Ολοκληρώθηκε το ΙΒ΄ Παννελήνιο Λειτουργικό Συμπόσιο στο Βόλο

Δημιουργηθηκε στις Πέμπτη, 30 Σεπτεμβρίου 2010

Γράφτηκε από τον/την Ιερά Σύνοδος 12:01

Συ­νε­χί­σθη­καν χθες  29 Σεπτεμ­βρί­ου οι ερ­γα­σί­ες του ΙΒ’ Πα­νελ­λη­νί­ου Λει­τουρ­γι­κού Συμ­πο­σί­ου Στε­λε­χών Ι­ε­ρών Μη­τρο­πό­λε­ων, το ο­ποί­ο δι­ορ­γα­νώ­νει η Ι­ε­ρά Σύ­νο­δος της Εκ­κλη­σί­ας της Ελ­λά­δος στο Συ­νε­δρια­κό Κέν­τρο της Ι­ε­ράς Μη­τρο­πό­λε­ως Δη­μη­τριά­δος και Αλ­μυ­ρού, στα Με­λισ­σι­ά­τι­κα Νέ­ας Ι­ω­νί­ας Βό­λου. Γενικό θέμα του Συμποσίου, το οποίο έχει θέσει υπό την αιγίδα του ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος, είναι:

«ΠΡΟΣΩΠΑ ΚΑΙ ΣΤΑΘΜΟΙ

ΟΡΟΣΗΜΑ

ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ»

Η πέμ­πτη συ­νε­δρί­α πραγματοποιήθηκε με προ­ε­δρεύ­ον­τα τον Ελλογιμώτατο κ. Γε­ώρ­γιο Φί­λια, Κα­θη­γη­τή της Θε­ο­λο­γι­κής Σχο­λής του Πα­νε­πι­στη­μί­ου Α­θη­νών.

Η πρώ­τη Ει­σή­γη­ση εί­χε ως θέ­μα : «Κανονική Παράδοση και Λατρεία». Ο ει­ση­γη­τής Ελ­λο­γι­μώ­τα­τος κ. Θεόδωρος Γιάγκου, Κα­θη­γη­τής της Θε­ο­λο­γι­κής Σχο­λής του Πα­νε­πι­στη­μί­ου Θεσσαλονίκης, ο ο­ποί­ος πα­ρου­σί­α­σε πτυ­χές του θέ­μα­τός του, επεσήμανε τα ε­ξής:

Ως προς το θέμα της σχέσεως της κανονικής παραδόσεως με τη Λατρεία επισημάνθηκε ότι η πλειονότητα των ιερών κανόνων αναφέρεται σε λειτουργικά ζητήματα. Επειδή η Εκκλησιαστική ζωή είναι μυστηριακή, ήταν εύλογο ο κανονικός νομοθέτης να ενδιαφερθεί για τα όρια της κανονικότητας των μυστηρίων και τη διάκριση κανονικού και αντικανονικού σε θέματα τελετουργίας και θεολογίας της Θείας Λατρείας.

Ο δεύ­τε­ρος ει­ση­γη­τής Ελλογιμ­ώ­τα­τος  κ. Αθανάσιος Βουρλής, Κα­θη­γη­τής της Θε­ο­λο­γι­κής Σχο­λής του Πα­νε­πι­στη­μί­ου Α­θη­νών α­νέ­πτυ­ξε το θέ­μα: «Το Τυπικό της Κωνσταντινουπόλεως (19^ος αι.) και η περαιτέρω πορεία του». Ο ο­μι­λη­τής με γλα­φυ­ρό­τη­τα α­νέ­φε­ρε ό­τι ο μεν 19^ος αιώνας είναι καθοριστικός ως προς την καταγραφή των τυπικών διατάξεων που ίσχυαν τότε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, ο δε 20^ος αιώνας διατηρεί το τυπικό αυτό. Συγχρόνως όμως έχουν κατατεθεί ενδιαφέρουσες προτάσεις για νέες αναθεωρήσεις του τυπικού, με βάση τη λειτουργική παράδοση και τις ποιμαντικές ανάγκες.

 

Με­τά το σύν­το­μο δι­ά­λειμ­μα ε­πα­να­λή­φθη­καν οι ερ­γα­σί­ες με τη­ν  6η συ­νε­δρί­α υ­πό την προ­ε­δρί­α του Ελλογιμωτάτου κ. Γεωργίου Φίλια, Καθηγητού της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών  με τους ε­ξής ει­ση­γη­τές:

Ακολούθησε η εισήγηση του τρίτου εισηγητού Αιδεσιμολο­γι­ω­τάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Βασιλείου Καλλιακμάνη, Κα­θη­γη­τού  της Θε­ο­λο­γι­κής Σχο­λής του Πα­νε­πι­στη­μί­ου Θεσ­σα­λο­νί­κης με θέ­μα : «Σημαντικοί εκπρόσωποι της ιστορίας και θεολογίας κατά τον 20^ο αιώνα».

Ο Ει­ση­γη­τής με­τά τη δι­α­τύ­πω­ση εμ­πε­ρι­στα­τω­μέ­νων ε­πι­στη­μο­νι­κών θέ­σε­ων ­τό­νι­σε : «Κατά τον εικοστό αιώνα υπήρξε έντονη αναζήτηση, επι­στημονική έ­­ρευνα, εκδόσεις κειμένων και βιβλίων, θεολογικές συζητήσεις και ζυ­μώ­σεις, συνέδρια και ημερίδες με κέντρο τη θεία λατρεία. Και ο τομέας αυτός δεν εν­δια­φέρει μόνο  κλη­ρι­κούς και θεολόγους, αλλά και ιστορικούς, βυζαντινολόγους, αρ­χαιο­λόγους, μου­σι­κολόγους, αρχιτέ­κτο­νες, αγιογράφους, φιλο­λό­γους, κοινω­νιο­λό­γους, ανθρώπους της τέχνης, θρησκειο­λό­γους, λογοτέχνες κ.ά. Από το 1921 που κυκλοφόρησε το βιβλίο ενός ικανού, λογίου και σοφού κλη­­ρικού του Κωνσταντίνου Καλ­λι­νίκου, με τίτλο, «Ο χρι­στια­νικός ναός και τα τελούμενα εν αυ­τώ» στην Α­λε­ξάνδρεια, μέχρι την έκδο­ση του ογκώδους τόμου του άριστου γνώστη της λα­τρείας μα­κα­ρι­στού Αρχι­επι­σκό­που Χρι­στο­δούλου που περιέχει Λειτουργικές Ε­­γκυ­­­κλίους τριών και πλέον δε­καε­τιών, παρή­λθαν ογδόντα περίπου χρόνια.

Το με­σο­­­διά­­στημα σημά­δε­ψαν με το πέ­ρα­σμά τους πολ­­λά σπουδαία πρόσωπα, που με τα συγ­­γράμ­­ματά τους συνέ­βαλαν στην ανάδειξη και βα­θειά γνώση της λατρευτικής ζωής. Τον Κ. Καλλίνικο ακολούθησε ο Μητροπολίτης Καισαρείας Αμβρόσιος Σταυ­ριανός, ο οποίος δημοσίευσε λειτουργικά κείμενα.

Πραγματικό σταθμό αποτελεί η παρουσία του καθηγητή Παναγιώτη Τρεμπέ­λα, ο οποίος εκδίδοντας λειτουργικά κεί­μενα βάσει χειρογράφων και συνδέοντάς τα με την καθημερινή ζωή των πιστών, δημιούργησε προϋποθέσεις για τη μελέτη και εν­συ­νείδητη βίωση της θείας λατρείας.

Ένας λόγιος κληρικός που ασχολήθηκε με τα λειτουργικά θέ­ματα όχι από την έδρα του πανεπιστημιακού, παρότι είχε όλες τις προϋποθέσεις όσο από το βήμα του λει­τουργού ήταν ο μα­κα­ριστός Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης Διο­­νύ­σιος Ψα­ρια­νός. Ο Κοζάνης Διονύσιος έδινε προτεραιότητα στο αγιαστικό και λει­τουργικό έρ­γο της Εκκλησίας καθώς και στη διακονία του λόγου και δευτε­ρεύο­ντως στο κοι­νω­νι­κό έργο.

Μια άλλη σημαίνουσα προσωπικότητα που δίδαξε Λει­τουργι­κή, Ομιλητική και Κατηχητική στη Θεολογική Σχολή Αθηνών και διετέλεσε Πρύτανης του Πανε­πι­στη­μίου είναι ο Ομότιμος Καθηγητής Ευάγγελος Θεοδώρου.

Κορυφαίος καθηγητής της Λειτουργικής, ερευνητής, εκδότης κειμένων και εκλεκτός δάσκαλος ήταν ο Ιωάννης Φουντούλης, ο οποίος άφησε ένα σπουδαίο λειτουργικό έργο. Για τρι­ά­ντα­ πέ­ντε χρό­νια δίδαξε τα μαθή­μα­τα αυτά στη Θε­ο­λο­γι­κή Σχολή του Α­ρι­στο­τε­λείου Πα­νε­πιστημίου Θεσ­σαλονίκης και συνέβαλε στην ανά­δει­ξη και τη διεθ­νή ακτι­νο­­βο­λία της. Το μέγεθος του έργου του δεν μπορεί εύκολα να απο­τιμηθεί. Είναι όμως σί­γουρο ότι όσοι θα ασχολούν­ται στο μέλλον με τη Λειτουργική, την Ομιλητική, την Αγιολογία και τις « ιερές τέχνες» είναι αδύνατο να μην αναφέρονται στην με­­γάλη προσφορά του λειτουργιολόγου της Εκ­κλη­σίας Ιωάννη Φου­ντούλη.

Σημαντικό ρόλο διαδραμάτισαν οι μεταφράσεις στα ελληνικά  των έργων δύο σπου­δαίων θεολόγων ρωσικής καταγωγής: του π. Γεωργίου Φλορόφσκυ,  και του π. Α­λε­ξάνδρου Σμέμαν.

Σημαντική ήταν η συμβολή του Αγίου Όρους. Εκτός από τον Υμνογράφο μο­ναχό Γεράσιμο Μικραγιαννανίτη που συνέταξε πάνω από δυο χιλιάδες ιερές ακο­λουθίες, κανόνες, τροπάρια, μεγαλυνάρια και κοντάκια αρκετοί λόγιοι μοναχοί και ιερομόναχοι έγρα­ψαν λειτουργικές μελέτες, ενώ ορισμένα μοναστήρια επιμελήθηκαν λειτουργικών βιβλίων».

 

Ο επόμενος Ει­ση­γη­τής Ελλογιμώ­τα­τος  κ. Διονύσιος Μπιλάλης - Ανατολικιώτης, επιμε­λητὴς των Διπτύχων της Εκκλησίας της Ελλάδος πα­ρου­σί­α­σε το θέ­μα: «Συντάκται του εκκλησιαστικού τυπικού κατά τους νεωτέρους χρόνους». Τό­νι­σε χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά τα κάτωθι:

1. Η διόρθωσις του ημερολογίου τω 1924 δημιούργησε νέες περιπτώσεις τυπικού, κυρίως στην περίοδο του Τριωδίου και του Πεντηκοσταρίου, πράγμα που ωδήγησε  στην έκδοσιν νεωτέ-ρων τυπικών βοηθημάτων.

2. Το ετήσιον τυπικόν το ευρισκόμενον εις τα Δίπτυχα (Ημερολόγιον) της Εκκλησίας της  Ελλάδος συντάσσεται ανελλιπώς δια περίοδον μεγαλυτέραν των 80 ετών.  Γίνεται αναφορά εις τα πρόσωπα και τους συντάκτας που καθώρισαν το περιεχόμενόν του.

3. Οι συντάκται του ετησίου τυπικού έδωκαν ώθησιν εις τας λειτουργικάς μελέτας, διευκρίνισαν διάφορα ζητήματα τυπικού που ανέκυψαν εκ της ημερολογιακής διορθώσεως και όχι μόνον, και με το έργον των κατέδειξαν ότι ο θεσμός του τυπικαρίου είναι σημαντικός δια την ορθήν διεξαγωγήν των ιερών ακολουθιών της ορθοδόξου λατρείας».

Ο τελευταίος εισηγητής και Πρόεδρος της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Λειτουργικής Αναγεννήσεως, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού κ. Δανιήλ ανέπτυξε την ομιλία του με θέμα: «Ανάγκες και προβλήματα στην Θεία Λατρεία κατά τους παρόντες καιρούς», πάνω στους εξής άξονες:

1. Η απόρριψη της κλήσεως από τον Θεό να συμμετάσχουν οι πιστοί στην Ευχαριστιακή Σύναξη.
2. Η έλλειψη λειτουργικής αγωγής των πιστών
3. Η αποιεροποίηση των Ιερών Μυστηρίων της Εκκλη-σίας.
4. Η γλώσσα της Θείας Λατρείας.
5. Η έκδοση νέων Ιερών Ακολουθιών και Ευχών.
6. Η σύνταξη νέων Ιερών Ακολουθιών και Ευχών.
7. Το Ωρολόγιον Πρόγραμμα τελέσεων Ιερών Ακολου-θιών.
8. Η ανομοιομορφία στην τελετουργική.

9.  Μοναστηριακό και Ενοριακό (Ασματικό) Τυπικό.

Η τρίτη και τελευταία συνεδριακή ημέρα έκλεισε με την εξαγωγή των Πορισμάτων και την κατάθεση των Προτάσεων του Συμποσίου εκ μέρους της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Λειτουργικής Αναγεννήσεως. Μετά την ομόφωνη έγκριση αμφοτέρων αποφασίσθηκε να υποβληθούν προς έγκριση στην Διαρκή Ιερά Σύνοδο και με τον τρόπο αυτό ολοκληρώθηκαν επιτυχώς οι εργασίες του Συμποσίου.

Στη συνέχεια παρατέθηκε από την φιλοξενούσα Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος και Αλμυρού αποχαιρετιστήριο γεύμα προς τιμήν των εισηγητών και συνέδρων, διανεμήθηκαν τα σχετικά αναμνηστικά και οι εκπρόσωποι των Ιερών Μητροπόλεων ανεχώρησαν εις τα ίδια.

Τέλος  οι εργασίες και κατά την σημερινή τρίτη και τελευταία ημέρα του ΙΒ’ Λειτουργικού Συμποσίου καλύφθηκαν ζωντανάαπό το διαδυκτιακό κανάλι intv.gr.