Ουρανούπολη – Το «φάντασμα» του αρχαιολογικού χώρου

Δημιουργηθηκε στις Κυριακή, 06 Νοεμβρίου 2011

Γράφτηκε από τον/την Romfea.gr 13.34

Πέρασαν ήδη τρία χρόνια, η υπόθεση Βατοπαιδίου δεν απασχολεί πλέον τον πολιτικό κόσμο, τα πολιτικά κέρδη τα οποία αποκόμισαν από την υπόθεση αυτή, όσοι τα αποκόμισαν τα σκόρπισαν «ασώτως».

Ας ελπίσουμε ότι θα υπάρξει μετάνοια στην «πείνα» που έφθασαν και για εμάς στην πείνα που μας έφθασαν.

Η Romfea.gr αποφάσισε να ασχοληθεί με μερικές από τις πτυχές της υπόθεσης αυτής, οι οποίες πτυχές φθάνουν τα όρια του τραγικού και ξεπερνούν τα όρια του κωμικού.

Ο άνθρωπος που συνέλαβε πρώτος την ιδέα ότι από τη Διώρυγα του Ξέρξη μέχρι τα σύνορα του Αγίου Όρους είναι χώρος αρχαιολογικός και δάσος που δεν μεταβιβάζεται τα έλεγε αυτά, γιατί ο ίδιος έκτιζε ξενοδοχείο σε κτήμα που υπήρχε μέσα στην ίδια την περιοχή, «τα άκουσε» όμως από το Δημοτικό Συμβούλιο. Και ενώ αυτός «τα άκουσε» από το Δημοτικό Συμβούλιο της περιοχής στην Αθήνα περιπλανάται το φάντασμα των αρχαιολογικών χώρων και δασών που μεταβιβάστηκαν στη Μονή Βατοπαιδίου για «μπίζνες».

Ένα άλλο φαιδρό που θα διαβάζετε πιο κάτω είναι ότι, ο περιβάλλων χώρος της Μονής Ζυγού που είναι ιστορικός και αρχαιολογικός κακώς μεταβιβάστηκε στη Μονή, όταν η ίδια Μονή Ζυγού και ο άμεσος περιβάλλων χώρος της έχει μοιραστεί ήδη σε ιδιώτες και ο κάθε πύργος της Μονής ανήκει και σε έναν Ουρανοπολίτη. Ιδιαίτερη εντύπωση μάς έκανε ότι ένας από τους πύργους αυτούς ανήκει στον φούρναρη!

Υποτίθεται ότι στη Μονή μεταβιβάστηκε περιβάλλων χώρος μνημείου, ενώ το μνημείο και ο άμεσα περιβάλλων χώρος του ανήκουν σε ιδιώτες!!!

Απίθανες ερμηνείες

Σε δημοσίευμα του Λασκαρέλια στην «Ελευθεροτυπία» στις 16-07-2007 διαβάσαμε: «Για την έκταση των 8.600 στρεμμάτων υπάρχει και πρόσθετος λόγος που αποκλείει την παραχώρηση και τον αποχαρακτηρισμό: είναι αρχαιολογικός χώρος και το Σύνταγμα ορίζει ότι “τα μνημεία, οι παραδοσιακές περιοχές και τα παραδοσιακά στοιχεία προστατεύονται από το κράτος. Νόμος θα ορίσει τα αναγκαία για την πραγματοποίηση της προστασίας αυτής περιοριστικά μέτρα της ιδιοκτησίας, καθώς και τον τρόπο και το είδος της αποζημίωσης των ιδιοκτητών” (άρθρο 24 παράγρ. 6)».

Τα ΜΜΕ από το 2007 ανέδειξαν σαν θέμα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τον αρχαιολογικό χώρο της Ουρανούπολης που δεν μεταβιβάζεται. Σύμφωνα με το πιο πάνω δημοσίευμα το Σύνταγμα αναφέρεται στην προστασία των αρχαιολογικών χώρων και αναγνωρίζει ρητά ότι μπορεί να περιορίζεται η ιδιοκτησία αρχαιολογικού χώρου με την έννοια ότι παρεμβαίνει η Αρχαιολογική Υπηρεσία σε αρχαιολογικό χώρο ή μνημείο που ανήκει σε ιδιώτη, όμως όπως προκύπτει σαφέστατα από την παραπάνω συνταγματική διάταξη νόμος προσδιορίζει «τον τρόπο και το είδος της αποζημίωσης των ιδιοκτητών». Σαφέστατα προκύπτει ότι αρχαιολογικοί χώροι μεταβιβάζονται, δεν παύουν όμως να προστατεύονται τα μνημεία ακόμα και όταν ανήκουν σε ιδιώτες από το Σύνταγμα και τον αρχαιολογικό νόμο.

«Έξυπνο» μπέρδεμα της προστασίας μνημείου με το ιδιοκτησιακό καθεστώς!

Ο δημοσιογράφος κάνει «έξυπνο» μπέρδεμα της προστασίας μνημείου με το ιδιοκτησιακό καθεστώς προκειμένου να πετύχει τον σκοπό του δημοσιεύματος.

Κατά τη γνώμη βέβαια των δημοσιογράφων δεν μεταβιβάζεται κανένας αρχαιολογικός χώρος. Ο αρχαιολόγος Ιωακείμ Παπάγγελος, διδάκτωρ της Αρχαιολογίας με μεταπτυχιακές σπουδές στην Σορβώνη, με ειδίκευση σε θέματα κυρίως ιστορικής τοπογραφίας της Χαλκιδικής και ιδιαίτερα στην περιοχή της Ιερισσού μέχρι τα όρια του Αγίου Όρους, αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές της υπόθεσης.

Μετά από έρευνα στα αρχεία του Αγίου Όρους και μελέτη της ιστορικής τοπογραφίας της προ του Άθω περιοχής, ανακάλυψε και ταύτισε τη Μονή Ζυγού που βρίσκεται εκτός της περιοχής που μεταβιβάστηκε στη Μονή Βατοπεδίου με τις ανταλλαγές, οργάνωσε και επέβλεψε τις ανασκαφές, ανέδειξε το μνημείο σ’ όλες τις λεπτομέρειές του και φρόντισε για την κήρυξή του ως αρχαίου μνημείου.

Εντόπισε, ταύτισε, ανέσκαψε και φρόντισε να κηρυχθεί ως αρχαίο μνημείο και ο Άγιος Νικόλαος (= Μονή του Μελισσουργείου) που επίσης βρίσκεται εκτός του συμβολαίου. Προσδιόρισε και σχεδίασε τον αρχαιολογικό περίπατο στην περιοχή της Ουρανούπολης, που βρίσκεται επίσης εκτός συμβολαίου, συνέταξε την μελέτη για την ανάδειξή του και οργάνωσε τον καθαρισμό και την στερέωση των επί μέρους μνημείων του. Ασχολείται συστηματικά επιστημονικά με την περιοχή από το 1980, είναι ο κατεξοχήν επιστήμονας που ασχολήθηκε με την περιοχή και τα μνημεία της και γνωρίζει τα πάντα σχετικά με αυτή.

Από τη Διώρυγα του Ξέρξη μέχρι τα σύνορα του Αγίου Όρους περιλαμβάνονται περίπου 70.000 στρέμματα. Σχετικά με το αν αυτός ο χώρος είναι αρχαιολογικός ανέφερε:

«Από νομική άποψη δεν έχουμε μια κήρυξη αυτής της περιοχής από τη Διώρυγα του Ξέρξη μέχρι τα όρια του Αγίου Όρους, δεν έχουμε μια κήρυξη η οποία να τη χαρακτηρίζει αρχαιολογικό χώρο. Έχουμε την υπουργική απόφαση του 1965, η οποία δεν κηρύσσει την περιοχή αυτή αρχαιολογικό χώρο, ή δε χαρακτηρίζει τα μνημεία αρχαία μνημεία αλλά προστατευόμενα. Άλλο το ένα, άλλο το άλλο. Δηλαδή, με άλλο άρθρο του αρχαιολογικού νόμου, του παλιού νόμου του 1932, κηρύσσονται τα μνημεία, με άλλο κηρύσσονται οι αρχαιολογικοί χώροι. Είναι εντελώς διαφορετικά. Δηλαδή, τυπικά αν δούμε την κήρυξη, δεν είναι κήρυξη αρχαιολογικού χώρου».

Ανέφερε επίσης ότι ο αρχαιολογικός περίπατος δεν περιλαμβάνεται μέσα στην περιοχή που ανταλλάχτηκε, είναι εκτός περιοχής και βρίσκεται κυρίως μέσα σε ιδιοκτησίες, μέσα σε κλήρους, σε κληροτεμάχια απ’ τη διανομή.

 

Πώς μπορεί ένας αρχαιολογικός περίπατος με αρχαιολογικούς χώρους να βρίσκεται μέσα σε ιδιοκτησίες;

Παπάγγελος: «Οι περισσότερες αρχαιότητες, στην Χαλκιδική τουλάχιστον που γνωρίζω, βρίσκονται μέσα σε ιδιοκτησίες. Και όλος ο αρχαιολογικός χώρος των Αθηνών βρίσκεται μέσα σε ιδιοκτησίες. Και όλος ο αρχαιολογικός χώρος της Θεσσαλονίκης βρίσκεται μέσα σε ιδιοκτησίες.

Και πρόσθεσε, ότι «η περιοχή που ανταλλάχτηκε αισθητικά, είναι ένα όμορφο κομμάτι της Χαλκιδικής. Όχι από τα ομορφότερα, αλλά ένα όμορφο κομμάτι της Χαλκιδικής. Από απόψεως πυκνότητος μνημείων θα έλεγα ότι στην υπόλοιπη Χαλκιδική έχουμε πολύ μεγαλύτερη πυκνότητα μνημείων.

Είπε επίσης, ότι μέσα στην περιοχή από τη Διώρυγα του Ξέρξη μέχρι τα σύνορα του Αγίου Όρους κατά κόρον και επί σειρά ετών γίνονται μεταβιβάσεις, από τότε που άρχισαν οι διανομές, δηλαδή το 1938 που άρχισαν τυπικά οι διανομές, μέχρι σήμερα, πιθανόν και αυτή τη στιγμή γίνονται αγοραπωλησίες. Είναι ιδιοκτησία. Ο χαρακτηρισμός ενός χώρου ως αρχαιολογικού δεν έχει επιπτώσεις στο καθεστώς ιδιοκτησίας του χώρου. Ουδεμία.

Ζωνοποίηση της διώρυγας του Ξέρξη

Αναφέρθηκε στη ζωνοποίηση της διώρυγας του Ξέρξη, είπε ότι είχε γίνει ζωνοποίηση, εκεί πέρα έγιναν όλα τα τυπικά. Υπάρχει Ζώνη Α, Ζώνη Β, η Α είναι απόλυτης προστασίας, η Β είναι με επί μέρους προσδιοριζόμενες προστασίες, και η κήρυξη αυτής της ζώνης και η ζωνοποίηση έγινε εκατέρωθεν της Διώρυγος. Επομένως, ένα τμήμα, το προς νότον τμήμα, είναι μέσα στην περιοχή η οποία προστατεύεται και απ’ την απόφαση του 1965. Αλλά, επειδή δεν επαρκούσαν οι διατάξεις του 1965 γι’ αυτό ακριβώς έγινε η νέα κήρυξη, όπως έγινε νέα κήρυξη στη Μονή Ζυγού, όπως έγινε νέα κήρυξη στη Μονή Μελισσουργείου, στον Άγιο Νικόλαο, έτσι έγινε και στη Διώρυγα του Ξέρξη μια νέα κήρυξη, για να είναι καλύτερη και σαφέστερη και ισχυρότερη η προστασία του συγκεκριμένου μνημείου. Στη μια άποψη τα δυο ερειπωμένα μοναστήρια, στην άλλη άποψη ο ιστορικός και αρχαιολογικός χώρος της Διώρυγας του Ξέρξη.

Επιβεβαίωσε ότι μέσα στη ζώνη απόλυτης προστασίας, που είναι η Α, υπάρχουν ιδιοκτησίες λέγοντας ότι «Το σύνολο είναι ιδιοκτησία. Το σύνολο της κηρύξεως είναι ιδιοκτησίες. Το σύνολο των κηρύξεων της Διώρυγος του Ξέρξη και των ζωνών προστασίας είναι ιδιοκτησίες, είναι κλήροι και μεταβιβάζονται.»

Έχουν γίνει ειδικές κηρύξεις στη Μονή του Ζυγού και του Μελισσουργείου και είπε ότι η ζωνοποίηση στα κηρυγμένα αυτά μνημεία δεν έχει γίνει.

Αρκεί το γεγονός ότι σ’ αυτά τα δύο μνημεία έγιναν περιφράξεις

Στο ερώτημα αν μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η πιθανή προσδιοριζόμενη ζώνη Α της Μονής Ζυγού, που βρίσκεται χιλιόμετρα μακριά από τη Διώρυγα του Ξέρξη, μπορεί να χαρακτηρισθεί σαν ζώνη απόλυτης προστασίας ο κ. Παπάγγελος απάντησε:

«Αυτό είναι υπερβολικό, ίσως και παράλογο. Σαν άμεσο περιβάλλον, αρκεί το γεγονός ότι σ’ αυτά τα δύο μνημεία έγιναν περιφράξεις. Περιφράξεις από την αρχαιολογική υπηρεσία. Περιφράξεις οι οποίες, θα χρησιμοποιήσω μια βαριά έκφραση, δεν σεβάστηκαν και το ιδιοκτησιακό καθεστώς, κατά την άποψή μου, καλά, καλά έκαναν και δεν το σεβάστηκαν. Δηλαδή είπαν, ποια είναι η ανάγκη του μνημείου για να αναπνέει, ας το πούμε έτσι απλά. Είναι αυτή. Τους πασσάλους γύρω-γύρω και περίφραξη. Μα είναι μέσα και μια ιδιωτική έκταση. Ε, τι να κάνουμε; Ας ζητήσει αποζημίωση χρήσεως γης».

Ρωτήθηκε πότε έγιναν διανομές στον περιβάλλοντα χώρο του Αγίου Νικολάου και της Μονής Ζυγού και απάντησε:

«Τρεις διανομές έγιναν. Το ’38, το ’71 και το πενήντα τόσο».

 

Πώς επέτρεψε η Αρχαιολογική Υπηρεσία να γίνουν διανομές αφού είναι αμεταβίβαστος ο χώρος;

Παπάγγελος: «Δεν ρωτήθηκε, δεν ρωτήθηκε καθόλου. Μα δεν υπήρχε η αίσθηση, γενικά στη Δημόσια Διοίκηση δεν υπήρχε η αίσθηση ότι αυτή η περιοχή από τη Διώρυγα του Ξέρξη μέχρι τα όρια του Αγίου Όρους ότι είναι αρχαιολογικός χώρος. Δεν υπήρχε καθόλου».

Και συνέχισε να επεξηγεί: «Μα δεν τίθεται θέμα, δεν θίγεται η ιδιοκτησία. Η ιδιοκτησία, είναι δικό μου. Έχει μέσα και αρχαία; Τα έχει τα αρχαία. Προστατεύονται τα αρχαία από τις διατάξεις της υπουργικής αποφάσεως. Αλλά το κτήμα είναι δικό μου. Το οικόπεδο του Γιώργη στην οδό Εγνατία είναι δικό του. Μα, από κάτω έχει τη μεσοβυζαντινή Μονή του Προδρόμου. Να την έχει. Δεν την πείραξε κανείς. Αλλά η γη είναι δική μου».

»Το θέμα της ιδιοκτησίας που συνυπάρχει με αρχαιότητες στην περιοχή που μας αφορά, λίγο πιο έξω, στην Ιερισσό, αντιμετωπίζεται τα τελευταία χρόνια κατά κόρον. Η νέα Ιερισσός, που κτίζεται στον παραθαλάσσιο κάμπο, κτίζεται πάνω στο νεκροταφείο της αρχαίας και της μεσοβυζαντινής πόλεως. Μέχρι στιγμής, εδώ και 35 χρόνια που άρχισαν οι ανασκαφές, έχουν ανασκαφεί γύρω στους 15.000 τάφοι. Αυτοί βρίσκονται στα θεμέλια της ιδιοκτησίας. Και πολλοί από αυτούς είναι σπουδαία μνημεία. Μερικά έχουν διατηρηθεί κιόλας. Κανείς ποτέ δεν αμφισβήτησε την ιδιοκτησία. Επειδή είναι το αρχαίο νεκροταφείο εδώ πέρα με πολύ σημαντικούς τάφους, επομένως δεν είναι ιδιοκτησία σου, σήκω και φύγε.

Απεναντίας, όλα αυτά τα χρόνια γίνονται ανασκαφές, ερευνώνται οι τάφοι και αποδίδεται στη συνέχεια το οικόπεδο, ελεύθερο στον ιδιοκτήτη, και κτίστηκε η Ιερισσός. Αλλιώς η Ιερισσός δε θα μπορούσε να κτιστεί αν δεν επιτρεπόταν. Το ίδιο συμβαίνει και στη Θεσσαλονίκη. Κάθε πολυκατοικία η οποία κτίζεται μέσα στα τείχη της πόλεως βρίσκει από κάτω αρχαιότητες. Γίνονται ανασκαφές, αξιολογούνται αυτά τα οποία βρίσκονται. Σπανιότατα γίνεται απαλλοτρίωση ή σπανιότατα θεωρείται ότι θα διατηρηθούν εν υπογείω. Συνήθως διατηρούνται εν καταχώσει και κτίζεται κανονικά η πολυκατοικία. Κανείς δεν έθιξε την ιδιοκτησία εκτός από μερικές ελάχιστες παρα πολύ σπουδαίες περιπτώσεις».

Το μνημείο της Μονής Ζυγού δεν ανήκει ολόκληρο στο Δημόσιο αλλά το μεγαλύτερό του μέρος σε ιδιώτες

Το μνημείο της Μονής Ζυγού δεν ανήκει ολόκληρο στο Δημόσιο αλλά το μεγαλύτερό του μέρος σε ιδιώτες. Στο άμεσο περιβάλλον του μνημείου υπάρχουν και πάλι ιδιοκτησίες. Η έκταση που πήρε η Μονή βρίσκεται μακριά και από το μνημείο και από τον περιβάλλοντα χώρο που ανήκει σε ιδιώτες. Και η Μονή κατηγορείται ότι της μεταβιβάστηκε αρχαιολογικός χώρος που δεν μεταβιβάζεται!!!

Σε ερώτηση αν αυτή τη στιγμή, το μνημείο της Μονής Ζυγού έχει μέσα ιδιοκτησίες και αν ανήκει στο Δημόσιο ολόκληρο, απάντησε:

Παπάγγελος: «Η Μονή του Ζυγού, μέσα στο κάστρο περιλαμβάνει περίπου 5,5 στρέμματα έκταση. Απ’ τα 5,5 στρέμματα, κατά προσέγγιση λέω τώρα, τα 3 στρέμματα, ίσως και περισσότερα, μέσα στη Μονή, δε μιλώ γι’ απ’ έξω, είναι ιδιοκτησίες.

Το υπόλοιπο ήταν δημόσια δασική έκταση, η οποία παραχωρήθηκε κατόπιν ενεργειών μου, ως αρμόδιος και μελετητής και ερευνητής του χώρου, παραχωρήθηκε στην αρχαιολογική υπηρεσία. Και μία από τις ιδιοκτησίες, του Μανάρη η ιδιοκτησία, η οποία κατά το εν τρίτο ήταν μέσα στη Μονή του Ζυγού και τα υπόλοιπα δύο τρίτα ήταν έξω από τη Μονή του Ζυγού, δηλαδή στον άμεσο περιβάλλοντα χώρο του μνημείου, αυτή ύστερα από αίτημα της υπηρεσίας, αντικαταστάθηκε.

Δηλαδή, δόθηκε αυτή στο Δημόσιο και το Δημόσιο την έδωσε στην υπηρεσία, και ο Μανάρης πήρε κάπου αλλού κτήμα, μέσα στο χώρο που μας απασχολεί. Αυτό τελεσφόρησε πριν από 8 χρόνια περίπου».

Ερώτηση: «Και η Αρχαιολογική Υπηρεσία δεν αντιδρούσε ότι δεν πρέπει να γίνει μεταβίβαση εκεί»;

Παπάγγελος: «Όχι, απεναντίας, με αίτημα της Υπηρεσίας έγινε η ανταλλαγή. Εάν θεωρήσουμε ότι σήμερα καθορίζεται Ζώνη Προστασίας Α γύρω απ’ τη Μονή Ζυγού και μέσα στη Μονή Ζυγού, και με έβαζαν εμένα να την οριοθετήσω, τότε, θα την οριοθετούσα σε μία απόσταση γύρω από το κάστρο, γύρω στα 100 με 150 μέτρα. Σαν Ζώνη απόλυτης προστασίας».

»Επαναλαμβάνω ότι ο καθορισμός ενός χώρου ως αρχαιολογικού, δεν έχει επιπτώσεις στο καθεστώς της ιδιοκτησίας. Έχει επιπτώσεις στο καθεστώς της χρήσεως. Μπορεί να βγει μια απόφαση και να πει είναι Ζώνη Α, απαγορεύεται η βαθεία άρρωση, μια δέσμευση η οποία υπάρχει πολύ συχνά.

Απαγορεύεται οποιαδήποτε ανοικοδόμηση εκτός από βοηθητικά κτίρια για την εξυπηρέτηση του αρχαιολογικού χώρου. Απαγορεύεται, απαγορεύεται, απαγορεύεται... Απαγορεύεται η ξύλευσις.

»Κατά την άποψή μου, εάν οριστεί Ζώνη Α γύρω απ’ τη Μονή Ζυγού, αυτή θα προσαρμοστεί στη γεωμορφολογία του εδάφους και θα εκτείνεται σε μια απόσταση γύρω από το κάστρο 100-150 μέτρα, κάπου τόσο, ανάλογα με τη γεωμορφολογία του εδάφους. Ας μη ξεχνούμε ότι από τη μια μεριά είναι το Άγιον Όρος, που απέχει απ’ το κάστρο στα 40 μέτρα.

Ερώτηση: «Μέσα στο κάστρο, αυτό καθ’ εαυτό το κάστρο, υπάρχουν ιδιοκτησίες κατοίκων, δηλαδή επί του μνημείου ουσιαστικά;

Παπάγγελος: «Ο μεγάλος πύργος, που είναι πολύ σοβαρό μνημείο, ίσως είναι ο παλιότερος πύργος τον οποίο έχουμε και γνωρίζουμε που είναι κτισμένος με αντιρήδες, είναι μέσα στην ιδιοκτησία ενός τάδε, δεν ξέρω, ενός κατοίκου της Ουρανουπόλεως. Τι άλλο να πούμε τώρα; Το μαγκηπείο, το αρτοποιείο της Μονής, είναι μέσα σε ιδιοκτησία.

Ο πύργος 9 είναι μέσα στο κτήμα του Φούρναρη γιατί έχει 11 πύργους το κάστρο. Οι πύργοι, να πιάσουμε τους πύργους. Ο πύργος 1 που είναι ο μεγάλος, ο πύργος 2 όπου είναι η βόρεια πύλη, ο πύργος 3 που είναι γωνιακός, ο πύργος 4 που είναι ο μεγάλος προς τη θάλασσα, ο πύργος 5, ο οποίος είναι γωνιακός, ο πύργος 8 που ανακτίζεται, αυτοί οι πύργοι είναι μέσα σε ιδιοκτησίες, μέσα σε κλήρους».

Συμπερασματικά το ίδιο το μνημείο ανήκει σε ιδιώτες, ο άμεσος περιβάλλων χώρος του ανήκει σε ιδιώτες, οι διανομές έχουν γίνει και σε αυτούς από το Δημόσιο. Το κτήμα που δόθηκε στη Μονή είναι πιο μακριά και από τον άμεσα περιβάλλοντα χώρο του μνημείου. Απαγορεύεται λοιπόν η μεταβίβαση του χώρου και κατηγορούν τους υπαλλήλους με ηθικούς αυτουργούς τους μοναχούς για κάτι που είναι απόλυτα νόμιμο!!!