Μητροπολίτης Σύρου Δωρόθεος: 'Άμετρο μέτρο..''

Δημιουργηθηκε στις Παρασκευή, 08 Ιουνίου 2012

Γράφτηκε από τον/την Romfea.gr - 15.35

 

Του Μητροπολίτη Σύρου κ. Δωροθέου

---

 

 

Εκείνο, που χαρακτηρίζει και προσδιορίζει τον αρχαίο Ελληνισμό είναι η αίσθηση και η βίωση του μέτρου και της αρμονίας, όχι μόνο στην Τέχνη, αλλά και στην πολιτική, κοινωνική και ατομική ζωή!

Η υπέρβαση του μέτρου συνιστά Ύβρι, η οποία οδηγεί αναπόδραστα στην τίση και τη νέμεση!

Όταν κάποιος, υπερεκτιμώντας τις ικανότητες και τη δύναμή του, σωματική, πολιτική, στρατιωτική και οικονομική, συμπεριφερόταν με βίαιο, αλαζονικό και προσβλητικό τρόπο απέναντι στους άλλους, στους νόμους της πολιτείας και κυρίως απέναντι στον άγραφο θεϊκό νόμο -που επέβαλλαν όρια στην ανθρώπινη δράση-, θεωρούνταν ότι διέπραττε  «ύβριν», δηλ. παρουσίαζε συμπεριφορά, με την οποία επιχειρούσε να υπερβεί τη θνητή φύση του και να εξομοιωθεί με τους θεούς.

Η αυθάδης και αλαζονική αυτή στάση και νοοτροπία, που αποτελούσε για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο παραβίαση της ηθικής τάξης και απόπειρα ανατροπής της κοινωνικής ισορροπίας και γενικότερα της τάξης του κόσμου, που οδηγούσε τελικά στην πτώση και καταστροφή του «υβριστού».

Το τρίπτυχο «ύβρις-άτη-νέμεσις-τίσις» διέπει τη σκέψη των αρχαίων Ελλήνων.

Μια «ύβρις» προκαλούσε την επέμβαση των θεών, που έστελναν στον υβριστή την «άτην», δηλαδή το θόλωμα, την τύφλωση του νου. Αυτή με τη σειρά της οδηγούσε τον υβριστή σε νέες ύβρεις, ώσπου να διαπράξει μια πολύ μεγάλη α-νοησία, να υποπέσει σε ένα πολύ σοβαρό σφάλμα, το οποίο προκαλούσε την «νέμεσιν», την οργή και εκδίκηση δηλαδή των θεών, που επέφερε την «τίσιν» δηλ. την τιμωρία και τη συντριβή του.

Από την αρχέγονη ΄Υβρι του Αδάμ και την Ύβρι των κατοίκων της Βαβέλ μέχρι και σήμερα η κοινή, καθημερινή εμπειρία αυτό ακριβώς αποδεικνύει: ότι η υπέρβαση του μέτρου οδηγεί στην νέμεση, όχι με στόχο την καταστροφή του υβριστή, αλλά την εκ μέρους του συνειδητοποίηση των ορίων και των δυνατοτήτων του.

Ο Ξενοφώντας γράφει ότι «του μετρίου εννοών ουκ αν αμαρτάνοις», αν συνειδητοποιείς, δηλαδή, το μέτρο, δεν θα σφάλλεις.

Και είναι γεγονός ότι οι Νεοέλληνες διαπράξαμε Ύβρι, χάσαμε τα όριά μας, ως άτομα ως ομάδες και ως λαός, αμαρτήσαμε!

Χάσαμε την εννοια του μέτρου, όπως αυτό εκφράστηκε στην αρχιτεκτονική των αρχαίων ναών, τα μικρά εκκλησάκια και τα σπίτια των νησιών μας, όπου όλα είναι στα μέτρα του ανθρώπου και υπάρχει απόλυτη ταύτιση προς το χώρο, απεμπολήσαμε τη λιτότητα του βίου, την ευλογημένη πενία, κατά τον Παπαδιαμάντη, το σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον και αποκοπήκαμε από την αυθεντική μας παράδοση, παραδίδοντας στη λήθη ή προδίδοντας ό, τι δίνει σημασία στη ζωή, ό, τι μας κάνει ανθρώπους με όλη τη σημασία που έχει αυτή η λέξη.

            Γίναμε ένας λαός χωρίς αυτογνωσία, χωρίς μέτρο, χωρίς όρια, και μένουμε δέσμιοι μιας πρωτοφανούς αμετρίας, σε σημείο που η χώρα που γέννησε το μέτρο να έχει καταντήσει η χώρα της οποίας οι κάτοικοι δεν έχουν μέτρο. 

Πολλές οι αιτίες της σημερινής αμετρίας, πολλές και οι εκφάνσεις των συνεπειών της σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο!

            Οι νεοέλληνες υποκύψαμε στον πειρασμό του Αδάμ, ζήσαμε επί δεκαετίες με την ψευδαίσθηση μιας δανεικής ευμάρειας και μιας απατηλής αυτάρκειας, αυτοπαγιδευθήκαμε στην ιδέα της μονιμότητας του πλούτου, της δύναμης και της ευτυχίας μας…

            Και σήμερα υφιστάμεθα τη Νέμεση! Ως άτομα, βλέπουμε να καταρρέουν οι μέχρι χτές βεβαιότητές μας, να ανατρέπονται οι καθημερινές σταθερές μας, να αποκαλύπτεται η σύγχυση και η ηθική γυμνότητά μας.

            Βλέπουμε ανθρώπους, μέχρι χτες πανίσχυρους να ταπεινώνονται και να ευτελίζονται, παντοδύναμους πολιτικούς σχηματισμούς απελπιστικά να συρρικνώνονται, τους έσχατους πρώτους να γίνονται…

            Έφτασε η ώρα, χτες ίσως ήταν νωρίς, αύριο, όμως, θα είναι αργά, στη συλλογική αμετρία, να αντιτάξουμε μια άλλη αμετρία, τη χωρίς μέτρο αναζήτηση και βίωση της δυσθήρευτης αρετής, μέσα από την υπέρβαση κάθε μικρότητας, που μέχρι χτες μας ταλάνιζε και μας χαρακτήριζε.

            Στην α-λογία της αναξιοκρατίας, της προπαγάνδας, των ανέξοδων συνθημάτων, του εύκολου, γρήγορου και άμετρου πλουτισμού, της ήσσονος προσπάθειας, των εύκολων λύσεων και της χειραγώγησης από όποιον χαϊδεύει τ’    αυτιά μας και υποθηκεύει το μέλλον μας, ας αντιτάξουμε την κυριαρχία του λόγου και του μέτρου!

            «Ανήκω σε μια χώρα μικρή. Ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο, που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου» ανέφερε μεταξύ άλλων ο Γιώργος Σεφέρης στην ομιλία του κατά την απονομή σ’ αυτόν του Nobel Λογοτεχνίας στην Στοκχόλμη, το 1963, και πρόσθεται:..«Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια και…χαρακτηριστικό αυτής της παράδοσης είναι η αγάπη της για την ανθρωπιά· κανόνας της είναι η δικαιοσύνη. Στην αρχαία τραγωδία, την οργανωμένη με τόση ακρίβεια, ο άνθρωπος που ξεπερνά το μέτρο, πρέπει να τιμωρηθεί από τις Ερινύες. Ο ίδιος νόμος ισχύει και όταν ακόμα πρόκειται για φυσικά φαινόμενα: "Ήλιος ουχ υπερβήσεται μέτρα" λέει ο Ηράκλειτος, "ει δε μη, Ερινύες μιν Δίκης επίκουροι εξευρήσουσιν".

            Όχι μόνο ο άνθρωπος, αλλά ούτε ο ήλιος δεν μπορεί να ξεπεράσει το μέτρο, διαφορετικά θα τον βρουν οι Ερινύες, που βοηθούν τη Δικαιοσύνη!

         Και είναι πολλές οι Ερινύες, που τούτες τις μέρες μας κυνηγούν, για ν’ αποκαταστήσουν τη Δικαιοσύνη και την Ανθρωπιά μας….

 

† Ο ΣΥΡΟΥ ΔΩΡΟΘΕΟΣ Β΄