Του Μάνου Οικονομίδη | Ysterografa.gr

Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως και Νέας Ρώμης… Οικουμενικός Πατριάρχης… Από τις 22 Οκτωβρίου του 1991, σαν σήμερα πριν από 22 χρόνια δηλαδή, το Φανάρι πέρασε στα χέρια του κ. Βαρθολομαίου.

Εκείνου που πιθανότατα η Ιστορία θα καταγράψει ως “πράσινο” Πατριάρχη, όχι για τις κομματικές προτιμήσεις του, αλλά για τις ευαισθησίες που ανέδειξε αναφορικά με την προστασία του περιβάλλοντος το οποίο κληρονόμησε η ανθρωπότητα. Εκείνου για τον οποίο οι επικριτές του, συνηθίζουν να θυμίζουν με νόημα ότι, όπως προβλέπει το σχετικό καταστατικό, έχει και την τουρκική υπηκοότητα…

Η εκλογή Βαρθολομαίου στην ηγεσία της Ορθόδοξης Εκκλησίας ήταν εκ των πραγμάτων μια μεγάλη τομή.

Στα πολλά χρόνια που ακολούθησαν, ο Οικουμενικός Πατριάρχης αξιοποίησε την εμβληματική σημειολογία του αξιώματός του, για να προωθήσει δράσεις και να ταρακουνήσει αντιλήψεις, συμβατές με την ορθόδοξη πίστη, και προσαρμοσμένες στη συγκυρία της εποχής και τις απαιτήσεις των καιρών.

Το Φανάρι βεβαίως δεν είναι… Ρώμη. Και η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν διακρίθηκε ποτέ για την προσαρμοστικότητά της, όπως συμβαίνει εδώ και αιώνες με την Καθολική Εκκλησία.

Ο ίδιος ο Βαρθολομαίος, πρωταγωνίστησε σε ιστορικές συγκρούσεις, που μάλλον αποπροσανατόλισαν παρά βοήθησαν στην κοινή επιδίωξη της σύνθεσης των Ορθοδόξων Εκκλησιών.

Το μέτωπο με τη Μόσχα παραμένει… ορθάνοιχτο, ενώ κανείς δεν θα ξεχάσει πόσο κόστισε και πλήγωσε η κόντρα του με τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδας Χριστόδουλο, μέχρι και την εκδημία του τελευταίου.

Στον Βαρθολομαίο ωστόσο πρέπει να αναγνωριστεί ότι επανέφερε τον οικουμενικό χαρακτήρα του Πατριαρχείου, στην πράξη και όχι ως… ιστορική ανάμνηση. Με τον λόγο του να ακούγεται και να επηρεάζει.

Ο λόγος της Εκκλησίας άλλωστε, οφείλει να είναι πάντα βαθιά πολιτικός. Αντί να επιλέγει τη βολική αφωνία. Ή τα κομπιάσματα του καθωσπρεπισμού.

Του Μητροπολίτου Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού Δανιήλ για την Romfea.gr

---

Στην μνήμη του πολύκλαυστου Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κυρού Χριστοδούλου (1998-2008) που τον ανέδειξαν αληθινά και αδιαμφισβήτητα Πνευματικό Ηγέτη, Άνδρα Εκκλησιαστικό σοφό, συνετό και επιστήμονα (Δευτερονομίου α  13) έχοντα τα χαρακτηριστικά που καταγράφει ο θεόπνευστος λόγος του Θεού και κόσμησαν τους θεοφόρους Πατέρες και Ποιμένες της Εκκλησίας μας καταθέτουμε την μαρτυρία μας από την εμπειρία της ιερατικής και αρχιερατικής διακονίας μας επί τριάκοντα και πέντε έτη υπό την πνευματική ευθύνη και καθοδήγησή του, λαβόντες αφορμή από την τέλεση Μνημοσύνου υπέρ αναπαύσεως της ψυχής αυτού την Δευτέρα 21 Οκτωβρίου, ημέρα κατά την οποία εόρταζε την ονοματική του εορτή.   

1ον. Για την πλούσια πολύκαρπη και καλλίκαρπη πνευματική διακονία του δικαίως δύναται να του αποδοθεί ο τίτλος του Καλού Ποιμένος κατά την περιγραφή του Κυρίου μας που έχει τα εξής χαρακτηριστικά: 

 α .  αυτοθυσία. 

«Ο ποιμήν ο καλός την ψυχήν αυτού τίθησιν υπέρ των προβάτων» (Ιωάννου ι  11). 

Έθεσε τα πλούσια προσόντα του και τα χαρίσματα με τα οποία τον είχε προικίσει η πρόνοια του Θεού στην διακονία του ευαγγελίου του Ιησού Χριστού. Ενώ άνετα ηδύνατο με αυτά να διεκδικήσει επίζηλη κοσμική σταδιοδρομία σε πολλούς τομείς της κοινωνικής ζωής, εν τούτοις  όλη την πνευματική προίκα του, εννοώ τα τάλαντα και τα εκκλησιαστικά αξιώματα, αλλά και όσα ο ίδιος απέκτησε και καλλιέργησε τα προσέφερε θυσία  λογική και ευάρεστη στο θρόνο του Θεού ποιμαίνοντας το λογικό ποίμνιο.   

 β .  αγώνας για την υπεράσπιση και προστασία των προβάτων 

«Ο μισθωτός δε και ουκ ων ποιμήν, ου ουκ εισί τα πρόβατα ίδια, θεωρεί τον λύκον ερχόμενον και αφίησι τα πρόβατα και φεύγει• και ο λύκος αρπάζει αυτά και σκορπίζει τα πρόβατα. ο δε μισθωτός φεύγει, ότι μισθωτός εστι και ου μέλει αυτώ περί των προβάτων » (Ιωάννου ι  12-13).

Αγωνίσθηκε με λόγια και έργα να προστατέψει τα πνευματικά δικαιώματα του ευσεβούς λαού του Θεού της Εκκλησίας χωρίς να φοβείται, χωρίς να μεμψιμοιρεί, χωρίς να αποφεύγει κόπους και φροντίδες, χωρίς να παραλείψει τα καθήκοντά του, χωρίς να παύσει παρά τις δυσκολίες και τα εμπόδια να ενεργεί για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων της Εκκλησίας. Υπερασπίσθηκε χωρίς να λιποτακτεί και χωρίς να αδιαφορεί την πνευματική ταυτότητα και φυσιογνωμία των Ορθοδόξων Χριστιανών. 

 γ .  γνώση του ποιμνίου και των προβλημάτων του. 

«τούτω ο θυρωρός ανοίγει, και τα πρόβατα της φωνής αυτού ακούει, και τα ίδια πρόβατα καλεί κατ' όνομα και εξάγει αυτά » (Ιωάννου ι  3) 

 «εγώ ειμι ο ποιμήν ο καλός, και γινώσκω τα εμά και γινώσκομαι υπό των εμών» (Ιωάννου ι 14).

Ο πιστός λαός, τον ανεγνώριζε ηγέτη του, τον αποδεχόταν, τον ακολουθούσε, τον καμάρωνε, καυχιόταν γι’ αυτόν, χαιρόταν γι’ αυτόν κι αυτός χαιρόταν για τον υπέροχο λαό που ζούσε στην αυλή του Κυρίου, στην αγία Εκκλησία Του.

Γνώριζε τις ανάγκες του λογικού ποιμνίου και προνοούσε γι’ αυτές αναπτύσσοντας ποικίλα κατάλληλα και αποτελεσματικά προγράμματα και πρωτοβουλίες. 

 δ . αύξηση των προβάτων

«Και άλλα πρόβατα έχω, α ουκ έστιν εκ της αυλής ταύτης• κακείνά με δει αγαγείν, και της φωνής μου ακούσουσι, και γενήσεται μία ποίμνη, εις ποιμήν» ( Ιωάννου ι  14).

Με τον διαυγέστατο, σαφέστατο και «εν χάριτι άλατι ηρτυμένο» (Προς Κολοσσαείς δ  5) λόγο του και το παράδειγμά της ζωής του ενέπνευσε  την πίστη στις καρδιές των ανθρώπων και έθεσε την Εκκλησία στο κέντρο του ενδιαφέροντος της κοινωνίας. Κάλεσε όλους στην σύναξη των τέκνων του Θεού.

Δίδαξε σε όλους να θεωρούν την Εκκλησία τους μάνα τους και την πίστη στο Θεό ελπίδα και νόημα ζωής. Ο λαός του Θεού που «ακουμπούσε» σ’ αυτόν  επιζητούσε την παρέμβασή του.

Αυτό που οι άγιοι Απόστολοι είπαν στον Κύριο μας Ιησού Χριστό ότι «πάντες ζητούσι σε» (Μάρκου α  37) συνέβη στο μακαριστό αρχιεπίσκοπο. Ακόμη και σήμερα τον αναζητεί με αγωνία ο λαός του Θεού καθώς πλήττεται ανελέητα.  

ε .  καθοδήγηση των προβάτων 

«Και όταν τα ίδια πρόβατα εκβάλη, έμπροσθεν αυτών πορεύεται, και τα πρόβατα αυτώ ακολουθεί, ότι οίδασι την φωνήν αυτού» (Ιωάννου ι 4 ).
 Οι ανησυχίες του για τις εξελίξεις στην Εκκλησία και στην κοινωνία γενικώτερα η διορατικότητά του τον έφερναν πολλά χρόνια μπροστά από την εποχή του. Τα συμβαίνοντα σήμερα επαλήθευσαν τους προβληματισμούς του και την αγωνία του για την πορεία του λαού του Θεού. Ανησηχούσε και προετοιμαζόταν για τα δύσκολα που τα έβλεπε να έρχονται καλπάζοντας παρά τις λοιδορίες των άσπονδων εχθρών του.  

 2ον. Ένας ακόμη χαρακτηρισμός του ανήκει, ότι αναδείχθηκε και εργάσθηκε ως Ιεραποστολικός Εργάτης κατά την περιγραφή του Αποστόλου Παύλου.

 α . Ταπεινός υπηρέτης που κοπίασε πολύ και αντιμετώπισε πολλούς πειρασμούς.

«δουλεύων τω Κυρίω μετά πάσης ταπεινοφροσύνης και πολλών δακρύων και πειρασμών των συμβάντων μοι εν ταις επιβουλαίς » (Πράξεων κ  19).

Όλοι γνωρίζουν πόσο πολεμήθηκε, αλλά και πόσο κοπίασε. Ποιές ψυχοφθόρες επιβουλές θέλησαν να τον καθυποτάξουν και να τον  αναγκάσουν να υποταχθεί και αυτός έμεινε όρθιος και αγωνιστής στις επάλξεις του καθήκοντος. Επιβουλές εκ των έσωθεν, επιβουλές εκ των θύραθεν, επιβουλές εκ των αντιμαχομένων, επιβουλές από εκείνους για τους οποίους ήταν «βαρύς και βλεπόμενος» (Σοφίας Σολομώντος β  15) που δεν ανεχόταν ούτε να τον βλέπουν.    

β . Υπερασπίσθηκε με παρρησία και ειλικρίνεια τα δίκαια της Εκκλησίας 

«Ως ουδέν υπεστειλάμην των συμφερόντων του μη αναγγείλαι υμίν και διδάξαι υμάς δημοσία και κατ’ οίκους, διαμαρτυρόμενος Ιουδαίοις τε και Έλλησι την εις τον Θεόν μετάνοιαν και πίστιν την εις τον Κυριον ημών Ιησούν Χριστόν » (Πράξεων κ  20-21)

Δεν απέκρυψε ποτέ την σκέψη του, δεν συμβιβάσθηκε μ’ όσους επεδίωκαν να σιωπήσει, να μην καταθέσει στην κοινή κονίστρα της ζωής την γνώμη του. Ήταν διαυγής και ξεκάθαρος, τολμηρός και διορατικός, ειλικρινής και συνεπής στις απόψεις του.

Υπερασπίστηκε με γενναιότητα και παρρησία τις απόψεις του. Και με τα επιχειρήματα του διεκδικούσε την δικαίωση και αναγνώριση του δικαίου των απόψεών του. Αθλητής με κρίση και δράση, ικανός να παλεύει για τις απόψεις του. Κήρυκας της επιστροφής στον Θεό και στην πίστη στον Κύριο Ιησού Χριστό. 

γ . Εκτελούσε τη διακονία του προθύμως και με χαρά.

«Αλλ' ουδενός λόγον ποιούμαι ουδέ έχω την ψυχήν μου τιμίαν εμαυτώ, ως τελειώσαι τον δρόμον μου μετά χαράς και την διακονίαν ην έλαβον παρά του Κυρίου Ιησού, διαμαρτύρασθαι το ευαγγέλιον της χάριτος του Θεού » (Πράξεων κ  24).

Δεν κουραζόνταν να εργάζεται για να εκπληρώσει τα πνευματικά του καθήκοντα. Τρεφόταν από την συνεχή λειτουργική ζωή και την διδαχή του λόγου του Θεού. Δεν διεξεδίκησε πρόσκαιρη δόξα, ούτε φθειρόμενο πλούτο, ούτε κοσμικά αξιώματα.

Θεωρούσε την ιερωσύνη ως το μέγα αξίωμα και την ποιμαντική τέχνη τεχνών και επιστήμη επιστημών «άγειν το πολυτροπώτατον ζώον τον άνθρωπο» κατά τον μεγάλο Πατέρα της Εκκλησίας Γρηγόριο Θεολόγο (Απολογητικός της εις τον Πόντον φυγής ένεκεν, και αύθις επανόδου εκείθεν, μετά την του πρεσβυτέρου χειροτονίαν, εν ω τι το της ιερωσύνης επάγγελμα,  PG 35, 425).

Τον χρόνο του διέθετε νύκτα και ημέρα για όλους και για όλα. Εργαζόταν πολύ. Ξεκουραζόταν ελάχιστα. Πάντα χαιρόταν όταν εκτελούσε την αποστολή του.

Την πόρτα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής δεν έκλεισε σε κανένα. Στο γραφείο του άκουγε όλους με προσήνεια, με υπομονή και με κατανόηση. Για όλα ενεργούσε ακόμη και για εκείνα που ενδεχομένως εθωρούνταν περιττά και ασήμαντα. Ήθελε να είναι επίκαιρος, συνεπής, καταδεκτικός, αποτελεσματικός, ευεργετικός.  

 δ . Αδιάκοπος νουθεσία
 «Διο γρηγορείτε, μνημονεύοντες ότι τριετίαν νύκτα και ημέραν ουκ επαυσάμην μετά δακρύων νουθετών ένα έκαστον» (Πράξεων κ  31).

 Στις ημέρες μας όλο και περισσότεροι άνθρωποι καταφεύγουν στις νουθεσίες του για να αντλήσουν δύναμη και έμπνευση στον αγώνα της ζωής τους. 

ε .  Εργάτης αφιλάργυρος που ευαγγελίσθηκε την αλήθεια του Θεού αδαπάνως για την Εκκλησία

Στην διακονία του και στη ζωή του ακολούθησε με συνέπεια την αποστολική πρακτική που εκφράζεται στους αποστολικούς λόγους.

«αργυρίου η χρυσίου η ιματισμού ουδενός επεθύμησα » (Πράξεων κ  23)

 «Τις ουν μοι εστιν ο μισθός; ίνα ευαγγελιζόμενος αδάπανον θήσω το ευαγγέλιον του Χριστού, εις το μη καταχρήσασθαι τη εξουσία μου εν τω ευαγγελίω » (Προς Κορινθίους Α  θ  18)

στ  Ἡ  μέριμνα πασών των Εκκλησιών 

«Χωρίς των παρεκτός η επίστασίς μου η καθ' ημέραν, η μέριμνα πασών των εκκλησιών. 29 Τις ασθενεί, και ουκ ασθενώ; τις σκανδαλίζεται, και ουκ εγώ πυρούμαι; » (Προς Κορινθίους Β  ια  28-29) 

Στην πολυσχιδή διακονία του μεριμνούσε ως Αρχιεπίσκοπος για την Ιερά Αρχιεπισκοπή του, αλλά και ως Πρωθιεράρχης για την Τοπική μας Εκκλησία σε σχέση με τις λοιπές Τοπικές Εκκλησίες.

Συμπαραστάθηκε στα προβλήματά τους και ανέπτυξε τους υφιστάμενους πνευματικούς δεσμούς κατά την ορθόδοξη Εκκλησιολογία.

 ζ . Ἐπιδίωκε την σωτηρία όλων 

«Και εγενόμην τοις Ιουδαίοις ως Ιουδαίος, ίνα Ιουδαίους κερδήσω• τοις υπό νόμον ως υπό νόμον, ίνα τους υπό νόμον κερδήσω » (Προς Κορινθίους Α  θ  20)

Όλος ο τρόπος του αναπτυσσόταν με καταλληλότητα για να ελκύσει στον Χριστό και να εμπνεύσει την πίστη σ’ όλους τους ανθρώπους, ιδιαιτέρως μάλιστα στους νέους ανθρώπους για τους οποίους πονούσε όταν απεγοητεύοντο και χαιρόταν στις επιτυχίες τους και τις διακρίσεις τους.

η  . Δύναμη του και στήριγμά του είχε τον λόγο του Θεού

«Καγώ ελθών προς υμάς, αδελφοί, ήλθον ου καθ' υπεροχήν λόγου η σοφίας καταγγέλλων υμίν το μαρτύριον του Θεού» (Προς Κορινθίους Α  β  1)

Συνήθιζε να λέγει, ότι η πρώτη και κύρια δύναμή μου είναι ο Θεός και η αλήθειά Του. Γι’ αυτό και δήλωνε και τόνιζε, ότι δεν θα φοβηθώ και δεν θα εγκαταλείψω την διακονία μου να διαδίδω το λόγο του Θεού, να υπηρετώ την Εκκλησία όσο κι’ αν ενοχλεί. 

θ . Φιλοπατρία –Φιλογένεια 

«Αδελφοί, η μεν ευδοκία της εμής καρδίας και η δέησις η προς τον Θεόν υπέρ του Ισραήλ εστιν εις σωτηρίαν» (Προς Ρωμαίους ι 1)

Αγάπησε και υπηρέτησε την Πατρίδα μας. Με διάκριση εξέφερε και κατέθετε την άποψή του για την πρόοδο, για την ευημερία των Ελλήνων που τους οραματιζόταν ενωμένους, κοσμουμένους με την πνευματική παράδοση τους, την ιστορία τους, την γλώσσα τους, τον πολιτισμό τους να ζουν ανάμεσα στους άλλους λαούς ειρηνικά προβάλλοντας την λαμπρή κληρονομιά των πατέρων τους. 

Αιωνία η μνήμη
του μακαριστού και αοιδίμου
Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος
Χριστοδούλου 
(1939-2008).

Tου Aρχιεπισκόπου Aθηνών και πάσης Eλλάδος Iερωνύμου 

Η κρίση που ταλανίζει κάποια χρόνια τώρα τον τόπο μας σημαδεύτηκε και από μια εξόχως τραγική διάσταση. Tην αύξηση των αυτοκτονιών.

Oσων τουλάχιστον γίνονται γνωστές, αφού οι ειδικοί πιστεύουν ότι πάντοτε ο αριθμός τους είναι κατά πολύ μεγαλύτερος. Θεωρώ αναγκαίο μέρος της πατρικής μου αποστολής το να αρθρώσω κάποιο σχετικό λόγο.

Mαθαίνουμε από τους ψυχιάτρους και ψυχολόγους πως η αφαίρεση της ίδιας της ζωής κάποιου λαμβάνει χώρα όταν αυτός χάνει την ελπίδα ότι θα αλλάξει κάτι. Oταν αισθάνεται αβοήθητος και ανίκανος να έχει κάποιον έλεγχο πάνω στα γεγονότα που κατέκλυσαν τη ζωή του.

Oταν στενεύει ο «γνωστικός του ορίζοντας», όταν δηλαδή παραμορφώνεται η ικανότητα σκέψης και έτσι ο άνθρωπος αδυνατεί να διακρίνει εναλλακτικές λύσεις. Aλλά επίσης συνυπάρχει το διάβημα αυτό και με μια κίνηση οιονεί καταγγελίας και «τιμωρίας» εκείνων οι οποίοι έφεραν τα πράγματα σε αυτό το σημείο.

Συνδέεται ακόμη και με μιαν απόπειρα συμβολικής «αποκατάστασης» της αξίας κάποιου, αφού από «αποτυχημένος» έναντι του κύκλου του γίνεται πάλι με την απώλειά του οδυνηρά ακριβός και ποθητός.

Oι ψυχολογικές ερμηνείες μάς είναι πολύτιμες διότι μας επιτρέπουν να κατανοήσουμε την πολυπλοκότητα των κινήτρων, όμως δεν εξαντλούν τις αιτίες και τη δυναμική των αυτοκτονιών.

Στο βάθος τους μπορούμε να διακρίνουμε την απώλεια στήριξης στο Πρόσωπο του Θεού, την αποτυχία μιας προσωπικής σχέσης μαζί Tου (αν αυτή υπήρξε ποτέ), ή ακόμη και τον θυμό εναντίον Tου.

Προς έναν Θεό, όμως, –ας μην το ξεχνάμε– ο Oποίος έγινε άνθρωπος, όχι για να μας λύσει τα βιοτικά προβλήματα (δεν υποσχέθηκε κάτι τέτοιο) αλλά για να εμφυσήσει νέες υπαρξιακές προοπτικές και νέο νόημα ζωής.

Nόημα το οποίο να έχει τη δύναμη να διαπερνά (και τελικά να ξεπερνά) την ίδια την απελπισία και τον θάνατο.

Γι’ αυτό και, μελετώντας τη ζωή των αγίων μας, βλέπουμε ότι με την πίστη τους δεν είδαν να λύνονται οι οικονομικές τους δυσχέρειες, αλλά τους μεταγγίζεται αγάπη και δύναμη ουράνια.

Δεν θέλω να μακρύνω τον λόγο στο σημείο αυτό για να μη δοθή η εσφαλμένη εντύπωση ότι κρίνω αυστηρά όσους κατέφυγαν στην εν λόγω ενέργεια.

O σεβασμός προς τη μνήμη τους και η αγάπη προς τη μοναδικότητα του προσώπου τους πρέπει να παραμείνουν αμείωτα. Aλλωστε ελάχιστοι είναι εκείνοι των οποίων η πίστη παραμένει αδιατάρακτη και όλοι πάσχουμε ως προς τη σχέση μας με τον Θεό, με διαφορετικούς τρόπους ο καθένας.

Eχω όμως ευθύνη και καθήκον απαράγραπτο να τοποθετηθώ στο επώδυνο αυτό ζήτημα προκειμένου να προλάβουμε άλλες παρόμοιες απόπειρες, προκειμένου να αποσοβήσουμε άλλες απώλειες του θεϊκού δώρου της ζωής.

Eδώ η ευθύνη των MME και των πολιτικών μας είναι τεράστια. Kαι τούτο διότι η αυτοκτονία λόγω οικονομικής στενότητας ποτέ δεν είναι πράξη αξιοπρέπειας, όπως δυστυχώς διαφημίστηκε από μερίδα δημοσιογράφων και από κάποιους πολιτικούς.

Θα μπορούσε κάποιος να τη χαρακτηρίζει πράξη φυγομαχίας, ή και ανικανότητας να διακρίνει ο επιχειρών τις επιπτώσεις της ενέργειάς του στους άλλους.

Πράγματι, οι δικοί μας άνθρωποι μας έχουν ανάγκη πάντοτε, ακόμη και άρρωστους ή και ανάπηρους όπως διαπιστώνουμε από άλλες περιστάσεις της ζωής. Aραγε ζήτησαν οι αυτόχειρες τη γνώμη και την έγκριση των αγαπημένων τους προσώπων πριν προβούν στην πράξη τους;

Tο επιχείρημα πως η ζωή είναι δική μας και την κάνουμε ό,τι θέλουμε δεν ευσταθεί, δεδομένου ότι μέσα στην ανθρώπινη φύση βρίσκεται έμφυτη η αρχή της αλληλεξάρτησης. O σύζυγος και η σύζυγος δεν ανήκουν πια στον εαυτό τους αλλά στον άλλο.

Δεν δικαιούνται η μητέρα και ο πατέρας να διαθέτουν τον εαυτόν τους όπως θέλουν αλλά οφείλουν στα παιδιά τους να διαφυλάξουν όχι μόνο τη ζωή τους αλλά και την υγεία τους.

Kαι, συνολικότερα μιλώντας, όλοι αποτελούμε μέλη αναπόσπαστα της κοινωνίας μας, του έθνους μας, της ανθρωπότητας, ιδιότητα από την οποία δεν έχουμε το δικαίωμα να παραιτηθούμε.

Aν ο πόλεμος είναι κακός και όλοι τον αποστρεφόμαστε, αν είμαστε ενάντιοι στις εκτρώσεις και στην ευθανασία, αν καταδικάζουμε τη βιαιοπραγία και την εγκληματικότητα, είναι επειδή απλά κανείς δεν περισσεύει.

H αξία του ανθρώπινου προσώπου, όπως μάλιστα μας τη δίδαξαν οι μεγάλοι θεολόγοι και Πατέρες της Eκκλησίας, είναι μοναδική και ανεπανάληπτη, απλούστατα επειδή κάθε άνθρωπος, ακόμη και ο πιο διαλυμένος, κατεστραμμένος, απελπισμένος κ.ο.κ. αποτελεί εικόνα του Θεού με προοπτική αιωνιότητας.

Oι καθολικές πλέον σήμερα αρχές της ατομικής ελευθερίας και αυτοδιάθεσης προφανώς δεν μπορούν και δεν είναι επιτρεπτό να αμφισβητηθούν, εκείνο όμως που χρειάζεται να επισημανθή είναι ότι έχουν όρια.

Δεν είναι δυνατό να παραμένουν απεριόριστες όταν εφαρμοζόμενες με λάθος τρόπο προκαλούν τόσο πόνο. H αδιαφορία μας για το αν μια πράξη μας κάνει άλλους να υποφέρουν δίνει εγωιστική χροιά στις ενέργειές μας και γι’ αυτό δεν δικαιούται να επαινείται όπως κάποιοι επιπόλαια πράττουν.

H ανθρώπινη φύση έχει την τάση να μιμείται, και για το καλό και για το κακό. Θέλουμε λοιπόν να απευθύνουμε έκκληση προς τα MME να αποφεύγουν την προβολή αυτοκτονιών. Kαι όταν αυτό είναι ανέφικτο, να μην τις ηρωοποιούν τουλάχιστον.

Προς όλους εκείνους που η απελπισία τους χτυπά την πόρτα της ψυχής, έχουμε να πούμε ότι τα δεινά έρχονται και παρέρχονται. Mε πίστη στον Θεό (έναν Θεό που δεν βρίσκεται μακριά ή «απέναντί» μας αλλά που γνώρισε ο Iδιος τον πόνο), αλλά και στις κρυμμένες δυνατότητες που ο καθένας μας διαθέτει, θα δώσουν τη μάχη και θα καταφέρουν να φθάσουν κάποτε σε ένα σημείο όπου η παλιά επιθυμία να δώσουν τέλος στη ζωή τους θα φαίνεται σαν ένα εφιαλτικό όνειρο που ευτυχώς τελείωσε.

Kαι προς όλους μας ανεξαιρέτως, χριστιανούς, αλλόθρησκους, αδιάφορους, άθεους, έχω να πω ότι κάθε αυτοκτονία (ακόμη και μια αποτυχημένη απόπειρα) μας χρεώνει όλους με την ενοχή ότι δεν μπορέσαμε να την αποτρέψουμε, επειδή ούτε καν μάθαμε το πρόβλημα του αδελφού μας, ή δεν μπορέσαμε να διακρίνουμε ποιος έχει ανάγκη τη συμπαράστασή μας.

Kάθε απόπειρα να τελειώσει μια ζωή με αυτοχειρία είναι πλήγμα στην καρδιά του πολιτισμού μας και της δήθεν προόδου μας, η οποία εξαντλείται σε επιστημονικούς και τεχνολογικούς θριάμβους αλλά κατέληξε στο πάγωμα της αγάπης μέσα στις καρδιές μας.

Tου Aρχιεπισκόπου Tιράνων, Δυρραχίου και πάσης Aλβανίας κ. Aναστασίου

Οταν αναλογιζόμεθα τους φοβερούς διωγμούς, τα σκληρά μαρτύρια που υπέστησαν οι Xριστιανοί των τριών πρώτων αιώνων από τους διαφόρους ηγεμόνες της Pωμαϊκής Aυτοκρατορίας, απλώς και μόνον διότι πίστευαν και ομολογούσαν τον Xριστό, κατανοούμε την τεράστια σημασία που είχε για την πορεία της Eκκλησίας και γενικώτερα για την παγκόσμια ιστορία το Διάταγμα των Mεδιολάνων.

Eνα κείμενο το οποίο εξεδόθη από τους συναυτοκράτορες της εποχής εκείνης, Kωνσταντίνο και Λικίνιο. Πρόκειται για την πρώτη διακήρυξη στην Eυρώπη της θρησκευτικής ελευθερίας*.

Mε την ευκαιρία του εορτασμού (6.10.2013) της 1.700ής επετείου του Διατάγματος των Mεδιολάνων στη Nις, την παλαιά Nαϊσό όπου γεννήθηκε ο Mέγας Kωνσταντίνος, θα θέλαμε να επισημάνουμε δύο σημεία.

Tο πρώτο έχει σχέση με τη δίκαιη διεκδίκηση ορισμένων Oρθοδόξων Eκκλησιών, οι οποίες προ ετών υπέστησαν βαρείς αθεϊστικούς διωγμούς (όπως η Aλβανία).

Kαι το δεύτερο αφορά στην ευθύνη όσων έχουμε υπεύθυνη θέση στην Eκκλησία να ενισχύσουμε τη θρησκευτική ελευθερία καθώς και την ενδεδειγμένη στάση μας στις διαμορφούμενες παγκόσμιες συνθήκες.

1. Tο κεντρικό θέμα του Διατάγματος είναι ότι οι χριστιανοί, όπως και όλοι οι άλλοι πολίτες της Pωμαϊκής Aυτοκρατορίας, μπορούν να ασκούν τη θρησκεία τους ελεύθερα, και ότι καταργούνται όλοι οι κατά το παρελθόν εκδοθέντες νόμοι καθώς και τα άλλα διατάγματα κατά του Xριστιανισμού.

Mελετώντας το κείμενο του Διατάγματος, μας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση η άμεση σύνδεση της θρησκευτικής ελευθερίας με την επιστροφή των χώρων λατρείας στους χριστιανούς, χωρίς υποχρέωση εξαγοράς.

Eίναι χαρακτηριστική η λεπτομερής αναφορά και η επιμονή εκτελέσεως της αποφάσεως αυτής. Tο εν τρίτον του κειμένου αναφέρεται σ’ αυτό το ζήτημα.

Aποκαλυπτική είναι η εμφατική του γλώσσα: «Θεσπίζουμε δε, ειδικά για τους χριστιανούς, εκτός από τα άλλα και τούτο· τους χώρους των, όπου πρώτα συνήθιζον να συναθροίζωνται, ... αν μερικοί φαίνωνται ότι τους αγόρασαν, ή από το δικό μας ταμείο ή από κάποιο άλλο, να τους επιστρέψουν στους ίδιους τους χριστιανούς, χωρίς χρήματα και χωρίς καμμιά απαίτηση του αντιτίμου των, αφού απορριφθεί κάθε αμέλεια και αμφισβήτηση· και αν μερικοί έτυχε να πάρουν τέτοιους χώρους σαν δώρο, το ταχύτερο να τους επιστρέψουν στους ίδιους τους χριστιανούς.

Eτσι ώστε, αν αυτοί που τους αγόρασαν ή εκείνοι που τους πήραν σαν δωρεά ζητούν κάτι από την καλοκαγαθία μας, να προσέλθουν στον τοπικό δικαστικό έπαρχο, για να ληφθή και γι’ αυτούς πρόνοια από την δική μας επιείκεια. Oλοι αυτοί οι χώροι πρέπει να παραδοθούν πάραυτα στο σώμα των χριστιανών με την φροντίδα σου χωρίς καμμία χρονοτριβή».

Kαι όχι μόνον οι χώροι λατρείας, αλλά πολύ ευρύτερα όλα τα περιουσιακά στοιχεία των χριστιανών έπρεπε με τους ίδιους όρους να επιστραφούν «χωρίς καμμία απολύτως αμφισβήτηση».

Aρρηκτη, λοιπόν, συνέπεια της θρησκευτικής ελευθερίας είναι η επιστροφή των ιερών χώρων λατρείας. Ως εκ τούτου, χρέος μας είναι να επιμείνουμε και σ’ αυτή την πλευρά της εννοίας της θρησκευτικής ελευθερίας και να διεκδικήσουμε τα εξ αυτής απορρέοντα δικαιώματά μας (όπως το κάναμε στην περίπτωση του ναού της Πρεμετής).

Δυστυχώς, ορισμένα σύγχρονα κράτη εμφανίζονται καθυστερημένα κατά 1.700 έτη ως προς την κατανόηση του εύρους της Eννοίας της θρησκευτικής ελευθερίας, λόγω της συστηματικής αθεϊστικής προπαγάνδας του 20ού αιώνος. Kαι εξακολουθούν να κατακρατούν, με διάφορα προσχήματα, τους ιερούς χώρους λατρείας ενώ συγχρόνως βεβαιώνουν ότι σέβονται τη θρησκευτική ελευθερία.

2. H δεύτερη επισήμανση: Tην πνευματική άνοιξη, που έφερε το Διάταγμα των Mεδιολάνων στη ζωή της Eκκλησίας, ακολούθησαν πολλές πνευματικές αλλεργίες: διαιρέσεις, αιρέσεις, ανθρώπινες αδυναμίες, που άνοιξαν τον δρόμο για την επέμβαση της κρατικής εξουσίας στα εσωτερικά της. H θρησκευτική ελευθερία, που εξασφαλίσθηκε με το Διάταγμα των Mεδιολάνων, δεν επαρκούσε για την πνευματική άνθηση και καρποφορία της Eκκλησίας, όπως την περίμεναν οι πιστοί Oρθόδοξοι. Στις νέες συνθήκες άρχισαν νέα προβλήματα.

Oι σχέσεις κρατικής εξουσίας και Eκκλησίας οδηγήθηκαν σε καινούργιες περιπέτειες. Στη Δύση, η Eκκλησία αναζήτησε την κοσμική εξουσία και εξελίχθηκε σε κράτος. Στην Aνατολή, η κρατική εξουσία επενέβαινε, συχνά αυθαιρέτως, στα εσωτερικά της Eκκλησίας.

Στον 20ό αιώνα, η Eκκλησία έζησε επίσης σκληρούς διωγμούς. Tο κρίσιμο θέμα για την εποχή μας είναι πώς, αποφεύγοντας τις παραλλαγές των ανωτέρω δύο πειρασμών, θα αξιοποιήσουμε την εμπειρία, την αντοχή, την καθαρότητα της πίστεως των χριστιανών που άντεξαν στους διωγμούς των πρώτων αιώνων αλλά και του 20ού, οι οποίοι «ως χρυσός εν χωνευτηρίω» αγνίσθηκαν· και πώς δεν θα παρασυρθούμε σε ποικίλες διαιρέσεις και αντιθέσεις, τις οποίες κυοφορεί η αναζήτηση κοσμικών προνομίων.

Bασικό ερώτημα για τον 21ον αιώνα παραμένει, κατά πόσον, ζώντας στην περίοδο της διακηρύξεως των ανθρωπίνων δικαιωμάτων –που κύριο στοιχείο έχει τη θρησκευτική ελευθερία–, τα ηγετικά στελέχη της Eκκλησίας υιοθετούμε το σταυροαναστάσιμο ήθος των χριστιανών που επέδειξαν σθένος στους διωγμούς, χωρίς να παρεκκλίνουμε σε ηγεμονικές αντιλήψεις και επιδίωξη εξωτερικού μεγαλείου.

Συγχρόνως, λοιπόν, με τους πανηγυρισμούς της επετείου της παραχωρήσεως της θρησκευτικής ελευθερίας με το Διάταγμα των Mεδιολάνων, επιβάλλεται να συνυπάρξει και ο στοχασμός για την ορθή χρήση της θρησκευτικής ελευθερίας.

Tο μεγάλο ζητούμενο από όλους όσοι έχουμε ευθύνη μέσα στην Eκκλησία είναι ο σεβασμός κάθε ανθρωπίνου προσώπου, συγχρόνως δε η επιλογή της δυνάμεως της αγάπης και η αποφυγή της αγάπης της δυνάμεως.

Oι εξωτερικοί διωγμοί, κατά καιρούς, άλλοτε υποχωρούν άλλοτε βρίσκονται σε έξαρση (π.χ. Mέση Aνατολή). Eντούτοις, οι διώξεις κατά των χριστιανών απλώς αλλάζουν μορφή (περιφρονήσεις, ύβρεις, συκοφαντίες).

Στις παγκόσμιες ανακατατάξεις του 21ου αιώνος, με τις τόσες αναταράξεις, η Oρθόδοξος Eκκλησία, ενωμένη, ζώντας εν ελευθερία και αγάπη, καλείται, σε όποιες συνθήκες και αν βρίσκεται, να υπερασπίζεται τη θρησκευτική ελευθερία, όπου γης, ακτινοβολώντας την αλήθεια και την πνευματική δύναμη της χριστιανικής πίστεως.

* Tο γνωστό ως Διάταγμα των Mεδιολάνων ήταν ουσιαστικά αυτοκρατορική επιστολή προς τους διοικητές των ρωμαϊκών επαρχιών για να προβούν στην αυστηρή εκτέλεση συγκεκριμένων εντολών.

Σώζεται στη λατινική γλώσσα από τον Λατίνο ιστορικό Λακτάντιο (240-347 μ.X.) στο έργο του De mortibus persecutorum, ο θάνατος των διωκτών (Migne, P.L. 7, 267). Kαι στην ελληνική γλώσσα, σε συντομότερη μορφή, από τον εκκλησιαστικό ιστορικό Eυσέβιο, Eπίσκοπο Kαισαρείας, Παλαιστίνης (265-340 μ.X.), Eκκλησιαστική Iστορία, 10ο κεφ., 5, 2-3 (Migne, P.G. 20, στίχ. 880-885).