνέπειες της αμαρτίας.

Συνέπεια της αμαρτίας είναι ο πόνος, η δυστυχία, και η θλίψη που ταλαιπωρεί και βασανίζει το ανθρώπινο γένος. Ο Χριστός όμως πήρε πάνω του όλες τις αμαρτίες του ανθρώπινου γένους και σταυρώθηκε χάριν ημών και αντί ημών.

Πόνεσε και ο ίδιος πάνω στο σταυρό του μαρτυρίου. Η σταύρωση ήταν ένα φρικτό μαρτύριο. Ο Χριστός με την θεϊκή του δύναμη θα μπορούσε να μην αισθανθεί το βάρος του σταυρού και την οδύνη της σταύρωσης.

Δεν το έπραξε όμως. Έπαθε πλήρως ως τέλειος άνθρωπος. Ως αντιπρόσωπος όλου του ανθρωπίνου γένους ανέβηκε στον σταυρό και ένιωσε σε όλη του την έκταση τον σωματικό και ψυχικό πόνο.

Ο Χριστός σ’ όλη την επίγεια ζωή του περιόδευε από τόπο σε τόπο ευεργετώντας και θεραπεύοντας ανθρώπους με σωματικές και ψυχικές ασθένειες.

Έχυσε δάκρυα συμπάσχοντας και συμπονώντας με τους πάσχοντες και πονεμένους.

Δεν υπήρχε περίπτωση, κατά την οποία να έφεραν πλησίον του Χριστού αρρώστους οι οποίοι ζητούσαν την θαυματουργική θεραπεία τους και ο Κύριος να μην πραγματοποίησε το αίτημα των πασχόντων και πονεμένων ανθρώπων.

Πολλές φορές δε, όταν του ζητούσαν να έρθει σε κάποιο σπίτι, οπού υπήρχε κάποιος ασθενής για να θεραπεύσει, ο Χριστός πήγαινε χωρίς να υπολογίσει τον σωματικό κόπο.

Ο ιερός ευαγγελιστής Ματθαίος δείχνει έκπληξη μπροστά στη μεγάλη φιλανθρωπία και συμπάθεια την οποία επιδεικνύει ο Ιησούς προς στους πάσχοντες.

Ο ίδιος φωτιζόμενος από το άγιο πνεύμα αναφέρει, ότι με την θεραπεία των ασθενών και με την απαλλαγή τους από τους πόνους και τις θλίψεις πραγματοποιήθηκε ο προφητικός λόγος «Αυτός τάς ασθενείας ημών έλαβε και τας νόσους εβάστασεν».

Η ασθένεια και ο πό­νος μπορεί να γίνουν αφορμή, για μία πιο ουσια­στική και βαθειά γνωριμία μας με τον Θεό.

Ο πόνος μπορεί να μας συνδράμει να γίνουμε πιο ανεκτικοί και συμπονετικοί με τους αδελφούς μας και να γνωρίσουμε τον άγνωστο ε­αυτό μας.

Αν εκμεταλλευθούμε την πράγματι σημαντική ευ­καιρία, μπορεί ο σωματικός πόνος να γίνει θεραπευ­τής της αθάνατης ψυχής μας.

Ο πόνος τότε θα γίνει ευλογία. Δεν ζητάμε βεβαίως εμείς οι πιστοί τον πόνο νοσηρά στη ζωή μας. Η Εκκλησία μας πάντοτε εύχε­ται υπέρ υγείας και διαφωτίσεως των τέκνων της.

Η Εκκλησία μας ευλογεί την ιατρική επιστήμη και τους ιατρούς που αναλώνονται στην προσπάθεια ανακούφισης του ανθρώπινου πόνου, και στο πλαίσιο αυτό ευλογεί και την δωρεά αίματος των εθελοντών αιμοδοτών, ως μια ευλογημένη και αξιομίμητη προσφορά αγάπης προς τον συνάνθρωπο, που οπωσδήποτε δεν αφήνει ασυγκίνητο το θείο έλεος και ελκύει πλούσια την χάρη του Θεού.

Ο πόνος κατά την ορθόδοξη θεολογία αφορά την μεταπτωτική κατάσταση του ανθρώπου. Ο πόνος, ο κόπος, η θλίψη, και ο θάνατος δεν υπήρχαν εξ’ αρχής στο ανθρώπινο γένος.

Η παρακοή όμως των πρωτοπλάστων είναι η αιτία και η πηγή όλων των δεινών, των συμφορών και των πόνων που δοκιμάζει έκτοτε ο άνθρωπος.

Μετά την πτώση, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει και ο Μ. Βασίλειος « οδυνηρά σαρκί συνεζεύχθημεν εις φθορά καταδεδικασμένη δια την αμαρτία».

Η πτώση και η αμαρτία έφεραν τον πόνο και τον θάνατο ως φυσική συνέπεια και όχι ως τιμωρία Θεού.

Έτσι ο φιλάνθρωπος Χριστός ως αντιπρόσωπος όλου του ανθρωπίνου γένους, ανέλαβε ενώπιον του Θεού Πατρός όλη την ευθύνη των αμαρτιών του ανθρωπίνου γένους και υπέστη ο ίδιος την φρικτή τιμωρία του σταυρικού θανάτου.

Παράλληλα όμως έλαβε και την εξουσία να θεραπεύει τις ασθένειες, τους πόνους και τα άλλα δεινά, από τα οποία υποφέρει η ανθρωπότητας, τα οποία είναι αποτελέσματα του ηθικού κακού, της αμαρτίας.

Αυτός είναι και ο λόγος, για την μεγάλη συμπάθεια που έδειχνε ο Χριστός προς τους ασθενείς, τους πάσχοντας και για όλους από τον πόνο βασανισμένους ανθρώπους.

Ας δούμε τι μας συμβουλεύουν επί του παρόντος οι Πατέρες της Εκκλησίας μας:

Ο άγιος Διάδοχος, επίσκοπος Φωτικής της Ηπεί­ρου, αναφέρει ένα λόγο υπέροχα παρηγορητικό για πολλούς: «Ο υπομείνας χρόνιον ασθένειαν αγογ­γύστως ως μάρτυς παραλειφθήσεται».

Αυτός, λέγει, που έχει μία χρόνια και ανίατη ασθένεια και την υπο­μένει στο κρεβάτι του πόνου δίχως να γογγύζει, αυτόν θα τον παραλάβει ο Κύριος κοντά Του ως ένα μεγαλο­μάρτυρα.

Για να έχει όμως κανείς τη μεγάλη καρτερικότητα και υπομονή να μη γογγύζει, ασφαλώς και βεβαίως θα πρέπει να πιστεύει θερμά στον Θεό και να προσεύχεται ταπεινά.

Κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, η προσευχή δεν είναι απλά μία νοητική ε­νέργεια που απευθύνεται έκτακτα στον Θεό, είναι πράξη καρδιακής καθάρσεως, στην οποία μετέχει ό­λος ο άνθρωπος.

Ο ασθενής, λοιπόν, που υπομένει τον πόνο κι ευ­χαριστιακά και δοξολογικά προσεύχεται, ενισχύεται, παραμυθείται, απαλλάσσεται από την εμπάθεια και την ηδυπάθεια κι αισθάνεται το μέγα έλεος του πανά­γαθου Κυρίου.

Τη σημασία του πόνου στη ζωή μας, από μια καθαρώς πνευματική και ορθόδοξη χριστιανική σκοπιά εξηγεί δια μακρών ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής:

Όπως χαρακτηριστικά τονίζει, η πα­ράλογη ηδονή είχε ως φυσικό αποτέλεσμα την οδύνη, τον πόνο. Για ν” απαλλαγούμε από αυτή την οδύνη χρειάζεται μία νέα οδύνη, για να φθάσουμε στην ό­ντως ηδονή!

Παράλογη ηδονή είναι, κατά τον άγιο Μάξιμο, κά­θε μορφή μικρής ή μεγάλης αμαρτίας. Η υπομονή στον πόνο και η προσευχητική καρτερία φέρει την επίσκεψη της θείας Χάριτος.

Ο καλοδεχούμενος πόνος καθαρίζει την ψυχή. Αποδεικνύουμε την αγάπη μας στον Χριστό, με την αγόγγυστη υπομονή στον πόνο.

Ο πόνος είναι ένας σταυρός, πάνω στον οποίο σταυρώνουμε τα πάθη μας. Μέσα από αυτή την εκούσια σταύρωση θ” αναστηθεί ο αναγεννημένος εαυτός μας.

Ο Άγιος Μάρκος ο Ασκητής πάλι τονίζει πως η υπομο­νή στους πόνους των θλίψεων δίνει αληθινή γνώση και μεγάλη ωφέλεια.

Ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος συνεχίζοντας λέγει πως αυτή η υπομονή στους πειρασμούς θα στε­φθεί από χαρά, στην οποία προκαταβολικά πρέπει να ελπίζουμε κατά την αδιάψευστη εντολή του Κυρίου.

Σύμφωνα με την διδασκαλία αλλά και την εμπειρία της Εκκλησίας μας, κατά την ώρα του πόνου και της θλίψης ο φιλάνθρωπος Χριστός παραστέκει αόρατα, μεταδίδοντας ελπίδα, αισιοδοξία και παρηγοριά στον πάσχοντα άνθρωπο.

Το παράδειγμα εξάλλου του ίδιου του Χριστού ο οποίος ένιωσε τον πόνο στον ύψιστο βαθμό προβάλλεται ως πρότυπο και στήριγμα για τη ζωή του πιστού.

Τον πόνο άλλωστε ένιωσαν πολλοί από τους Αποστόλους και τους Αγίους της εκκλησίας μας μιμούμενοι το παράδειγμα του Χριστού.

Ο Απόστολος Παύλος είχε προσωπική εμπειρία από διωγμούς και θλίψεις. Ο ίδιος πέρα από τις φυλακίσεις, τα ναυάγια, τους ραβδισμούς, τους λιθοβολισμούς, την πείνα, τη δίψα, το ψύχος, την έλλειψη επαρκών ενδυμάτων υπέφερε και από χρόνια ασθένεια.

Αλλά και ο Μέγας Βασίλειος, ο οποίος ονομάστηκε «μέγας» εν ζωή με πλήθος χαρισμάτων, πανεπιστήμων, ασκητής, φιλάνθρωπος είχε ασθενή σωματική κράση, που του επέφερε πλήθος επώδυνων σωματικών ασθενειών, οι οποίες τελικά οδήγησαν και στην κοίμησή του.

Η άποψη της ορθόδοξης θεολογίας απέναντι στον πόνο είναι η ίδια που επιδεικνύει απέναντι σ’ όλα τα καθημερινά προβλήματα.

Κατανοεί και αναγνωρίζει την σοβαρότητά τους, δεν προβαίνει όμως για τη λύση τους στην αμεσότητα της καθημερινής ζωής. Αυτό θα σήμαινε την απολυτοποίησή τους.

Αντίθετα μάλλον, τα σχετικοποιεί κάτω από το πρίσμα του εσχατολογικού προορισμού του ανθρώπου.

Άνθρωποι δίχως Θεό και ηθικές αρχές στον πόνο της ασθένειας διαλύονται και καταντούν αξιολύπητοι.

Ο Θεός δεν τους αποστρέφεται, αλλά τους επισκέπτε­ται διαφορότροπα, με διάφορα φάρμακα για να τους θεραπεύσει κι όχι να τους πληγώσει και πικράνει.

Ο θείος και ιερός Χρυσόστομος θαυμάσια συμβουλεύει να μη γογγύζουμε εύκολα με τα δυσάρεστα που μας βρίσκουν και μάλιστα να μη βλασφημούμε.

Μήπως έτσι, λέει, θα γίνει πιο ελαφρύς ο πόνος μας; Ούτε χρειάζεται να πολυεξετάζουμε τους λόγους και τις αι­τίες και τις αφορμές και να ζητάμε πολλές εξηγήσεις για όλα αυτά που μας επιτρέπει η πανσοφία του Θεού.

Στις δυσκολίες, τις συμφορές και τους πόνους να επικαλούμεθα τη σωστική βοή­θεια του Θεού με κάθε εμπιστοσύνη.

Στο από ποιμαντική άποψη δύσκολο ερώτημα γιατί ο Θε­ός να επιτρέπει να ταλαιπωρείται το πλάσμα του, να βασανίζεται και ν' αγωνιά μέσα στον πολύ πόνο, μπορούμε να απαντήσουμε ότι ο πόνος μας αφυπνίζει να ενδια­φερθούμε καλύτερα για τη μετάνοια, την ταπείνωση, την αναθέρμανση της πίστης μας και τη συμπόνια του πλησίον μας.

Ο πόνος, σωματικός ή ψυχικός, μας ε­πισκέπτεται για κάποιο ιδιαίτερα σοβαρό λόγο. Για να ξαναδούμε την πορεία, τους στόχους και τον σκο­πό της εφήμερης ζωής μας.

Πάντοτε παραμένει επίκαιρο το θέμα της ασθέ­νειας. Πολλοί οι ασθενείς στα σπίτια, στα νοσοκο­μεία, στους δρόμους.

Ο πόνος κτυπά όλες τις πόρτες, όλες τις ώρες αδιακρίτως, και το ερώτημα γιατί να ασθενεί και να πονά ο άνθρωπος επα­νέρχεται με δριμύτητα.

Δεν είναι μόνο από τις αμαρ­τίες οι διάφορες αρρώστιες. Αρρώστιες πολλές και μεγάλες είχαν και οι άγιοι. Οι αρρώστιες μας κάνουν να θυμηθούμε τον λησμονημένο Θεό, να τον επικαλε­σθούμε, να συνδεθούμε μαζί του.

Η μνήμη του Θεού συντείνει στην ειλικρινή μετάνοια. Οι αρρώστιες εί­ναι, αλήθεια, για να μας φέρουν πιο κοντά στον Θεό και όχι να μας απομακρύνουν από Αυτόν.

Την πίστη μας στον Θεό αποδεικνύουμε με την υπομονή στις δο­κιμασίες και μάλιστα στον πόνο των ασθενειών.

Κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας, ο πόνος είναι μια ευκαιρία για πνευματική ανάταση, μια ισχυρή πνευματική δόνηση ώστε ο άνθρωπος να ξυπνήσει και να θυμηθεί την θνητότητά του και την πέρα του τάφου ζωή.

Μέσου του πόνου, ο άνθρωπος παιδαγωγείται και παρακινείται σε πνευματική εγρήγορση. Χωρίς την παρουσία του εύκολα πέφτει στην πλαδαρότητα και την πνευματική αδιαφορία.

Ο πόνος παρέχει εκείνο το πλαίσιο που χρειάζεται για την ανάπτυξη της πνευματικής ζωής. Ο σύγχρονος ορθολογιστής άνθρωπος όμως αδυνατεί να κατανοήσει το μεγαλείο της αγάπης του θεού, που παιδαγωγικά τον επισκέπτεται μέσα από τις δοκιμασίες για να τον συνετίσει.

Ενώ από την άλλη φροντίζει με κάθε μέσο να εξασφαλίσει την ατομικότητά του και το συμφέρον του. Η ατομικότητα αυτή τον κάνει να απομακρύνεται από τον θεό και τον συνάνθρωπό του.

Η έλευση του πόνου στη ζωή του όμως τον συνετίζει, τον ταπεινώνει και τον συνδέει με τους άλλους. Συμβάλλει ακόμα στο να αισθανθεί την αδυναμία του ως άνθρωπος και να ζητήσει την επίκληση του ελέους του θεού.

Με τον τρόπο αυτό ασκείται στην ταπείνωση και την υπομονή, ωριμάζει πνευματικά ώστε να γίνει πιο δεικτικός στη χάρη του Θεού.

Η παρουσία του πόνου στη ζωή μας δεν μπορεί παρά να είναι για όλους ένα γεγονός αδιαμφισβήτητο.

Το αρχαίο ερώτημα, δικαιολογημένο και σαφές, είναι πάντοτε και σήμερα το αυτό. Γιατί να πονάμε;

Έχει κάποιο νόημα ο πόνος στη ζωή του καθενός μας; Η απάντηση μη νομίζετε πως είναι τόσο εύκολη. Μόνο ο Θεός μπορεί να βοηθήσει σε αυτή την αρκετά χρή­σιμη και ωφέλιμη κατανόηση.

Ο πόνος ταπεινώνει τον άνθρωπο. Μέσα από την αδυναμία του μπορεί ν' αναζητήσει τη δύναμη στον Θεό και να την έχει.

Αν θελήσει να τα βγάλει πέρα μόνος του θα ταλαιπωρηθεί αρκετά και θα πονέσει σίγουρα πιο πολύ.

Είναι μία ευκαιρία, να υποχωρήσει ο ατομισμός, η αυτάρκεια, η επικίνδυνη τάση για αυτοθέωση, που αποτελεί πονηρή ψευδαί­σθηση αυτοδυναμίας και αυτοδικαιώσεως, κι έτσι να οδηγηθεί στη σωτήρια μετάνοια, αποφασιστικά και α­μετάκλητα.

Ο σημερινός πολιτισμός θέλει να διώξει μακριά τον πόνο. Γκρέμισε τις πνευματικές αξίες και αναφορές. Ανύπαρκτη είναι η κοινωνία με το θεό, ανύπαρκτη και η πνευματικότητα.

Ο άνθρωπος και ο θεός, είναι δυο πόλοι, δυο άκρα που όταν συναντώνται αρχίζει για τον άνθρωπο να υπάρχει πνευματικότητα.

Στη συνάντηση αυτή δεν υπάρχει καταναγκασμός, αφού ο άνθρωπος είναι πάντα ελεύθερος να αμφιβάλλει όχι μόνο για την πνευματικότητα, άλλα και για τον ίδιο το θεό.

Αποτέλεσμα της έλλειψης της πνευματικότητας είναι ο ανθρώπινος πόνος, ο οποίος για να αντιμετωπιστεί χρειάζεται ένα μεταφυσικό, ένα πνευματικό πεδίο που όσο και αν φαίνεται παράδοξο, είναι το μόνο ικανό, να προσφέρει δυνατότητα λογικής στον άλογο και παράλογο σύγχρονο άνθρωπο.

Ένα τέτοιο μοναδικό πλαίσιο ίδρυσε στον κόσμο με το αίμα, τον πόνο, τη θυσία, το θάνατο και την ανάστασή του ο Χριστός.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας διδάσκει ότι όταν έλθει στη ζωή μας ο πόνος δεν πρέπει να πανικοβληθούμε, να τρομάξου­με, να απογοητευθούμε, να μελαγχολήσουμε, και να τα βάλουμε με τον Θεό.

Αν φαίνεται να καθυστερεί να μας απα­ντήσει στις ανάλογες προσευχές μας, δεν σημαίνει διόλου ότι δεν μας παρακολου­θεί, προσέχει και ακούει.

Το σχέδιο της σωτηρίας μας μπορεί να φαίνεται ότι καθυστερεί, υφαίνεται όμως προσεκτικά και μυστικά. Δεν επιζητούμε αστόχαστα τον πόνο στη ζωή μας, αλλά αν και όποτε μας επισκε­φθεί, ας αναζητήσουμε καρτερικά το κρυμμένο και βαθύ νόημα της επισκέψεώς Του.

Μπορούμε ν' ανα­πτύξουμε μαζί Του ένα σημαντικό διάλογο, που ν' α­ποτελέσει σταθμό στη ζωή μας και να νοηματισθεί ό­λος ο βίος μας και να λάβει άλλη διάσταση και νέα προοπτική.

Αν υπάρχει ένα γεγονός στο οποίο θα μπορούσε να συνοψιστούν όλα τα γεγονότα, από τη ζωή του Χριστού και όλων των Αποστόλων και γενικά ολόκληρου του χριστιανισμού, το γεγονός αυτό θα ήταν η ανάσταση του Χριστού.

Επίσης αν υπάρχει μια αλήθεια στην οποία θα μπορούσε να συνοψιστούν όλες οι ευαγγελικές αλήθειες, η αλήθεια αυτή θα ήταν η ανάσταση του Χριστού.

Η ανάσταση δεν υπάρχει μόνο ως προσδοκία άλλα και ως βιωματική εμπειρία που θεμελιώνεται στο μυστήριο του σταυρού. Η ανάσταση δεν βρίσκεται μετά το σταυρό, αλλά με το σταυρό.

Γι’ αυτό η επίγνωση στη βιωματική μετοχή του ανθρώπου σ’ αυτή, πάνω απ’ όλα είναι κατόρθωμα προσωπικής ελευθερίας.

Η ανάσταση νοείται ως απελευθέρωση της ανθρώπινης φύσης από τον πόνο, τη φθορά και το θάνατο. Η ανάσταση του Χριστού παρέχει από μόνη της τη βεβαιότητα της ανθρώπινης σωτηρίας.

Η μετοχή σ’ αυτή δεν είναι βέβαια γνωστική, ούτε συναισθηματική, άλλα κυρίως βιωματική που ξεκινά από τον ίδιο τον καθημερινό αγώνα, μέσα από τις κάθε είδους μέριμνες, θλίψεις, πόνους του ανθρώπου, προκειμένου να αναστηθεί μαζί με τον Χριστό και να επέλθει η σωτηρία του.