«Τον κόσμον ου κατέλιπες Θεοτόκε»

Δημιουργηθηκε στις Τρίτη, 14 Αυγούστου 2012

Γράφτηκε από τον/την Romfea.gr - 18.40

Του Aρχιμ. Χρυσοστόμου Κ. Παπαθανασίου, Δρ.Ν. & Θ.

Ιεροκήρυκος Καθεδρικού Ναού των Αθηνών

Διευθυντού Ιδιαιτέρου Γραφείου του Μακαριωτάτου

Γεμάτοι από ιερό δέος ψάλλουμε τον ωραιότατο ύμνο της Εκκλησίας μας «εν τη Κοιμήσει τον κόσμον ου κατέλιπες, Θεοτόκε».

Δηλαδή, ενώ έφυγες από τη γη με την αγία κοίμησή σου εν τούτοις δεν εγκατέλειψες τον κόσμο, αλλ ἐξακολουθεῖς να είσαι κοντά μας.

Η εορτή αυτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και της μη εγκαταλείψεως των ανθρώπων από την Παναγία είναι η μεγαλύτερη από τις θεομητορικές εορτές η οποία και μας συναθροίζει και συναγείρει όλους τους πιστούς και τους αγαπώντες τη μάνα-Παναγία μας.

Αλλ αὐτὴ η εορτή, η τόσο λαοφιλής και λαμπρά πέρα από λαογραφικές παραδόσεις και περιγραφές κρύβει και ένα βαθύτερο νόημα για τον άνθρωπο. Τρία σημεία μπορούν να μας βοηθήσουν στη συνειδητοποίηση της εορτής και στη βιωματική βεβαιότητα της πανηγύρεως.

Το πρώτο σημείο είναι η γνώση για το γεγονός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Ο φυσικός θάνατος της Θεοτόκου ονομάζεται από την Εκκλησία «κοίμηση», όπως και για όλους τους αγίους και τους πιστούς, διότι έτσι εφαρμόζεται απόλυτα ο θείος λόγος για το θάνατο, ότι είναι ένας ύπνος (Ιω. 11:11).

Ωραιότατα μάλιστα ο Ι. Δαμασκηνός λέγει ότι της Θεοτόκου «ο τόκος παράδοξος, η γέννησις υπέρ φύσιν και έννοιαν και τω κόσμω σωτήριος, η δε κοίμησις ένδοξος και όντως ιερά και πανεύφημος» (Ομιλία Α’ PG 96, 704Α).

Η Θεοτόκος υπέστη φυσικόν θάνατον και η μεν ψυχή Της παρεδόθη στα χέρια του Θεού, το δε σώμα Της τάφηκε και τέθηκε σε μνήμα.

Όταν λοιπόν η Θεοτόκος παρέδωσε το πνεύμα Της οι Απόστολοι κήδευσαν με επιτάφιους ύμνους και μεγάλη ευλάβεια το θεοδόχο σώμα Της στο χωριό Γεθσημανή, όχι πολύ μακριά από τα Ιεροσόλυμα.

Αλλά το συγκλονιστικόν και όλως εξαιρετικόν γεγονός είναι ότι το σώμα της Παναγίας που κηδεύτηκε και τάφηκε δεν υπέστη διαφθοράν. «Αδιάφθορος κύησις-αδιάφθορος και η κοίμησις» λέγουν οι Πατέρες της Εκκλησίας. Το ανέπαφον σώμα Της «επήρθη» στα ουράνια. Ο τάφος της μετά τρεις ημέρες βρέθηκε κενός.

Εδώ χρησιμοποιείται από τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας ο όρος «μετάστασις». Είναι το μεγάλο δώρο που χάρισε ο Υιός της, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, στην Παναγία Μητέρα Του.

Από τον 5ο αιώνα καθιερώνεται επίσημα η μεγάλη αυτή εορτή που για την πατερική διδασκαλία οι όροι «κοίμηση» και «μετάσταση» συμβαδίζουν στη θεολογική γλώσσα γι αὐτὸ και ομιλούν για «θνητότητα αείζωον» (Ανδρέας Κρήτης), «παλινζωΐας μυστήριον» (Θεόδωρος Στουδίτης), «ζωοπάροχον ενταφίασιν» (Ιω. ο Δαμασκηνός), «ζωοκοίμητον μετάστασιν» (Γερμανός Κων/λεως).

Η τιμητική όντως αυτή ύψωση της Παναγίας στον ουρανό και ο δοξασμός Της να καθήσει «εκ δεξιών» του Υιού Της κατά την προφητική προτύπωση «παρέστη η Βασίλισσα εκ δεξιών Σου» (Ψαλμ. 44:10) φέρνει ενώπιόν μας το δεύτερο σημείο που θίγουμε στο άρθρο μας αυτό.

Πρόκειται για την αγιότητα της Θεοτόκου. Η Μαρία, η Μητέρα του Χριστού, η Θεοτόκος είναι η Παναγία. Κατά δε την ένδοξη κοίμησή Της είχε φθάσει στο αποκορύφωμα της αγιότητός Της.

Γι αὐτὸ και οι ουράνιες αγγελικές δυνάμεις δεν κάμνουν τίποτα άλλο παρά να υμνούν, να δοξολογούν και να χαίρονται απαύστως. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Πατέρες της Εκκλησίας στους λόγους τους για την κοίμηση της Θεοτόκου εξαίρουν με θαυμαστό τρόπο την αγιότητά Της.

Οι λόγοι τους είναι εγκώμια στο σύνολο των αρετών της Παναγίας, στην απαστράπτουσα αγνότητά Της, στη σεμνότητά Της, στην ταπείνωσή Της, στην υπακοή Της στο θείο θέλημα, στην αφοσίωσή Της στο Θεό.

Εγκωμιάζουν την όντως «κιβωτόν του αγιάσματος». Παραθέτουμε ενδεικτικά τα λόγια δύο μεγάλων πατερικών μορφών.

Ο πρώτος που εγκωμιάζει είναι ο Σωφρόνιος Ιεροσολύμων (7ος αι.). Λέγει: «Ευρήκες κοντά εις τον Θεόν αθάνατον και υπέρλαμπρον και σωτήριον χάριν, την οποίαν καμμία από τας μυριάδας των γυναικών δεν ευρήκε ποτέ. Χάριν, την οποίαν κανείς άνθρωπος δεν είδε και κανείς δεν έλαβε ποτέ.

Πολλοί, βέβαια, πριν από σε είχαν γίνει άγιοι. Κανείς όμως όπως συ δεν είχε χαριτωθεί. Κανείς δεν είχε μακαρισθεί.

Συ όλα τα εξαίρετα, που υπάρχουν στους ανθρώπους, τα υπερβαίνεις. Συ ξεπερνάς όλα τα δωρήματα, που εδώρησεν εις τους ανθρώπους ο Θεός».

Και ο άλλος εγκωμιασμός είναι ο πατέρας της Δογματικής ο ιερός Δαμασκηνός (8ος αι.), ο οποίος λέγει: «Ω κόρη αγιωτάτη του Ιωακείμ και της Άννης, που διέφυγες τας αρχάς και τας εξουσίας και τα πεπυρωμένα βέλη του πονηρού, που έμεινες η πάναγνος, δια να γίνης νύμφη του Θεού και μητέρα κατά το ανθρώπινον του Χριστού. Νουν είχες θεοκυβέρνητον και εις μόνον τον Θεόν προσηλωμένον.

Κάθε περιττόν και ψυχοβλαβές το απέρριπτες πριν ακόμη γεννηθεί».

Παρ ὅτι η Παρθένος Μαρία, η Θεοτόκος είναι «θυγάτηρ Αδάμ», ως προς την φύσιν της, εν τούτοις η προσωπική της αρετή και αγιότητά Της την καθιστά Παν–αγία και γίνεται «εκ γενεών αρχαίων εκλελεγμένη».

Καθίσταται έτσι το αιώνιο πρότυπο της αγιότητος για τον κάθε άνθρωπο.

Το τρίτο σημείο που ξεδιπλώνεται μπροστά μας με τη γιορτή του Δεκαπενταγούστου είναι η εξαιρετική τιμή που αποδίδει ο πιστός λαός του Θεού στην Παναγία Μητέρα του Χριστού, μα συγχρόνως και δική μας μητέρα.

Ως είναι γνωστόν, η Ορθόδοξη Εκκλησία «εξαιρέτως» τιμά την Παναγία και συνεχώς αναπέμπει τον ύμνον «Άξιον εστίν ως αληθώς μακαρίζειν Σε την Θεοτόκον, την αειμακάριστον και παναμώμητον και μητέρα του Θεού ημών, την τιμιωτέραν των Χερουβείμ και ενδοξοτέραν ασυγκρίτως των Σεραφείμ, την αδιαφθόρως Θεόν Λόγον τεκούσαν την όντως Θεοτόκον, Σε μεγαλύνομεν».

Σε κάθε ιερή Ακολουθία αναφέρεται το όνομά Της και δεσπόζει πραγματικά στη λατρεία μας. Ο ορθόδοξος ναός είναι γεμάτος, θα λέγαμε, από την παρουσία Της. Κύριες θέσεις της η Ωραία Πύλη (στο Τέμπλο) και η Κόγχη του Ιερού.

Στο δεξιό μέρος της Ωραίας Πύλης είναι πάντοτε η εικόνα του Χριστού και στο αριστερό της Παναγίας. Εξάλλου στην κόγχη του Ιερού Βήματος πάλιν η Παναγία ως «Πλατυτέρα των Ουρανών» έχει τη θέση Της.

Η κόγχη κατά τη συμβολική σημασία της ορθόδοξης αρχιτεκτονικής συμβολίζει το σημείο που ενώνει τη γη (δάπεδο) με τον ουρανό (ο θόλος).

Έτσι και η Παναγία συνετέλεσε στην επανένωση της γης με τον ουρανό, των ανθρώπων με το Θεό και κατέστη «η γέφυρα η μετάγουσα τους εκ γης προς Ουρανόν».

Είναι πλέον αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι η Παναγία είναι δεμένη με το λαό μας.

Η εικόνα Της είναι σε κάθε ελληνικό σπίτι και η καταφυγή στις πρεσβείες Της αδιάκοπη ανά τους αιώνες.

Και εκείνη είναι πάντοτε δίπλα μας, γιατί, όπως τόσο υπέροχα διατυπώνεται στο απολυτίκιο της σημερινής εορτής, η Παναγία παρά την κοίμησίν Της «τον κόσμον ου κατέλιπεν».

Η ίδια εγγυάται τη ζωντανή παρουσία Της με τα τόσα θαύματά Της και με την κραταιά προστασία Της.