Του Σεβ. Μητροπολίτη Φθιώτιδος κ. Νικολάου

Δεῦτε ὦ φιλέορτοι τῆς Θεομήτορος σήμερον τήν ἱεράν Μετάστασιν φαιδρῶς ἑορτάσωμεν.

Μέσα στήν καλοκαιρινή φύση, ἡ ὁποία ἀπό κάθε σημεῖο, ἐκπέμπει εὐωδία καί φῶς, μέ ἀναστάσιμη φωταύγεια καί πνευματική εὐφροσύνη ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησία μας τήν ἱερά καί εὐκλεῆ μεγάλη ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου καί συγκαλεῖ ὅλους μας νά καταυγασθοῦμε ἀπό τόν φωτισμό τῆς εὐσεβείας, ὁ ὁποῖος μέ τήν δύναμη τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἐφαπλώνεται εἰς ὁλόκληρη τήν κτίση.

Ἡ σημερινή ἑορτή εἶναι «δόξα ἐν οὐρανῷ, ἐπί γῆς εὐφροσύνη». Ἄν καί θάνατο προσεγγίζωμε, δέν θλιβόμεθα καί δέν θρηνοῦμε, γιατί αὐτός ὁ θάνατος εἶναι «διαβατήριον ζωῆς ἀϊδίου καί κρείττονος».

Ἡ Παναγία Παρθένος μιμουμένη τόν ποιητήν της καί Υἱόν «ὑπέρ φύσιν» ὑποκύπτει εἰς τούς νόμους τῆς φύσεως. Ἀποθνήσκει καί ἐγείρεται μέ τήν δύναμη τοῦ Υἱοῦ της. Διά τοῦ θανάτου της εἰσάγεται εἰς τήν αἰώνιον ζωή, Ἐκείνη πού ἐγέννησε τήν ἐνυπόστατο ζωή. Τό «εὐρύχωρο χωρίον τοῦ Λόγου» γνωρίζει λῆξιν αἰώνιον καί εὐρύχωρον. Ὁ τάφος γίνεται «κλῖμαξ πρός οὐρανόν».

Ἀπό τά οὐράνια σκηνώματα ἡ φιλάγαθος Παρθένος ραίνει ἐπί πάντας τά ἀγαθά ἐλέη της καί ἀφήνει τόν κενό τάφο της πλήρη χάριτος καί εὐλογίας. «Ὦ κηδείας! ὦ χάριτος! ὦ τῆς ὑπέρ λόγου ὑμνήσεως!» ἀναφωνεῖ ἐκστατικός ὁ ἱερός ὑμνογράφος στόν προεόρτιο κανόνα τῆς Κοιμήσεως. Οὔτε οἱ γλῶσσες τῶν ρητορευόντων, οὔτε τά τάγματα τῶν Ἀγγέλων ἠμποροῦν νά ἑρμηνεύσουν καί νά ἀνευφημήσουν τό ὑπέρλαμπρο γεγονός τῆς Κοιμήσεως.

Ἄς σαλπίσωμε λοιπόν μέ τήν σάλπιγγα τοῦ πνεύματος κι ἄς ἑορτάσωμε τήν μεγάλη πανήγυρη. Μέ ἁγνά καρδιακά κύμβαλα καί μέ εὔηχο σάλπιγγα ὑψηλῆς διανοίας ἄς εὐφημήσωμε τήν κοίμηση τῆς Παρθένου, γιά νά ὑψώσει τά ἅγια χέρια της, πού ἀγκάλιασαν τόν Θεό καί ὡς Μητέρα πάντων νά ἱκετεύσει γιά ἐμᾶς καί τόν κόσμο ὁλόκληρο.

Ἡ σημερινή ἑορτή «πάντας συνηγάγετο πρός εὐφροσύνη τούς πιστούς ἐξαρχούσης Μαριάμ».

Τό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου καί κάθε γεγονός τῆς ζωῆς της μᾶς ἀποκαλύπτει καί ἑρμηνεύει τήν ἀναστάσιμη καί κανούργια ζωή τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία μέ κέντρο τήν Θεία Εὐχαριστία χειραγωγεῖ τούς πιστούς στήν κοινωνία τῆς θείας ζωῆς.

Ἡ κοίμηση τῆς Παναγίας τιμᾶται μέ τόν Χριστό μαζί καί ὅλους τούς ἁγίους ὡς γεγονός καί λειτουργική ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας.

Κάθε ἑορτή εἶναι πρωταρχικά τρόπος ζωῆς καί σκέψεως τῆς Ἐκκλησίας, αἴσθηση καί βίωση τῶν νέων δυνάμεων τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως πού ἐνεργοῦν σ’ αὐτή μετά τήν σάρκωση καί τήν ἀνάσταση.

Ἡ ἑορτή τῆς Παναγίας πού εἶναι «ἡ εἰκών τῆς Ἐκκλησίας» κατά τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο, ἐκδηλώνει καί βεβαιώνει τήν ἐνέργεια καί χάρη τῆς νέας ζωῆς στόν κόσμο.

Ἡ Ὀρθόδοξη παράδοση μέ μεγάλη ἱερότητα μᾶς προετοίμασε γιά τήν ἑορτή τῆς Κοιμήσεως μέ καθημερινές παρακλήσεις καί ἐγκράτεια, ὥστε νά γευθοῦμε τήν χαρά τῆς ἑορτῆς κοινωνῶντας τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ μέσα στήν, μέ θεία δόξα πεποικιλμένη, ἐκκλησιαστική λατρεία. Ἡ Θεοτόκος εἶναι ἑνωμένη μέ τόν Χριστό στή ζωή καί στόν θάνατο. Κάθε ἐγκώμιό της ἔχει ἀναφορά στόν Χριστό.

«Ἐν ταῖς τοῦ Υἱοῦ χερσί τήν παναγίαν παρατίθεται ψυχήν». Ὁ ἱερός ὑμνογράφος στά Στιχηρά προσόμοια ἀναφωνεῖ: «Κεχαριτωμένη χαῖρε μετά σοῦ ὁ Κύριος» καί στό τέλος τοῦ ὀκτάηχου δοξαστικοῦ τοῦ Ἑσπερινοῦ πάλι λέγει: «Διό ἄχραντε Θεοτόκε, ἀεί σύν ζωηφόρῳ Βασιλεῖ καί τόκῳ ζῶσα, πρέσβευε διηνεκῶς…».

Ἡ Παρθένος ἀκολούθησε «τάς ὁδούς τοῦ Σωτῆρος» καί δείχνει σέ ὅλους μας τόν ἴδιο δρόμο.

Ἡ ἕνωσή μας μέ τόν Χριστό στό πασχάλιο δεῖπνο τῆς Θείας Εὐχαριστίας φέρνει στήν ψυχή μας τήν εὐφροσύνη τῆς ἑορτῆς καί τήν χαράν τῆς πανηγύρεως.

Χωρίς τήν συμμετοχή μας στό δεῖπνο τῆς Θείας Εὐχαριστίας ἡ ἑορτή θά μείνει χωρίς ἀνακαινιστική δύναμη, ὡς μία εὐκαιρία ἱκανοποίησης συναισθηματικῶν καί ψυχολογικῶν ἀναγκῶν.

Θά μᾶς συγκινήσουν οἱ λιτανεῖες, οἱ ὡραῖες βυζαντινές ψαλμωδίες, ὁ διάκοσμος τοῦ ναοῦ, ἡ μεγαλλοπρέπεια τῆς ἱερᾶς ἀκολουθίας, ἀλλά θά μείνουμε μακρυά ἀπό τή γέφυρα πού περνάει τούς πιστούς ἀπό τόν παρόντα κόσμο στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

Ἀλλά ἡ ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου δέν εἶναι ἁπλῶς μιά σελίδα στό ἡμερολόγιο τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι ἱστορική πρόγευση καί κοινωνία στή ζωή τῆς Ἁγιότητος.

Ἡ ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Παναγίας ἐφ’ ὅσον εἶναι μνήμη καί ἐπιπόθηση τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ θά ἐπιφέρει στήν ψυχή τήν «καλή ἀλλοίωση», τήν συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητός μας καί τήν ἐπιθυμία τῆς καθαρότητος.

Ἄλλως τε ὅλες οἱ ἱερές ἀκολουθίες τοῦ Δεκαπενταυγούστου μέ κεντρικό πρόσωπο τήν Παναγία μᾶς παρουσίασαν αὐτόν τόν στόχο προσφέροντας ὡς παράδειγμα τήν ἁγιότητα καί τά χαρίσματα τῆς Θεοτόκου.

Μή θέλωμε τήν Θεοτόκο προστάτιν καί βοηθόν μόνο στίς βιοτικές μας ἀνάγκες, ἄς τήν προσλάβωμε ὁδηγό καί διδάσκαλο στήν πορεία «τῆς ἄνω φύσεως».

Αὐτή ἡ πορεία μέσα σέ μιά κοινωνία συγκεχυμένη καί ἀλλοπρόσαλλη, ὅπως ἡ σημερινή, δέν εἶναι ἀκατόρθωτη.

Ὁ δρόμος τῆς ἁγιότητος καί σωτηρίας πάντοτε περνάει μέσα ἀπό τούς κινδύνους καί τίς ἐνέδρες τῆς ἁμαρτίας. Μέ τόν Χριστό καί τήν Παναγία ὅμως οἱ δυσκολίες καί τά ἐμπόδια ὑπερπηδῶνται καί διαβαίνει ὁ πιστός ἀβλαβής στόν χῶρο τῆς χαρᾶς τοῦ Θεοῦ, ὅπου κάθε μέρα εἶναι ἑορτή στήν ὁποία «κιθαρῳδῶν κιθαριζόντων ἐν ταῖς κιθάραις αὐτῶν καί ἄδουσιν ᾠδήν καινήν ἐνώπιον τοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ» (Ἀποκ. 14, 3).

«Τήν θείαν ταύτην καί πάντιμον τελοῦντες ἑορτήν οἱ Θεόφρονες τῆς Θεομήτορος, δεῦτε τάς χεῖρας κροτήσωμεν τόν ἐξ αὐτῆς τεχθέντα Θεόν δοξάζοντες».(Εἱρμός Στ΄ ᾨδῆς τοῦ κανόνος τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου).

Ἡ μετάσταση τῆς Θεοτόκου ὡς γεγονός τοῦ παρελθόντος βιώνεται ὡς παρόν καί ζωντανεύει λειτουργικά στή ζωή μας τήν πρόγευση τῆς δικῆς μας ἀναστάσεως. Αὐτό μᾶς δίδει χαρά, ὅτι στό ἱστορικό παρόν φανερώνεται ἡ θεία ζωή καί μεταστοιχειώνεται μέ τή δύναμη τῆς ἀναστάσεως τό κοσμικό καί προσωρινό.

Τήν εὐφροσύνη τῆς αἰωνίου ζωῆς μᾶς χαρίζει ἡ παροῦσα ἑορτή τῆς Θεομήτορος. Τήν εὐλογία τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ διά τῆς Θεοτόκου μᾶς προσφέρει ἡ πάνσεπτος Κοίμησή της. Χαρεῖτε μέ αὐτόν τόν τρόπο τήν Θεοστόλιστη μέ θεία δόξα ἑορτή τῆς Παναγίας καί φωταγωγηθεῖτε μέ τό φῶς τῆς ἀναστάσεώς της.

Ἡ αὔρα τῆς ἀγάπης της ἄς ἀγκαλιάσει κάθε πρόβλημά σας καί ἡ μητρική της στοργή ἄς πραΰνει κάθε πόνο καί δοκιμασία σας.

Ἡ Παναγία εἶναι παροῦσα στή ζωή κάθε πιστοῦ πού μέ πίστη τήν ἐπικαλεῖται. Ὅταν ὁ θάνατος γίνεται ζωή καί οἱ πίκρες εὐτυχία, τότε ἡ ὑπέρβαση τοῦ κόσμου εἶναι γεγονός πραγματικό καί χειροπιαστό.

Σ’ αὐτή τήν ὑπέρβαση εἴθε νά ὁδηγηθῶμε ὅλοι ἐμεῖς, πού μέ υἱϊκή ἀγάπη περικυκλώνουμε σήμερα τό ζωηφόρο σκήνωμα τῆς Θεοτόκου καί μέ δέος βιώνομε τό μυστήριο τῆς ζωοκοιμήτου μεταστάσεώς της.

Σέ ὅλους σας πατρικῶς εὔχομαι χρόνια πολλά μέ ἀκοίμητη καί διηνεκῆ τήν προστασία τῆς Θεομήτορος.

(Από το βιβλίο του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ. Νικολάου "Θεομητορικά Νεύματα").

Του Σεβ. Μητροπολίτη Καστορίας κ. Σεραφείμ

Είναι παράδοση της Εκκλησίας μας όταν αναφερόμαστε στο πρόσωπο του Χριστού, να θέτουμε φυλακή στο στόμα μας κατά τον ιερό ψαλμωδό, «θου Κύριε φυλακήν τω στόματί μου και θύραν περιοχής περί τα χείλη μου».

Και τούτο γιατί είμαστε άγευστοι της χάριτος του Θεού και δεν διαθέτουμε συγχρόνως και την καρδιακή καθαρότητα. Εξίσου σημαντικό είναι να περιφρουρούμε το στόμα μας και τα χείλη μας όταν πρόκειται να μιλήσουμε περί του προσώπου της Υπεραγίας Θεοτόκου.

Αν ο Μωυσής άκουσε τη φωνή του Θεού που του έλεγε «λύσε το υπόδημα των υποδημάτων σου μπροστά στην φλεγομένη και μη κατακαιομένη βάτο»,πόσο μάλλον να σταθούμε και να μιλήσουμε για το πρόσωπο το οποίο ουράνωσε το γεώδες ημών φύραμα!

Γι’ αυτό και παρακαλούμε μαζί με τους αγίους υμνωδούς της Εκκλησίας μας κάθε φορά που γιορτάζουμε ένα θεομητορικό γεγονός να μας δώσουν «γλώσσαν και προφοράν και λογισμόν ακαταίσχυντον», προκειμένου να μιλήσουμε για κείνη που μας έδωσε τη δυνατότητα, κατά την έκφραση του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, «ταις αισθήσεσιν οράν εν σχήματι» δηλαδή, να βλέπουμε το Μονογενή Υιό του Θεού που έγινε άνθρωπος στα πανάχραντα σπλάχνα της για να ανακαινίσει ολόκληρο το ανθρώπινο γένος.

Κι αν ακόμα διαθέταμε την καθαρότητα των αγγέλων, την ομολογία και το αίμα των μαρτύρων, αν ακόμη ήμασταν στολισμένοι με τα δάκρυα των οσίων, δεν θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για τα μεγαλεία της, τα οποία «εποίησε αυτή ο δυνατός».

Δανειζόμαστε όμως από τους Αγίους Πατέρες της Εκκλησίας τη δική τους θεολογική εμπειρία, για να πλησιάσουμε το πρόσωπο της Παναγίας.

Πρώτον. Γράφοντας ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός για το σεπτό πρόσωπό της, την ονομάζει Κυρά.

«Πώς να σε ονομάσουμε, Κυρά μας; Με τι λόγια να σου μιλήσουμε; Με ποια εγκώμια να στεφανώσουμε το ιερό και δοξασμένο σου κεφάλι.

Εσένα που δίνεις τ’ αγαθά, την πλουτοδότρα, το στολίδι του γένους των ανθρώπων, το καμάρι της κτίσης, που χάρη σε Σένα έγινε αληθινά μακάρια;»(1).

Είναι η Κυρία του ουρανού και της γης.

Είναι το πρόσωπο εκείνο το οποίο έφερε όχι απλώς την ουράνια βροχή αλλά τον Κύριο των Ουρανών.

Είναι εκείνη που σκορπίζει καθημερινά τα αγαθά της.

Είναι εκείνη που προΐσταται στη λειτουργία της πρεσβείας στο θρόνο της θείας μεγαλοσύνης.

Είναι εκείνη που στολίζει ολόκληρο το ανθρώπινο γένος.

Είναι εκείνη την οποία προόρισε ο Πατέρας, όπως θα πει χαρακτηριστικά ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός.

Είναι εκείνη για την οποία μίλησαν φωτισμένοι από το Άγιο Πνεύμα οι Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης.

Είναι εκείνη στην οποία κατέβηκε η αγιαστική δύναμις του Αγίου Πνεύματος , την καθάρισε, την αγίασε και πότισε την άχραντη γαστέρα της.

Δεύτερον. Ως σκάλα την χαιρετίζει ο Άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης που εκτείνεται από τη γη μέχρι τον ουρανό δια της οποίας κατέβηκε ο Χριστός στη γη και ο άνθρωπος ανέβηκε στον ουρανό.

Την ονομάζει βάτο, παράξενη στην όψη από την οποία φανερώθηκε άγγελος Κυρίου, μέσα στη φλόγα της φωτιάς.

Την χαρακτηρίζει πόκο που δέχθηκε το Θεό, από την οποία ανέβλυσε η ουράνιος δρόσος…κατά τον Γεδεών στην Παλαιά Διαθήκη.

Είναι η πόλις του Μεγάλου Βασιλέως.

Είναι η νοητή Βηθλεέμ από την οποία εξήλθε ο Βασιλεύς της Δόξης.

Είναι το σκιερό παρθενικό όρος, κατά τον Προφήτη Αβακούμ.

Είναι ο λυχνοστάτης που λάμπει σαν χρυσός, που έφερε το φως σ’ αυτόν τον κόσμο, σ’ εκείνους που κάθονταν στο σκοτάδι και στη σκιά του θανάτου, κατά τον Ζαχαρία τον θεόπνευστο.

Είναι η πύλη η κλειστή δια της οποίας ο Κύριος, ο Θεός του Ισραήλ, έχει εισέλθει και έχει εξέλθει κατά τον Προφήτη Ιεζεκιήλ.

Είναι το όρος που δεν έχει λαξευτεί, κατά τον Προφήτη Δανιήλ (2).

Την τιμούν οι αρχάγγελοι, την μακαρίζουν οι Άγιοι, την υμνολογούν οι Πατέρες της Εκκλησίας, την μεγαλύνουν οι γενεές των ανθρώπων.

«Αι γενεαί πάσαι μακαρίζομέν σε, την μόνην Θεοτόκον».

Τρίτον. Σ’ αυτόν τον εορτασμό εδώ και χιλιάδες χρόνια συμμετέχει όλη η Εκκλησία, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης.

Πανηγυρίζει και χαίρεται και η γραφική Καστοριά. Το σεπτό πρόσωπό της δεσπόζει ιδιαιτέρως στη θρυλική Ορεστίδα.

Είναι η Κυρά και η έφορος του τόπου.

Είναι η οικονόμος, η γιάτρισσα και η ακαταμάχητος προστασία.

Είναι η εν συμφοραίς του βίου παράκλησις και παραμυθία.

Όπου κι αν στρέψει κανείς το βλέμμα του, σ’ αυτήν την ένδοξη γωνιά της γης, θα δει Ναούς αφιερωμένους στο πρόσωπό της.

Αλλά και στην ενδοχώρα θα συναντήσει Μοναστήρια, με θαυματουργά εκτυπώματα του θείου της χαρακτήρα.

Τριάντα Ενοριακοί Ναοί τιμώνται στο γεγονός της Κοιμήσεως. Τρια Μοναστήρια την έχουν προστάτιδα και βοηθό. Βυζαντινά και μεταβυζαντινά παρεκκλήσια, με ιστορίες και θρύλους και θαυμαστά γεγονότα, γιορτάζουν σε ανάλογες θεομητορικές γιορτές.

Η ακαταμάχητος Καστριώτισσα (9ος αι.), σύμβολο για την Καστοριά, στολισμός και ευπρέπεια, μα πάνω απ’ όλα σκάλα για τον ουρανό.

Η Κυρά της λίμνης, η δοξασμένη και φημισμένη Μαυριώτισσα, αξιώνει τον κάθε προσκυνητή να ασπασθεί την αγία της μορφή, να πάρει την ευλογία από την θαυματόβρυτο εικόνα της που τα μεγάλα και αστραποβόλα μάτια της δείχνουν το πρόσωπο του Υιού της και τον συμβουλεύει όπως τότε στο γάμο της Κανά «ό,τι αν λέγει υμίν ποιήσατε».

Η Γοργουπήκοος του Αγίου Στεφάνου (11ος αι.), μεταφέρει τάχιστα τα αιτήματα στο θρόνο του βασιλέως Χριστού, σκορπίζοντας αφειδώς τα ελέη της μαζί με την Ελεούσα, τη Βλαχέρνα και την Εβραΐδα.

Στη ζωή του Καστοριανού προΐσταται η Οδηγήτρια, με ένα πλήθος ιερών και θαυματουργών εικόνων, οδηγούσα προς τα άνω κάθε πρόθυμο εραστή της αρετής, υποσχομένη μαζί με τη Ρασιώτισσα και τη Φανερωμένη, την άνωθεν βοήθεια, το φωτισμό και τη χάρη του Θεού.

Σεμνύνεται ο Ιερός Μητροπολιτικός Ναός για την θαυματουργό Πορφύρα που θυμίζει στον καθένα ξεχωριστά το αρχαίον κάλλος και τη δόξα του παλαιού Καθεδρικού Ναού της Καστοριάς, που είναι το τελευταίο απομεινάρι του.

Στολίζεται ακόμη και μεγαλύνεται από την Πορταΐτισσα και τη θαυματουργό Γοργουπήκοο.

«Ως κρίνην ιαμάτων ποικίλων», η θαυματουργός Τριχερούσα στο Ναό του Αγίου Νικάνορος, χαρίζει στον ευλαβή προσκυνητή την υγεία της ψυχής και του σώματος μαζί με την χάρη της Φοβεράς Προστασίας.

Ως στύλος πυρίμορφος και ασφαλής οδηγός σκεπάζει το Άργος Ορεστικό και οδηγεί προς το θέλημα του Υιού της η θαυματουργός Οδηγήτρια που προέρχεται από τη φημισμένη Γράμμουστα.

Ως τύπο ησυχαστού, όπως την ονομάζει την Παναγία ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, την βρίσκουμε στο ιστορικό Ζευγοστάσιο, στον περίφημο Ναό του 11ου αιώνος, να σκορπίζει γαλήνη και ηρεμία υπενθυμίζοντας την ησυχία του νοός και την αταραξία από τα πάθη και τις αμαρτίες.

Στην ιστορική και αιματοβαμμένη Κλεισούρα, η Οσία Σοφία η ασκήτρια, θα μας δείξει την θαυματουργό εικόνα της Θεοτόκου και θα μας μιλήσει για τις θαυμαστές επεμβάσεις, τις θεοσημείες και τη ζωντανή παρουσία της.

Στη Φανερωμένη της Αγίας Κυριακής, ο ευλαβής προσκυνητής θα ασπασθεί τιμητικά ελάχιστο απότμημα της παντίμου και πανακηράτου Αγίας Ζώνης και θα δροσιστεί από το θαυματουργό αγίασμα που ανέβλυσε κατά θαυμαστό τρόπο από την Παναγία.

Να γιατί ο εορτασμός της Παναγίας στην Καστοριά είναι ιδιαίτερος και συγκινητικός. Μας θυμίζει τη θεοφύλακτο βασιλεύουσα, την πόλη της

Παναγίας, την πόλη της υπερμάχου στρατηγού με τα ιερά αγιάσματα, τους θρύλους, τις εμφανίσεις και τα θαυμαστά γεγονότα.

Προέκταση αυτής της θεοφύλακτης πόλης, το μικρό Βυζάντιο η Καστοριά, η πόλις της Παναγίας με την Κυρά μας την Παναγία, προστάτιδα και έφορο, για να χρησιμοποιήσω τους λόγους ενός αγιασμένου αγιορείτου Καθηγουμένου.

Στην Παναγία μας λοιπόν καταθέτουμε κι εμείς την ελπίδα μας.

Στην Παναγία που είναι το ευσκιόφυλλο δέντρο, όπως έλεγε ο Άγιος Άνθιμος της Χίου, δροσιζόμαστε και αναπνέουμε.

Στην Παναγία ακουμπάμε όλοι με τις αμέτρητες ανάγκες και τις συμφορές του βίου και αυτός που ακουμπάει στην Παναγία φτάνει με ασφάλεια στο θρόνο του Θεού.

Και αυτός που πιάνεται από το χέρι και το φόρεμα της Παναγίας, οδηγείται στον Υιό και Θεό της.

Γι’ αυτό κι εμείς σήμερα με το στόμα του ιερού υμνογράφου την υμνολογούμε, την παρακαλούμε και την ικετεύουμε...

«Καστορίας της λίμνης Κυρία πάνσεμνε, η δωρουμένη την νίκην κατά βαρβάρων ορδών, ευσεβέσι Θεοτόκε Μαυριώτισσα, πάντας αξίωσον πιστούς, θριαμβεύσαι τον εχθρόν και πέμψον σην ευλογίαν, και χάριν τοις προσκυνούσι την θαυματόβρυτον εικόνα σου».

Υπό Δημητρίου Π. Λυκούδη

Θεολόγου-Φιλολόγου, Υπ. Δρος Παν/μίου Αθηνών

Η διεθνής και παγκόσμια προσπάθεια που κατέβαλλαν τα Μ.Μ.Ε, ως προς την επιβολή της ¨ηλεκτρονικής¨ κυριαρχίας τους , διήλθε από πολλές διακυμάνσεις και επέφερε ακόμη περισσότερες ανακατατάξεις στην ίδια τη σημασιολογία και τη φερεγγυότητα της αξιολόγησης των προθέσεών τους.

Οι ίδιες οι πολιτισμικές και κοινωνικές συνθήκες που δημιούργησαν και ανέπτυξαν οι φορείς του τεχνοπωλείου, αυτές οι ίδιες εκμηδένισαν τη ¨φαινομενική¨ κυριαρχία της ¨μαζικής κουλτούρας¨ της τεχνολογίας , αλλοτρίωσαν την ήδη εκφυλισμένη αξιοπιστία της και την οδήγησαν στην ¨εικονοκεντρική¨ απομόνωση και στην άκριτη υποδούλωση του ¨ατομισμού¨.

Η θεωρία ότι  «τα Μ.Μ.Ε. κατασκευάζουν τους κοινωνικούς σχηματισμούς , ακόμα και την ίδια την ιστορία , πλαισιώνοντάς τες με εικόνες της πραγματικότητας», (ΜακΚουέϊλ Ντένις, Εισαγωγή στη θεωρία της Μαζικής Επικοινωνίας, Καστανιώτη, Αθήνα 1997, σελ. 500), αποτέλεσε τροχοπέδη για την περαιτέρω πολιτιστική και τεχνολογική προαγωγή τους , καθώς τα Μ.Μ.Ε. απέτυχαν να συλλάβουν και να κατανοήσουν τη μεταφυσική αναγωγή των όντων και επομένως , αρκέστηκαν στην εφήμερη διασκέδαση του "ψευδοειδώλου του υποκειμένου", δημιουργώντας ουτοπικές πραγματικότητες σε ψεύτικους κόσμους.

Η κυριαρχία της «διαδικτυακής παντοκρατορίας», επέφερε σημαντική διαμόρφωση απόψεων και πεποιθήσεων στον άνθρωπο, πλην όμως, καλλιέργησε χάσμα ουσίας ανάμεσα στα πρόσωπα , καθώς προσχώρησε στη μετάλλαξη και απογύμνωση σημαντικών όρων και αξιών στην καθημερινότητά του.

Το σημαντικότερο βέβαια , δεν είναι η έντεχνη και αυτοθέλητη αποσιώπηση των ηθικών αρετών και αξιών , αλλά κυρίως η πνευματική και ηθικολογική αλλοτρίωσή τους , με αποτέλεσμα ο άνθρωπος να απωλέσει την πνευματική του ταυτότητα και εναγωνίως ν΄ αναζητά, ακόρεστα και δύσπιστα, νέους οδοδείχτες στον προσδιορισμό της ατομικής αφετηρίας του και στην οριοθέτηση της απώτερης σημασίας της ατομοκεντρικής του βιωτής.

Δεν είναι λίγες οι αναφορές σε αξίες , όπως η αγάπη, η δικαιοσύνη, η ελευθερία , η υψοποιός ταπείνωση , η αρχοντική σιωπή , που σταδιακά αποδυναμώθηκαν, υποκύπτωντας στην εμπορευματοποίηση και στην κίβδηλη ¨τεχνολογική ανάπτυξη¨ , βορά στον αδηφάγο εκμοντερνισμό της μετανεοτερικότητας του αιώνα. Αθόρυβα αλλά σταθερά , τα Μ.Μ.Ε. εγκαθίδρυσαν την «ηλεκτρονική δικτατοπρία τους» και επέτυχαν να εξαρτήσουν τη ζωή του ανθρώπου, όχι από το αιώνιο και άφθαρτο , αλλά από το επίπλαστο και παροδικό.

Έτσι, η ανθρώπινη ύπαρξη , εγκλωβισμένη στον "εικονοκεντρικό" συμφεροντολογισμό και στην επιχειρηματικότητα της εικόνας και της διαφήμισης, οδηγήθηκε στη ¨συνειδησιακή¨ υποτέλεια και στην απατηλή δέσμευση της βιωσιμότητας του βίου της. Με άλλα λόγια , η "τεχνολογική πρόοδος" εμποδίζει και δυσχεραίνει καταλυτικά την ανάδειξη της ελευθερίας του ανθρωπίνου προσώπου, διότι δεν σπούδασε στη μυσταγωγική αναγωγή του, και παράλληλα , δεν κατάφερε να οικειοποιηθεί την πραγματική ¨παγκοσμιότητα¨ , που πηγάζει από την αγιοπνευματική μέθεξη στο Υπερβατικό και Θείο.  

 Ελευθερία σημαίνει αγάπη μυσταγωγική , όχι ηθικολογική και αλτρουϊστική, αλλά θυσιαστική , εκούσια κένωση και προσφορά , διανθισμένη με τον τονισμό της εσχατολογικής πραγματικότητας της πίστεως. Αυτής της ελευθερίας της αγάπης έχοντας ως βιωματική γνώση και πρόγευση οι Πατέρες της Εκκλησίας μας , αξιώθηκαν , ¨κατά χάριν¨ , να συναντήσουν και να συμπορευθούν με Την «εν Τριάδι Μονοκρατορία», μέσω της θυσιαστικής προσευχής και της ¨Σταυρικής¨ αγάπης για ολόκληρη την ανθρωπότητα , καθώς, δια της προσευχής , η ανθρώπινη ύπαρξη ¨δοκιμάζετα騨 θυσιαστικά στην ενσάρκωση της οντολογικής ελευθερίας και στον αγιασμό της άδολης και καθολικής αποδοχής του ¨άλλου¨ και ¨διαφορετικού¨.

Η ανθρώπινη αναγωγή προς το Αρχέτυπο , χαριτώνει και αγιάζει μυσταγωγικά τον άνθρωπο , γιατί το κτιστό κατορθώνει , μέσω της προσευχής , να συνομιλεί με τον Θεό , να κοινωνεί , κατ΄οικονομίαν , με το Απόλυτο , κοινωνία που στηρίζεται στην αγιοπνευματική θαλπωρή της αγαπητικής αύρας της ελευθερίας.

Μέσα σε αυτήν την ¨ελεύθερη κοινωνία¨ , ο άνθρωπος ανακτά την οντολογική του υπόσταση και ταπεινώνεται στη ¨Σταυρική ¨ διακονία , ακριβώς, επειδή  προσδιορίζει την έννοια της αγαπητικής ελευθερίας στο Πρόσωπο του Λυτρωτού Ιησού Χριστού και κατά συνέπεια , ¨γεύεται¨ τη μέθεξη της λαμπρότητας της Σταυρο-αναστάσιμης θυσίας Του , αποδίδοντας ταυτόχρονα , τα αληθινά χαρακτηριστικά της ¨κατ΄ εικόνας¨ δημιουργίας του.

Σε αντίθεση , τα Μ.Μ.Ε., αδυνατούν ν΄ αγγίξουν τη θέα της αποκαλυπτικής Παντοδυναμίας του Θεανθρώπου και ως αντίλογο, εκφράζουν και προωθούν την ουτοπική  "παντοδυναμία" της επικοινωνίας , που επιφέρει με τη σειρά της, την απώτερη αποξένωση και αλλοτρίωση του ανθρώπου.

Η ετερότητα, στα πλαίσια της Ορθόδοξης θεολογίας, προσεγγίζεται και κοινωνείται αγαπητικά. Αγάπη σημαίνει θυσία έως εσχάτων, αποδοχή της ετερότητας άνευ όρων, όχι γιατί ενυπάρχει η ελπίδα της τελικής αποδοχής της οικειότητας, αλλά κυρίως, επειδή η έννοια της αγάπης είναι συνυφασμένη  και συνδεδεμένη με την Θεανθρωπότητα του Ιησού Χριστού, και επομένως, σηματοδοτεί την απαρχή της θυσίας με απώτερο προορισμό την κοινωνία με τον Ουράνιο κρουνό της θείας μακαριότητας.

Η αγάπη πραγματώνεται και ολοκληρώνεται ποιοτικά , όταν ανθεί στον θείο περίγυρο της "εν Χριστώ ελευθερίας", γιατί με μυσταγωγικό τρόπο εναγκαλίζεται τη σύνολη κτιστή πραγματικότητα.

Ως αφετηρία και πηγή αναξάντλητη της ελευθερίας , η αγάπη ισχυροποιείται, ως αγιοπνευματική έκφραση και θεία δωρεά, στα πλαίσια της προσευχητικής αναγωγής του ανθρώπου προς το Θείο. Μέσω της προσευχής , η ανθρώπινη υπόσταση ως φύση αλλοιώνεται, οι ¨χωροχρονικές¨ αποστάσεις εκμηδενίζονται, αποκτούν μια Υπερουράνια διάσταση με πνευματικούς όρους και προσδιορισμούς.

Δεν θα ήταν υπερβολή να υποστηρίξουμε ότι  μόνο στην περίπτωση της θυσιαστικής προσευχητικής προσεγγίσεως του Παναγίου Θεού, η αγάπη μετουσιώνεται σε ύψιστη οντολογική κατάσταση καρδιακού πόνου και συστάυρωσης , γιατί δε στερεί το δικαίωμα της μετοχής στην ελεύθερη Κοινωνία με το Απόλυτο  από την ετερότητα και από ολόκληρη την κτίση παγκόσμια, κάτι που τα Μ.Μ.Ε. αδυνατούν να προσλάβουν και να αποδεχθούν.

Του Πρωτοσυγκέλλου της Ι. Μ. Καστορίας Αρχιμ. Αθανασίου Γιαννουσά

Συμπληρώνονται φέτος 70 χρόνια από τον ηρωικό θάνατο του Εθνομάρτυρος Ιερέως Κωνσταντίνου Κούστα, Εφημερίου της Ενορίας του Νυμφαίου, ο οποίος έδωσε τη ζωή του για την πατρίδα στις 6 Αυγούστου 1943.
Γι’ αυτό σήμερα, 18 Αυγούστου 2013, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας τέλεσε τη Θεία Λειτουργία και ακολούθως πάνδημο Μνημόσυνο για τον μακαριστό και μάρτυρα Ιερέα Κωνσταντίνο Κούστα.

Παρόντες τόσο οι τοπικοί όσο και εκ του Νυμφαίου καταγόμενοι άρχοντες, καθώς και η εξαίρετη οικογένεια του μακαριστού Ιερέως, δηλαδή, τα εκλεκτά εγγόνια του, που πράγματι με την παρουσία τους και τη διακονία τους στην ακριτική μας περιοχή τιμούν τον ένδοξο παππού τους και τον έχουν ως πρότυπο στη ζωή τους.

Για τον μακαριστό Κωνσταντίνο Κούστα σημειώνουμε εν συντομία τα εξής χαρακτηριστικά βιογραφικά στοιχεία:


Καταγόταν από το Νυμφαίο της Ιεράς Μητροπόλεως Καστορίας. Γεννήθηκε το 1884.

Έλαβε μέρος ως εθελοντής στον Πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο, ενώ συμμετείχε και στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο για δύο χρόνια ως επιστρατευμένος.

Στο επάγγελμα ήταν χρυσοχόος, όπως και ο πατέρας του. Χειροτονήθηκε Ιερεύς το 1931.

Υπηρέτησε ως Εφημέριος τα χωριά Αετό, Περικοπή και Νυμφαίο, όπου ανέπτυξε αξέχαστη πνευματική, κοινωνική και φιλανθρωπική δράση.


Μετά το ξέσπασμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και κατά τη διάρκεια της τριπλής Κατοχής της πατρίδας μας ανέπτυξε και έντονη εθνική δράση σε πολλά επίπεδα.


Δέχθηκε προπηλακισμούς και βίαιες επιθέσεις κατά τη διακονία του στα χωριά Αετό και Περικοπή από τα όργανα του πασίγνωστου και αιμοβόρου βούλγαρου Κάλτσεφ.


Έσωσε από το εκτελεστικό απόσπασμα αρκετούς ενορίτες του στο Νυμφαίο, ενώ βοηθούσε όπως μπορούσε τόσο τους κατοίκους των χωριών της ευθύνης του όσο και τους Έλληνες αντάρτες.
Στάθηκε εμπόδιο στην προπαγάνδα των ρουμανιζόντων στο Νυμφαίο, αν και στις 4 Αυγούστου 1943 έσωσε από εκτέλεση από το ΕΑΜ τον αθώο γιό του αρχηγού των ρουμανιζόντων, πείθοντας τους αντάρτες για την αθωότητά του.


Οι ρουμανίζοντες, ως αντίδωρο για τη σωτηρία του παιδιού, κατήγγειλαν τον π. Κωνσταντίνο Κούστα στους Γερμανούς ως συνεργάτη και τροφοδότη των ανταρτών.

Έτσι, στις 6 Αυγούστου 1943 το πρωί, ανήμερα της εορτής της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, κλιμάκιο των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής εισέβαλε στο Ναό του Αγίου Νικολάου Νυμφαίου και συνέλαβε τον π. Κωνσταντίνο διακόπτοντας τη Θεία Λειτουργία! Κατόπιν τον οδήγησαν «ως πρόβατον επί σφαγήν», χωρίς δίκη και δυνατότητα απολογίας, μαζί με άλλους 8 συγχωριανούς του σε ένα οροπέδιο πάνω από το χωριό και τον εκτέλεσαν.


Έχει μείνει ανεξίτηλη η στιγμή της αποχωρήσεως των μελλοθανάτων από τους υπολοίπους κατοίκους του χωριού, που βρίσκονταν οι περισσότεροι στην Εκκλησία λόγω της εορτής της Μεταμορφώσεως.
Το μεγαλείο όμως του Ιερέως φάνηκε για μία ακόμη φορά.

Αποχαιρέτησε την οικογένειά του και τους ενορίτες του με ήρεμο και γαλήνιο τρόπο και έδωσε θάρρος στους συλληφθέντες συμπατριώτες του. 
Λίγα λεπτά δε πριν την εκτέλεση, τον άκουσαν να φωνάζει με δυνατή και καθαρή φωνή:

«Όταν θα αναστηθώ εγώ από τούτον τον τόπον, τότε μόνον εσείς θα κερδήσετε τον πόλεμον. Ζήτω η Ελλάς»!


Ήταν τα τελευταία λόγια του. Έπεσε νεκρός κάτω από τις γερμανικές σφαίρες, προδομένος από τους ευεργετηθέντες απ΄ αυτόν.

Ως «ο ποιμήν ο καλός» θυσιάσθηκε υπέρ του ποιμνίου του μη φειδόμενος και αυτής της ζωής του. Άφησε όχι ένα κενό, αλλά ένα τρανταχτό μήνυμα σ΄ όλες τις επερχόμενες γενιές.

Ήταν μόλις 59 ετών.
Το 1984 στήθηκε μία μαρμάρινη στήλη στην είσοδο του χωριού όπου αναγράφονται τα ονόματα των εκτελεσθέντων.


Το έτος 2000 η Εκκλησία της Ελλάδος, διά χειρών του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κυρού Χριστοδούλου, τίμησε μαζί με άλλους Εθνομάρτυρες Κληρικούς τον Ιερέα Κωνσταντίνο Κούστα απονέμοντας στους εκλεκτούς του απογόνους τον Χρυσούν Σταυρόν του Αποστόλου Παύλου, καθώς και σχετική περγαμηνή, ως ελάχιστη τιμή στον αγαθό Λευΐτη, στον ακούραστο Ιερέα, στον ήρωα της πατρίδας μας.


Ο ήρωας αυτός μας αφήνει σήμερα ένα μήνυμα για την ταραγμένη πατρίδα μας και τα προβλήματα που συγκλονίζουν όλους μας.

Είναι τό ΜΗΝΥΜΑ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ:
 Αν είμαστε μονιασμένοι μεταξύ μας, θα νικήσουμε.
Αν είμαστε ενωμένοι με την Παράδοσή μας, θα κερδίσουμε.
Αν είμαστε μπολιασμένοι με την Εκκλησία, θα θριαμβεύσουμε.


Τα τελευταία του λόγια «Όταν θα αναστηθώ εγώ από τούτον τον τόπον, τότε μόνον εσείς θα κερδήσετε τον πόλεμον. Ζήτω η Ελλάς» θα πρέπει να συνέχουν όλους μας και να προκαλούν το εγερτήριο σάλπισμα . . .
Ας μας συνοδεύουν οι ευχές του από το Ουράνιο Θυσιαστήριο, όπου μετά παρρησίας προσεδρεύει.

Σημ.: Οι φωτογραφίες είναι από τη σημερινή Θεία Λειτουργία και το πάνδημο Μνημόσυνο για τον μακαριστό και μάρτυρα Ιερέα Κωνσταντίνο Κούστα, που τελέσθηκε στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου Νυμφαίου, ιερουργούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ.