Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

Αγαπητοί μου πατέρες,

Επιτρέψτε μου για ακόμη μία φορά να καταθέσω στην αγαπώσα καρδία σας τους προβληματισμούς μου και τις σκέψεις μου. Άλλωστε, ο Επίσκοπος μαζί με το τίμιο Πρεσβυτέριο και την εν Χριστώ Διακονία είναι, όπως έγραφε ο Άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος, "ώσπερ αι χορδαί κιθάρα".

Και επειδή, η δύσκολη εποχή την οποία διανύουμε, χαρακτηρίζεται για την τραγικότητά της, δηλαδή έχει αποστεί ο άνθρωπος από τον Θεό, και δεν θέλει τον Θεό στην ζωή του, ποιά θα είναι η δική μας συμβολή.

Το χαρακτηριστικό γνώρισμα της ιερατικής μας διακονίας είναι πρωτίστως η αγάπη μας προς τον Θεό. Είναι δείγμα υγείας πνευματικής να εφαρμόζουμε την πρώτη και μεγάλη εντολή: "Αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου εξ όλης της καρδίας σου και εξ όλης της ψυχής σου και εξ όλης της διανοίας σου και εξ όλης της ισχύος σου".

Πρώτον. Αγαπούμε τον Θεό, διότι είμαστε δημιουργήματά Του. Αγαπούμε τον Θεό, γιατί πρώτος Εκείνος μας αγάπησε και μας εξαγόρασε με το Τίμιο Αίμα Του.

"Εξηγόρασας ημάς εκ της κατάρας του νόμου τω τιμίω σου αίματι τω σταυρώ προσηλωθείς και τη λόγχη κεντηθείς" ψάλλει γεμάτος θαυμασμό ο ιερός υμνογράφος. Γι αυτό και ο Απόστολος Παύλος είναι αποκαλυπτικός: "ουκ εστέ εαυτών ... ηγοράσθητε γαρ τιμής".

Δεύτερον. Αγαπώ τον Θεό σημαίνει: Τον τοποθετώ, Τον προτιμώ πάνω από κάθε τι άλλο του κόσμου τούτου.

Ο λόγος Του "ο φιλών πατέρα η μητέρα υπέρ εμέ ουκ έστι μου άξιος ..." δεν ισχύει μόνο για τους Μοναχούς, αλλά για κάθε Κληρικό ιδιαιτέρως, και συγχρόνως για κάθε Χριστιανό. Δεν υπάρχει άλλο Ευαγγέλιο για τους Μοναχούς και άλλο Ευαγγέλιο για τους Κληρικούς, αλλά ένα και το αυτό.

Τρίτον. Αγαπώ τον Θεό σημαίνει ότι αγαπώ τον πλησίον μου ως εαυτόν.

Αγαπώ τον Θεό σημαίνει αγαπώ την δικαιοσύνη Του, την ταπείνωση και την πραότητα.

Αγαπώ την σωφροσύνη και την αγνότητα.

Αγαπώ την εκούσια πτωχεία, την προσφορά και την διακονία.

Αγαπώ την αυταπάρνηση και την θυσία.

Αγαπώ την ανεξικακία και την συγχωρητικότητα.

Αυτές οι αρετές δεν είναι απλώς ιδεολογήματα, αλλά ενυπόστατες. Και η υπόσταση είναι το πρόσωπο του Χριστού.

Αν έχω τον Χριστό μέσα μου, συμπεριφέρομαι όπως και ο Χριστός. Δεν κάνω και δεν λέγω ότι δεν έκαμε και δεν έλεγε ο Χριστός.

Αυτή η αγάπη στο πρόσωπο του Χριστού πρέπει να συνέχει ολόκληρη την διακονία μας.

Αν δεν υπάρχει αυτό το θερμόμετρο της αγάπης τότε δεν θα έχουμε ούτε την παρουσία του Χριστού στον χώρο της καρδιάς μας ούτε θα μπορέσουμε να μεταδώσουμε το σωτήριο μήνυμά Του στις καρδιές των ανθρώπων.

Δεν ζητάει ο Χριστός ούτε φιλοσοφίες ούτε γνώσεις, αλλά καρδίαν καθαράν, χώροι, δηλαδή μέσα στον οποίο θα κατοικεί μετά του Ουρανίου Πατρός και του Παναγίου Πνεύματος.

Και επειδή το στάδιο των αρετών θα ανοίξει σε λίγες ημέρες θα κληθούμε να δώσουμε εξετάσεις στο μάθημα της αγάπης. Σας εύχομαι να την ζήσουμε σε όλο το μέγεθός της και να αποκομίσουμε τον δίκαιο έπαινο από τον δωρεοδότη Κύριο.

Μαζί με τις παραπάνω σκέψεις, σας παρακαλώ, όπως κάθε χρόνο, και για τα κάτωθι:

1. Να προσευχόμαστε συχνά πυκνά. Πληροφορούμαι ότι μερικοί από τους Πατέρες συμπεριφέρονται με ανευλάβεια στην κοινή προσευχή της Εκκλησίας, με αποτέλεσμα να επικρατεί ο σκανδαλισμός των πιστών.

Ακόμη, ότι δεν γνωρίζουν περί προσευχής, όταν βρίσκονται στα σπίτια τους. Σας παρακαλώ, χρησιμοποιείτε τις προσευχές της Εκκλησίας, όπως αυτές περιγράφονται στα βιβλία της Εκκλησίας: την πρωινή προσευχή, την προσευχή πριν και μετά το φαγητό, τον Εσπερινό, το Απόδειπνο, τους Χαιρετισμούς της Παναγίας και την Παράκληση προς την Θεοτόκο.

Η μονολόγιστη ευχή του Χριστού, το " Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με ", να μην λείπει από τα χείλη και την καρδιά μας. Στο σπίτι μας, το Εικονοστάσι, η κανδήλα, το θυμίαμα, το κερί, τα βιβλία θα μας βοηθήσουν να βρούμε τον εαυτό μας. Θα δώσουμε λόγο στον Θεό, αργά η γρήγορα, για όλα αυτά.

2. Να φροντίζουμε εμείς οι ίδιοι προσωπικά για την μελέτη του λόγου του Θεού. Τώρα, την περίοδο της Αγίας Τεσσαρακοστής, θα πρέπει να μελετήσουμε ολόκληρη της Καινή Διαθήκη. Είναι ανεπίτρεπτο να κάνουμε λάθη στην ανάγνωση των Ευαγγελικών Περικοπών.

3. Να φροντίζουμε για την τακτική, καθημερινή τέλεση των Ιερών Ακολουθιών του Όρθρου, των Ωρών, του Εσπερινού και του Μεγάλου Αποδείπνου (καθημερινά), καθώς και των Χαιρετισμών της Παναγίας μας (κάθε Παρασκευή βράδυ).

Το Μέγα Απόδειπνο, κατά την πρώτη εβδομάδα, ψάλλεται με το καθορισμένο τμήμα του Μεγάλου Κανόνος, τις δε υπόλοιπες εβδομάδες με τον Κανόνα του Θεοτοκαρίου του ήχου της εβδομάδος.

4. Σε όλους τους Ιερούς Ναούς να τελείται η Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία δύο φορές την εβδομάδα, Τετάρτη και Παρασκευή, στα μεγάλα χωριά, ή οπωσδήποτε μία φορά την εβδομάδα (κατά προτίμηση Τετάρτη) στα μικρά χωριά.

Πρέπει να γνωρίζουμε, ότι για την τέλεση της Προηγιασμένης Θείας Λειτουργίας δεν πρέπει να ξεχνάμε κατά την Θεία Λειτουργία της προηγούμενης Κυριακής να βγάζουμε έναν ή δύο Αμνούς επιπλέον (ανάλογα με τις Προηγιασμένες Θείες Λειτουργίες που θα τελέσουμε), ο Οποίος (Αμνός) πρέπει να φυλάσσεται σε κατάλληλο Αρτοφόριο, το οποίο θα τοποθετείται επί της Αγίας Τραπέζης και δίπλα του θα καίει ακοίμητο καντήλι.

Ο Άγιος Άρτος δεν μεταφέρεται από ένα Ναό σε άλλο Ναό για την τέλεση της Ακολουθίας των Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων.

Εάν υπάρχουν Πατέρες που δεν δύνανται ή δεν γνωρίζουν να τελέσουν την Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία, να ενημερώσουν εγκαίρως την Ιερά Μητρόπολη.

5. Όταν ο Επίσκοπός σας θα επισκεφθεί την Ενορία σας, θα πρέπει να ενημερώσετε όλους τους Ενορίτες σας, καθώς και το σχολείο (εάν πρόκειται για Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία) και να προετοιμάσετε κατάλληλα τα παιδιά και τους Χριστιανούς σας για να κοινωνήσουν των Αχράντων Μυστηρίων, όπως επίσης και για την Ακολουθία του Ιερού Ευχελαίου. Η φετινή χρονιά είναι αφιερωμένη στον Όσιο Παΐσιο τον Αγιορείτη.

Ο Επίσκοπος θα φέρει μαζί του προσωπικά αντικείμενα του Αγίου Παϊσίου προς προσκύνηση, ενώ μετά το πέρας της Ακολουθίας θα μοιράζονται στο εκκλησίασμα Ιερές Εικόνες του Αγίου ως ευλογία.

6. Να προσέξουμε ιδιαίτερα το θέμα της Νηστείας. Πρώτα πρέπει να νηστεύουμε εμείς και να αγωνιζόμαστε για να παραδειγματίζονται και οι πιστοί μας.

Να προσέξουμε να μην καταλύουμε την νηστεία μας χωρίς σοβαρό λόγο υγείας και μάλιστα σε δημόσιους χώρους (καφενεία - ταβέρνες) και να γινόμαστε, έτσι, πρόξενοι σκανδαλισμού των αδελφών μας. Θα δώσουμε φρικτό λόγο στον Θεό.

7. Να συμμετέχουμε όλοι στους Κατανυκτικούς Εσπερινούς της Κυριακής που, κατά το πρόγραμμα, θα τελούνται στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό της Καστοριάς και να προτρέπουμε κάθε Κυριακή τους Χριστιανούς μας να τους παρακολουθούν. Πολλή πνευματική ωφέλεια θα αποκτήσουμε όλοι και ο αγώνας μας θα ενισχυθεί.

8. Να υπενθυμίζουμε στους Χριστιανούς μας το καθήκον της συμμετοχής στο Μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως, αφού πρώτοι εμείς προσέλθουμε σε αυτό, για να αποθέσουμε το βάρος των αμαρτιών μας στον Πνευματικό και να πλησιάσουμε όσο γίνεται πιο καθαροί το Ιερό Θυσιαστήριο.

Υπάρχουν Ιερείς που δεν εξομολογήθηκαν ποτέ. Αποτελεί φοβερό αμάρτημα, καταφρόνηση του Ιερού Μυστηρίου και βλασφημία της Θείας Χάριτος.

Σας προτρέπω να βρείτε Πνευματικό Πατέρα να εξομολογηθείτε το συντομότερο. Είναι φοβερό να αγιάζουμε με τα Ιερά Μυστήρια τους πιστούς μας και εμείς οι Ιερείς να μένουμε άνευ αγιασμού.

9. Θα πρέπει, ακόμη, να προτρέπουμε τούς Χριστιανούς μας να συμμετέχουν συχνά στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, αφού προηγουμένως τους προτρέψουμε για την συμμετοχή τους στο Μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως.

10. Να ανακοινώνετε κάθε Κυριακή στο Εκκλησίασμα το πρόγραμμα των Ιερών Ακολουθιών και ομιλιών της Μητροπόλεως, ώστε να το γνωρίζουν οι Χριστιανοί, προκειμένου να τις παρακολουθούν.

11. Θερμότατα παρακαλώ να φροντίσετε για την έγκαιρη πρόσκληση του Πνευματικού (εάν οι ίδιοι δεν εξομολογείτε) για την Εξομολόγηση των Χριστιανών, παρέχοντες κάθε διευκόλυνση στον Πνευματικό που θα επισκεφθεί την Ενορία σας.

12. Επίσης, να φροντίσετε για την κάλυψη των λατρευτικών αναγκών στις Ενορίες εκείνες που στερούνται Ιερέως και έχουν αναλάβει την φροντίδα αυτή ορισμένοι από σας.

Είναι ανεπίτρεπτο να αφήνουμε αυτούς τούς ανθρώπους, έστω και λίγους, χωρίς να τελέσουμε τα Ιερά Μυστήρια και τις υπόλοιπες Ακολουθίες.

Θα επιμεληθώ προσωπικά του θέματος αυτού, ώστε να αποφευχθούν οι διάφοροι σκανδαλισμοί του λαού του Θεού στις υπάρχουσες κενές εφημεριακές θέσεις.

13. Σε όλες τις μεγάλες Ενορίες να τελεσθεί, σύμφωνα με το πρόγραμμα της Ιεράς Μητροπόλεως, Παρασκευή προς Σάββατο, Ιερά Αγρυπνία, στην οποία θα συμμετάσχουν οι όμοροι προς την Ενορία Κληρικοί, καθώς επίσης και οι Χριστιανοί μας, τους οποίους και θα πρέπει να προετοιμάσουμε να κοινωνήσουν των Αχράντων Μυστηρίων.

14. Άφησα τελευταίο το πιο σπουδαίο...

Αν πάντοτε ήταν η ώρα της Εκκλησίας, ιδιαιτέρως όμως την εποχή αυτή, με την τραγωδία που βιώνει ο τόπος μας, είναι κατ’ εξοχήν η ώρα της Εκκλησίας.

Σταθείτε κοντά στον λαό μας θεραπευτικά, παρακλητικά, ενισχυτικά, οικονομικά.

Στηρίξτε τον, βοηθείστε τον. Θυσιασθείτε γι’ αυτόν τον λαό.

Αυτό είναι το έργο του καλού ποιμένος: να θυσιάζεται για το ποίμνιό του. Ο μισθός σας θα είναι πολύς και η ευλογία του Θεού ακόμη μεγαλύτερη.

Με αυτές τις σκέψεις σας ασπάζομαι όλους αδελφικά. Πατρικά σας ζητώ συγγνώμη, εάν αθέλητα σας επίκρανα, και σας εύχομαι

Καλή Τεσσαρακοστή και Καλό Πάσχα.

Του Αρχιμ. Βασιλείου Μπακογιάννη | Romfea.gr

Από τον 4ον αιώνα και μετά «βασική προϋπόθεση για την Θ. Κοινωνία, ήταν η εν μετανοία και νηστεία πνευματική περισυλλογή και η Εξομολόγηση» (Βλασίου Φειδά, Εκκλησιαστική Ιστορία, τ. Α Ἀθῆναι 1992, σελ. 910).

Επειδή η Μ. Τεσσαρακοστή ήταν περίοδος αυστηράς νηστείας και πνευματικής περισυλλογής, γι’αυτό θεσπίσθηκαν οι Προηγιασμένες Λειτουργίες (και γι’αυτό τέτοιες Λειτουργίες γίνονται μόνο την Μ. Τεσσαρακοστή και σε καμία άλλη περίοδο νηστείας).

Δεν θεσπίσθηκαν με το σκεπτικό, να κοινωνούν συχνά οι χριστιανοί (αυτό ήταν το αποτέλεσμα), αλλά με το σκεπτικό, ότι εφόσον νήστευαν και έκαναν ένα τόσο μεγάλο αγώνα, σε όλα τα επίπεδα, γιατί να μην κοινωνούν συχνά; Βέβαια, αυτό για τους σύγχρονους χριστιανούς είναι αδιανόητο, γιατί έχει πια εκλείψει ο ασκητικός χαρακτήρας της Μ. Τεσσαρακοστής. Περιληπτικά:

Τότε, Μ. Τεσσαρακοστή σήμαινε μια πραγματικά άλλη ζωή. Οι χριστιανοί απείχαν από κάθε κοσμική εκδήλωση. Δεν επιτρεπόταν λ.χ. να πάνε στο ιπποδρόμιο. (Θα λέγαμε στη σύγχρονη γλώσσα, «κόψιμο» η τηλεόραση, το ραδιόφωνο, το θέατρο, το γήπεδο).

Όταν μερικοί τόλμησαν να πάνε στο ιπποδρόμιο , ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τους ήλεγξε δριμύτατα: «βγάλατε από την ψυχή σας την ιερότητα της Μ. Τεσσαρακοστής, και παραδώσατε τον εαυτό σας στα δίκτυα του διαβόλου!» (P.G. 53: 54).

Το ίδιο έκανε, όταν εκτός Μ. Τεσσαρακοστής, ημέρα Παρασκευή, ημέρα που σταυρώθηκε ο Χριστός γι’αυτό και ημέρα νηστείας, μερικοί αντί να πάνε στην εκκλησία, πήγαν στο ιπποδρόμιο! Τους είπε επί πλέον, πως αν το ξαναέκαναν, θα τούς άφηνε ακοινώνητους....! (P.G. 56: 264, 268).

Η συνέχεια: Δεν επιτρεπόταν (κατά την Μ. Τεσσαρακοστή) να πάνε στα δημόσια λουτρά ( δεν είχαν τότε στα σπίτια τους λουτρά) και να πλυθούν.

«Έχω γεμίσει από ψώρα και δεν αντέχω την αλουσία», διαμαρτύρονταν στον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο. (P.G. 50: 433). Και ο Άγιος Ιωάννης σιωπούσε! (Δεν είναι τυχαίο ότι ο καρνάβαλος, που σημαίνει αποκριές, γίνεται πριν αρχίσει η Μ. Τεσσαρακοστή. Γιατί η ασκητικότητά της είχε απλωθεί σε όλη την χριστιανική Ευρώπη. Γι’αυτό και λίγο πριν, το έριχναν στις διασκεδάσεις).

Αποκορύφωμα όλων ήταν η αυστηρώτατη νηστεία. Ειδικά τήν πρώτη εβδομάδα την περνούσαν, όσο το δυνατόν, άσιτοι και άνυδροι, γι’αυτό και λέγεται «Καθαρά Εβδομάδα». Τις Προηγιασμένες τις άρχιζαν από την Καθαρά Τετάρτη! «Ου γαρ παρελάβομεν ποιείν Προηγιασμένην μέχρι της Τετάρτης δια το νηστεύειν εκ παραδόσεως» (Τριώδιον εκδόσεις «Φως» 1983, σελ.90). Για να μην φάνε λίγο αντίδωρο και «χαλάσουν» το τριήμερο....!

Στις υπόλοιπες εβδομάδες ξηροφαγούσαν η κάθε μέρα (απόγευμα) η μέρα παρά μέρα....! «Υπάρχουν μεταξύ σας χριστιανοί που συναγωνίζονται ποιός θα νηστέψει περισσότερο! Άλλοι τρώνε κάθε απόγευμα λίγο ψωμί και πίνουν λίγο νερό, ενώ άλλοι δεν κάνουν ούτε αυτό, αλλά μένουν τελείως νηστικοί και δυό μέρες!». (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, P. G. 49: 68). (Αυτοί ήταν «οι νηστεύσαντες».

«Οι μη νηστεύσαντες», δεν ήταν αυτοί που έκαναν κατάλυση εις πάντα, αλλά αυτοί που ξηροφαγούσαν νωρίτερα από το απόγευμα· και μπορεί να έτρωγαν κάτι παραπάνω).

Αυτή η άκρα και πολύμορφη ασκητική ζωή που «χρωμάτιζε» την Μ. Τεσσαρακοστή, έφερε σαν φυσιολογικό καρπό τη συχνή Θ. Κοινωνία, γιατί ακριβώς η Θ. Κοινωνία είχε συνδυασθεί με έντονο ασκητικό αγώνα.

Οι Προηγιασμένες καθιερώθηκαν κατά τον 7ον αιώνα (ΝΒ τῆς ΣΤ ), ενώ η Μ. Τεσσαρακοστή αρχές περίπου 4ου αιώνα. Υπήρχε δηλαδή εποχή (4-7 αι.) που δεν γίνονταν Προηγιασμένες. Και κάθε πότε κοινωνούσαν;

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος (4ος αι.) κατά την Μεγάλη Τεσσαρακοστή (387 μ.Χ.) εξεφώνησε στην Αντιόχεια τους περίφημους «εις Αδριάντας» λόγους.

Ακούστε λοιπόν τι έλεγε τότε ( που δεν είχαν θεσπισθεί οι Προηγιασμένες). Κατά την Β Ἑβδομάδα: «αν νηστεύετε και ορκίζεσθε και επιορκείτε, γιατί νηστεύετε; Πως θα ατενίσουμε το Πάσχα; Πως θα δεχθούμε την αγία Θυσία; Πως θα κοινωνήσουμε;» (P. G. 49:126).

Προς το τέλος της Μ. Τεσσαρακοστής: «τελειώνει η Τεσσαρακοστή. Ας επιτείνουμε τον αγώνα· η νηστεία, οι συνάξεις, οι προσευχές, τα κηρύγματα έχουν σαν σκοπό να καθαρίσουν την ψυχή μας από τις αμαρτίες για να κοινωνήσουμε αξίως.

Αν κοινωνήσουμε αναξίως, ματαίως κοπιάσαμε τόσο πολύ» (P. G. 49:197). Και πάλι: «ο καθένας ας εξετάσει τον εαυτό του, για να ιδεί ποιό ελάττωμα διόρθωσε, ποιά αρετή απέκτησε, ποιά αμαρτία έκοψε, που έγινε καλύτερος. Και αν μεν βρει, ότι κάτι κέρδισε από τη νηστεία, ας κοινωνήσει» (το Πάσχα!). (P. G. 49:197).

Συμπεραίνεται λοιπόν ότι τότε οι χριστιανοί στην Αντιόχεια νήστευαν την Μ. Τεσσαρακοστή για να κοινωνήσουν το Πάσχα και μόνο το Πάσχα! Και αυτό με τις «ευλογίες» του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου! Ακόμα και ο συντάκτης του πασχαλιάτικου Κατηχητικού Λόγου (ανήκει στα spuria, νόθα κείμενα του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου), συνδυάζει τη νηστεία της Μ. Τεσσαρακοστής με την Θ. Κοινωνία, που θα γινόταν ανήμερα του Πάσχα.

«ει τις έκαμε νηστεύων, απολαυέτω νυν το δηνάριον» (P. G. 59:722).Το ίδιο κάνει και ο ιερός υμνωδός: «επανάγωμεν προς μετάνοιαν, και τας αισθήσεις εκκαθάρωμεν, προς ας ο πόλεμος, επεισόδιον τήν νηστείαν ποιούμενοι· (...) και βρωθήσεται ημίν ο Αμνός του Θεού, εν τη ιερα και φωτοφόρω νυκτί της Εγέρσεως» (Τριώδιον, Κυριακή Απόκρεω εσπέρας, ιδιόμελον).

Βέβαια σήμερα ισχύουν άλλα πράγματα. Η Θ. Κοινωνία έχει αποκοπεί από την νηστεία και από τον εν γένει ασκητικό αγώνα. Οι περισσότεροι, με την ίδια προετοιμασία (άνεση!) που παίρνουν το αντίδωρο, λαμβάνουν και τήν Θ. Κοινωνία...!

Η κατωτέρω επισήμανση του Οσίου Παϊσίου του Αγιορείτου (+1994) θα πρέπει να μας αφυπνίσει: «οι χριστιανοί παλαιά είχαν πιο πολλή ευλάβεια στο αντίδωρο, από ο,τι πολλοί μοναχοί σήμερα στη Θ. Κοινωνία!». (Σκεφθείτε τι γίνεται με λαϊκούς!).

(Από την ασκητική και ησυχαστική αγιορείτικη παράδοση, Άγιον Όρος 2011,σελ. 690). Είναι και αυτό ένα από τα «σημεία των καιρών!».

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

Ερμηνεύοντας, σε μία περίφημη ομιλία του, ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς το ευαγγελικό ανάγνωσμα, το οποίο αναφέρεται στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού, και χρησιμοποιώντας ως αλάνθαστο οδηγό το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος και συγχρόνως την εμπειρία, που είναι το κατ΄ εξοχήν γνώρισμα των θεοφόρων πατέρων της Εκκλησίας, λέγει τα εξής χαρακτηριστικά στο προοίμιο αυτής της ομιλίας:

«Την περασμένη Κυριακή η Εκκλησία εμνημόνευε την απερίγραπτη φιλανθρωπία του Θεού προς εμάς που παρουσιάζεται με την παραβολή του σεσωσμένου ασώτου. Την σημερινή Κυριακή διδάσκει περί της μελλούσης φρικωδεστάτης κρίσεως του Θεού χρησιμοποιώντας μια καλή τάξη και ακολουθώντας τις προφητικές φωνές . . .»1.

Η κρίση του Θεού, η Δευτέρα Παρουσία του Θεού, ο ερχομός του Χριστού «μετά δόξης και δυνάμεως πολλής», είναι αψευδέστατη διδασκαλία της Αγίας μας Εκκλησίας. Την κρίση του Θεού την απαιτεί πρωτίστως η δικαιοσύνη του Θεού. «Δίκαιος Κύριος και δικαιοσύνας ηγάπησεν, ευθύτητας είδε το πρόσωπον αυτού»2.

Σ΄ αυτήν αναφέρεται ο Προφήτης Δανιήλ «εθεώρουν έως ότου θρόνοι ετέθησαν, και παλαιός ημερών εκάθητο, και το ένδυμα αυτού λευκόν ωσεί χιών . . . ο θρόνος αυτού φλόξ πυρός . . . ποταμός πυρός είλκεν έμπροσθεν αυτού»3.

Γι΄ αυτήν μιλάει ο Απόστολος Πέτρος: «ουρανοί ροιζηδόν παρελεύσονται, στοιχεία δε καυσούμενα λυθήσονται, και γη και τα εν αυτή έργα κατακαήσεται»4.

Ο ιερός υμνογράφος της Εκκλησίας μας γράφει: «Δεύτε ακούσατε βασιλείς και άρχοντες, δούλοι και ελεύθεροι, αμαρτωλοί και δίκαιοι, πλούσιοι και πένητες, ότι έρχεται Κριτής, ο μέλλων κρίναι πάσαν την οικουμένην»5.

Σ΄ αυτήν αναφέρεται ο Χριστός, ο Μονογενής Υιός του Θεού: «Αγρυπνείτε ουν εν παντί καιρώ δεόμενοι ίνα καταξιωθήτε εκφυγείν πάντα τα μέλλοντα γίνεσθαι και σταθήναι έμπροσθεν του υιού του ανθρώπου»6.

Και ακόμη: «Όταν δε έλθει ο υιός του ανθρώπου εν τη δόξη αυτού και πάντες οι άγιοι άγγελοι μετ΄ αυτού, τότε καθίσει επί θρόνου δόξης αυτού, και συναχθήσεται έμπροσθεν αυτού πάντα τα έθνη»7.

Και όρισε ο Θεός τον παρόντα καιρό ως καιρό μακροθυμίας, αφού το μακρόθυμον του Θεού προηγείται της θείας κρίσεως. Ενώ τον μέλλοντα καιρό για την ανταπόδωση, προκειμένου, όπως τονίζει ο Άγιος Γρηγόριος, να σπεύσουμε όσο ζούμε να πετύχουμε το αιώνιο έλεος και να καταστήσουμε τους εαυτούς μας αξίους της θείας φιλανθρωπίας.

Α. Ακούσωμεν καί στενάξωμεν.

Το ιερό κείμενο δεν υπογραμμίζει μόνο την καθολικότητα της κρίσεως, αλλά προσδιορίζει συγχρόνως και το κριτήριο. Το μέτρο, δηλαδή, με το οποίο ο Θεός θα κρίνει τον κόσμο. Και αυτό είναι η αγάπη. Αυτό έδειξε ο Χριστός με την παραβολή των Δέκα Παρθένων, όπου η αναφορά Του στο «έλαιον» παραπέμπει στην κορυφή των αρετών που είναι η αγάπη.

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς θα είναι χαρακτηριστικός και συγχρόνως συγκλονιστικός: «Όπως αν θέσεις θεμέλια και οικοδομήσεις πάνω σ΄ αυτά τους τοίχους, δεν προσθέσεις όμως την οροφή, τα αφήνεις όλα εκείνα άχρηστα· κατά τόν ίδιο τρόπο αν αποκτήσεις όλες τις αρετές, δεν προσαποκτήσεις ὀμως την αγάπη, όλες εκείνες είναι άχρηστες και ανωφελείς»8.

Και αυτές οι αρετές στην Ορθόδοξη Εκκλησία μας και Παράδοσή μας είναι ενυπόστατες, δηλαδή συνδέονται άρρηκτα με το πρόσωπο του Χριστού.

Αν δεν έχεις μέσα σου τον Χριστό, τότε όλες οι αρετές καί κυρίως η αγάπη θεμελιώνονται πάνω στο συμφέρον και στην ιδιοτέλεια.

Δεν είναι αφηρημένες αξίες και ιδέες αλλά ο ίδιος ο Χριστός. Γι΄ αυτό και με το σταυρικό Του θάνατο αντιστρέφει το δόγμα του ανθρώπου της κάθε εποχής: «ο θάνατός σου, ζωή μου», προτάσσοντας τον δικό Του θάνατο για να ζήσει ο άνθρωπος. Δηλαδή: «ο θάνατός μου, ζωή σου» - «Πεθαίνω εγώ για να ζήσεις εσύ»!

Και αυτά πού ζητά ο Χριστός αναφέρονται σε πράγματα της καθημερινότητος, που μπορούμε να τα εφαρμόσουμε όλοι σε οποιεσδήποτε συνθήκες κι αν ζούμε.

Δεν λέγει ότι ήμουν άρρωστος και δεν με κάνατε καλά, δέν στηρίζει τη δικαία κρίση Του σε μεγάλες δωρεές και επιτεύγματα, που φαίνονται ωραία στα μάτια των ανθρώπων.

Αλλά:

«επείνασα, και ουκ εδώκατέ μοι φαγείν,

εδίψησα, και ουκ εποτίσατέ με,

ξένος ήμην, και ουκ συνηγάγετέ με,

γυμνός, καί ου περιεβάλετέ με,

ασθενής και εν φυλακή, και ουκ επεσκέψασθέ με»9.

Όλα αυτά δεν μπορεί κανείς να πει ότι δεν τα πρόσεξε, δεν ήξερε, δεν άκουσε ή δεν μπόρεσε. Παγκόσμια η κρίση. Παγκόσμιο και καθολικό και το κριτήριο.

Β. Ακούσωμεν καί στενάξωμεν

Στο δίκαιο ερώτημα των δικαίων «Κύριε, πότε σε είδομεν πεινώντα και εθρέψαμεν, ή διψώντα και εποτίσαμεν; . . .» η θεολόγος φωνή της Εκκλησίας διακρίνει και μια ξεχασμένη αρετή που είναι η ταπείνωση. «Βλέπετε δε άλλη αρετή, την ταπείνωση, να προσμαρτυρείται στους δικαίους από το πλήρωμα της αγάπης. Ισχυρίζονται ότι είναι ανάξιοι της ανακηρύξεως και των επαίνων, σαν να μην έπραξαν κανένα αγαθό, αυτοί που μαρτυρούνται ότι δεν άφησαν κανένα αγαθό άπρακτο»10.

Ἐνυπόστατες οι αρετές.

Ο Χριστός η αγάπη, η αυτοαγάπη.

Ο Χριστός η ταπείνωση.

Ο Χριστός η αλήθεια.

Ο Χριστός η δικαιοσύνη.

Κι όποιος έχει τον Χριστό «ενιδρυμένον εν εαυτώ», αυτός και σκορπάει με απλοχεριά την αγάπη, την αλήθεια, τη δικαιοσύνη, καλυμμένος κάτω από το μανδύα της ταπεινώσεως και της χάριτος του Θεού. Αυτός και τελικά φθάνει να γίνει θεατής της δόξης του Θεού.

«Ακούσετε και ευφρανθήτε όσοι είσθε πτωχοί και ενδεείς, διότι είσθε αδελφοί του Θεού.

Ακούσετε οι πλούσιοι και την μακαρίαν πτωχείαν ποθήσατε, για να γίνετε κληρονόμοι και αδελφοί του Χριστού.

Ακούσετε και στενάξετε εσείς που περιφρονείτε τους αδελφούς του Θεού και δεν τους μεταδίδετε τα όσα διαθέτετε.

Ας αγοράσουμε, λοιπόν, με ολίγα αργύρια αιώνια κληρονομιά . . . , την ητοιμασμένην ουράνιον και αιώνιον βασιλείαν από καταβολής κόσμου»11.

Γένοιτο, Κύριε Ιησού Χριστέ Υιέ του Θεού του ζώντος.

1 Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Ομιλία Δ΄ Εις το Ευαγγέλιον της Δευτέρας του Χριστού Παρουσίας και περί ευσπλαχνίας και ευποιΐας, ΕΠΕ 9,109.

2 Ψαλμ. 10,7.

3 Δαν. 7,9-10.

4 Β΄ Πετρ. 3,12.

5 Στιχηρά Αίνων Κυριακής Απόκρεω.

6 Λουκ. 21,36. Όρα και Ματθ. 24,1-51 και Μαρκ. 13,1-37.

7 Ματθ. 25,31-32.

8 Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμά, ο.π. 127.

9 Λουκ. 25,42-43.

10 Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ο.π. 129.

11 ο.π. 129-131.

Γράφει ο Αρχιμ. Τιμόθεος Ηλιάκης

Στις 14 Φεβρουαρίου του τρέχοντος έτους 2015,συμπληρώνονται είκοσι και τρία ολόκληρα χρόνια από της κοιμήσεως του μακαριστού Μητροπολίτου Ν.Ιωνίας και Φιλαδελφείας κυρού ΤΙΜΟΘΕΟΥ ΜΑΤΘΑΙΑΚΗ,του Επισκόπου της Αγάπης,όπως έχει πλέον καθιερωθεί στις συνειδήσεις των πιστών.

Στην επέτειο αυτή είναι αφιερωμένες οι γραμμές που ακολουθούν,βγαλμένες από το αναλόγιο της μνήμης,ελάχιστο αντίδωρο των μεγάλων ευεργεσιών του αειμνήστου Πατέρα και Ποιμενάρχου μας.

ΕΦΥΓΕ Ο ΠΟΙΜΕΝΑΡΧΗΣ *

Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 1992 ώρα 9,30 π.μ. :Ο Μητροπολίτης Ν.Ιωνίας και Φιλαδελφείας Τιμόθεος παραδίδει την αγνή και αγία ψυχή του στα χέρια του Θεού.Ο θάνατος επήλθε συνεπεία εγκεφαλικού επεισοδίου και καρδιακής ανακοπής και ήταν ακαριαίος.

Όπως κάθε πρωί ετοιμαζόταν να αναχωρήσει για το Γραφείο του όταν ξαφνικά έπεσε άπνους μέσα ακριβώς στον ίδιο χώρο της οικίας του,στην Ν.Πολιτεία Αττικής,όπου προ πέντε μηνών,στις 4 Σεπτεμβρίου 1991,είχε αφήσει,επίσης αιφνιδίως,την τελευταία του πνοή ο κατά σάρκα αδελφός του,Μητροπολίτης Παραμυθίας κυρός Τίτος.

Η είδηση του θανάτου του Μητροπολίτου έθλιψε βαθύτατα τον ιερό Κλήρο και τον ευσεβή λαό της Ι.Μητροπόλεως.

Οι πένθιμες καμπάνες μετέδωσαν αμέσως την θλιβερή είδηση και η Παρασκευή εκείνη σημαδεύτηκε από τις πρωτόγνωρες αντιδράσεις των πιστών που θρηνούσαν την απώλεια του Επισκόπου.

Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 1992: Ο Πρύτανης της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος έφυγε με την ίδια αξιοπρέπεια που τον διέκρινε καθ όλη την διάρκεια της ζωής του.

Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 1992:Ο ταπεινός εν τη μεγαλοπρέπειά του Επίσκοπος έκλεισε απλά και ήρεμα τα γαλήνια μάτια του.Έφυγε χωρίς να ενοχλήσει κανένα,δίχως να κουράσει,χωρίς να ζητήσει ούτε ένα ποτήρι νερό.

Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 1992:Ο Μητροπολίτης Τιμόθεος περνά στην αιωνιότητα,περνά στην εκκλησιαστική ιστορία ως ΤΙΜΟΘΕΟΣ Ο ΚΑΛΟΚΑΓΑΘΟΣ!

Εισέρχεται στο Ουράνιο Θυσιαστήριο κρατώντας θυμίαμα εύοσμο τις φιλάνθρωπες και αγαθές του πράξεις. Όσο κι αν ανατρέξουμε στο παρελθόν δεν θα βρούμε τίποτα που να έρχεται σε αντίθεση με το πιστεύω του.

Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 1992:Η Ορθοδοξία έγινε πλουσιότερη γιατί στα Συναξάριά της κατεγράφη με γράμματα χρυσά: ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΣ ΕΖΗΣΕ ΕΝ ΧΡΙΣΤΩ,ΕΚΟΙΜΗΘΗ ΕΝ ΚΥΡΙΩ,ΖΕΙ ΠΑΡΑ ΤΩ ΘΕΩ !

* ( Περιοδικό "ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ" Ι.Ναού Αγ.Κοσμά Αιτωλού Ν.Φιλαδελφείας Φεβρουάριος 1992) 

Ο ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ ΤΙΜΟΘΕΟΣ ΣΤΑΘΜΟΙ ΤΗΣ ΕΠΙΓΕΙΑΣ ΠΟΡΕΙΑΣ ΤΟΥ

Στην Αθήνα είδε το φως του ηλίου την 1η Μαΐου 1914.Γονείς του οι εξ Ηρακλείου της Κρήτης ευσεβείς Χριστιανοί ο Εμμανουήλ και η Αικατερίνη Ματθαιάκη,οι οποίοι απέκτησαν εννέα ακόμη τέκνα,μεταξύ των οποίων και τον αυτάδελφον του μακαριστού Ποιμενάρχου,μακαριστό Μητροπολίτη Παραμυθίας Τίτον(+4-9-1991).

Σταύρος το κατά κόσμον όνομά του.Μαθητής στο 9ο Δημοτικό Σχολείο Πλάκας και στο Α΄Γυμνάσιο Πλάκας καθώς και εις το Σχολαρχείο της ίδιας περιοχής.

Αναγνώστης χειροθετείται σε ηλικία 12 ετών στον Ι.Ναό των Αγίων Αποστόλων Θησείου,από τον αείμνηστο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Χρυσόστομο Παπαδόπουλο(+1938).Φοιτητής στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών σπουδάζει την ιερά επιστήμη κατά τα έτη 1930-1935.

Μοναχός κείρεται στις 30 Ιουλίου 1937 εις την Ι.Μονή Πεντέλης υπό του Ηγουμένου αυτής Αρχιμ.Χρυσοστόμου Δασκαλάκη(μ.τ.Μητροπολίτου Γυθείου και Μεσσηνίας)παρισταμένου του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου που του έδωσε και το όνομα ΤΙΜΟΘΕΟΣ.

Διάκονος χειροτονείται στον Ι.Ναό Ζωοδόχου Πηγής οδ. Ακαδημίας στις 8 Αυγούστου 1937,υπό του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Α΄.

Πρεσβύτερος χειροτονείται στον ίδιο Ναό,εντολή του Αρχιεπισκόπου Χρυσάνθου,υπό του Επισκόπου Ταλαντίου Παντελεήμονος Παπαγεωργίου (μ.τ.Μητροπολίτου Εδέσσης και Θεσσαλονίκης),στις13 Απριλίου 1940 και τοποθετείται Εφημέριος ,Ιεροκήρυξ και Πρόεδρος του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου στον Ι.Ναό Αγίας Ειρήνης οδ. Αιόλου με Διάκονο τον Μακάριο Κυκκώτη,τον μετέπειτα Αρχιεπίσκοπο και Εθνάρχη της Κύπρου.

Επιστρατεύεται κατά την διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου 1940-41 και προσφέρει τις υπηρεσίες του ως Στρατιωτικός Ιερεύς στο Ε' Στρατιωτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης.

Στον Ι.Ναό του Προφήτη Ηλία στο Παγκράτι διορίζεται το 1941 και συμβάλλει στην αποπεράτωση και τον εγκαινιασμό του.

Η Θεσσαλονίκη τον κερδίζει ως Επίσκοπο Μυρέων,Βοηθό του μακαριστού Μητροπολίτου Γενναδίου(+1951).

Χειροτονείται Επίσκοπος την 1η Μαρτίου 1951,από τον Μητροπολίτη Πρεβέζης Ανδρέα,παλαίου Σχολάρχου του στο Σχολαρχείο Πλάκας,και δέκα ακόμη Αρχιερέων.Αναλαμβάνει αμέσως τα νέα του καθήκοντα και εντός ελαχίστου χρόνου και την Τοποτηρητεία της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης.

Στις 26 Μαρτίου 1954 εκλέγεται Μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής,όπου κατά τρόπο πρωτοποριακό οργανώνει την ακριτική Μητρόπολη εργαζόμενος νυχθημερόν υπέρ του ποιμνίου του, ενώ παράλληλα προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες στην Διοίκηση της Εκκλησίας της Ελλάδος.

Στις 22 Μαϊού 1974 εκλέγεται πρώτος Μητροπολίτης της νεοσύστατης Ι.Μητροπόλεως Ν.Ιωνίας και Φιλαδελφείας και ενθρονίζεται στις 2 Ιουνίου 1974.

Εργάζεται με ζήλο, αγωνιστικότητα και εμπειρία σε όλους τους τομείς των Ποιμαντικών του καθηκόντων μέχρι την τελευταία του πνοή.

Στις 14 Φεβρουαρίου 1992 Ο Μητροπολίτης Τιμόθεος αναχωρεί για το ταξίδι της Αιωνιότητος. Τον συντροφεύουν τα έργα της αγάπης του και τα δάκρυα των πνευματικών του παιδιών.

ΑΙΩΝΙΑ ΣΟΥ Η ΜΝΗΜΗ ΠΟΛΥΣΕΒΑΣΤΕ ΠΑΤΕΡΑ!