Του Σεβ. Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

Μακαρίζοντας ο ιερότατος Φώτιος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, το πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου, σε ένα από τα τροπάρια του κανόνος του θεοτοκαρίου, στον ήχο γ’ γράφει τα εξής : 
“Σύμμαχος ημίν και προστάτις φάνηθι Δέσποινα, θραύουσα πολέμους πονηρούς, των νοητών εχθρών και φυλάττουσα ατρώτους και σκέπουσα, ημάς εκ πάσης βλάβης και κακώσεως”.


Σύμμαχος η Παναγία και προστάτης στον πόλεμο τον οποίο διεξάγουμε καθημερινά "προς τα αρχάς, προς τας εξουσίας, προς τους κοσμοκράτορας του σκότους του αιώνος τούτου, προς τα πνευματικά της πονηρίας εν τοις επουρανίοις", κατά την έκφραση του Αποστόλου Παύλου στην προς Εφεσίους επιστολή του.

Σύμμαχος στον αγώνα μας για την ελευθερία από τα δεσμά της αμαρτίας, προκειμένου να πετύχουμε την κάθαρση και να φτάσουμε στο φωτισμό και τη θέωση. 


Σύμμαχος κατά την έξοδο της ψυχής από το σώμα και την άνοδο προς την ατελεύτητη μακαριότητα. 


Σύμμαχος θραύουσα πολέμους πονηρούς των νοητών εχθρών. 
Σύμμαχος και προστασία όταν θα βρεθούμε μπροστά στο φοβερό βήμα του δικαιοκρίτου Κυρίου. Γι’ αυτό και ψάλλουμε "μη μου ελέγξει τας πράξεις ενώπιον των αγγέλων, παρακαλώ σε Παρθένε βοήθησόν μοι εν τάχει". 


Σύμμαχος, ακόμη, και σ’ αυτή τη ζωή, στις καθημερινές δυσκολίες, στα προβλήματα και τις αντιξοότητες, στα κύματα τα οποία υψώνονται πελώρια και είναι έτοιμα να μας καταποντίσουν μέσα στη ζοφώδη θάλασσα της παρούσης ζωής. 
Σ’ αυτές τις στιγμές η Παναγία «ρύει τους προστρέχοντας» στη σκέπη της και τη βοήθειά της «αποφυμούσα» κατά την έκφραση του θεοφόρου πατρός γλώσσας δολίων ανδρών και παρέχει τη σωτηρία στην ασφάλεια.


Γι’ αυτό και ο Ακάθιστος Ύμνος που ψάλλεται απόψε στην Ορθόδοξη Εκκλησία μας εις ανάμνηση της σωτηρίας της Βασιλίδος των Πόλεως, της Κωνσταντινουπόλεως, από τους Αβάρους και γενικότερα εις ανάμνηση της προστασίας της Παναγίας προς το γένος μας δεν είναι τίποτα άλλο παρά έκφραση ευγνωμοσύνης στο σεπτό πρόσωπό της, ευχαριστία στην Υπέρμαχο στρατηγό, εκζήτηση της προστασίας της για την αποτροπή των κινδύνων και των πειρασμών.


Γι’αυτό και μαζί με τον ιερό υμνογράφο επαναλαμβάνουμε κι εμείς απόψε σ’ αυτήν την ικετήρια ακολουθία του Ακαθίστου Ύμνου, μαζί με τους κατοίκους τότε της πόλεως, μαζί με τους ορθοδόξους όλης της οικουμένης το αίτημα «εκ παντοίων με κινδύνων ελευθέρωσον».


Να μας ελευθερώσει η Παναγία από τους εσωτερικούς και εξωτερικούς κινδύνους, από τους φανερούς και τους αφανείς, από εκείνα που οι δαίμονες επιζητούν και οι άνθρωποι κινούμενοι απ’ αυτούς σκέφτονται εναντίον των συνανθρώπων τους.


Να μας ελευθερώσει η Παναγία από τους ψυχικούς και ηθικούς κινδύνους, από εκείνους που έχουν στα χέρια τους «το πυρ» και θέλουν να εμπρήσουν το Ναό του Θεού, όπως τονίζει ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος.
Να μας ελευθερώσει η Παναγία και από τους κινδύνους που εγκυμονούν για την Πατρίδα μας, από εκείνους που αντιμετωπίζουνε ως ανάδελφο έθνος, όπως μας θεωρούν, και οι οποίοι έχουν οδηγήσει σ’ αυτήν την τραγωδία την Πατρίδα μας. 


Σ’ αυτές τις δύσκολες στιγμές που ζει ο λαός μας, μήπως θα πρέπει να μιμηθούμε τους Κυπρίους αδελφούς μας που κατέφυγαν την περασμένη Κυριακή στη Μητέρα του Θεού στο Μοναστήρι του Κύκκου; Και της είπαν «εκ παντοίων με κινδύνων ελευθέρωσον»!


Ίσως θα ήταν το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε αυτές τις ώρες, αφού γνωρίζουμε πως η μητρική καρδιά της Παναγίας χτυπάει για τον καθένα μας, αφουγκράζεται τους παλμούς μας, καταλαβαίνει τα σκιρτήματα και τα ψελλίσματα των χειλέων μας και μας θωπεύει με την αγάπη της, μας σκεπάζει με την στοργή της, και απευθύνει θερμές ικεσίες στο θρόνο του Υιού και Θεού της.
Άρα λοιπόν, είναι η σύμμαχος και η προστάτης.


Γι’ αυτό και την παρακαλούμε «εκ παντοίων με κινδύνων ελευθέρωσον»!

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

Στο Επισκοπείο της Ιεράς Μητροπόλεως Καστορίας υπάρχει μια εικόνα του Δεσπότου Χριστού που χρονολογείται από τον 15ο αι. και που ονομάζεται «Βηθλεεμίτης».


Ο τίτλος αυτός δεν προέρχεται μόνο από την περίφημη Βηθλεέμ της Ιουδαίας, τόπο γεννήσεως του Ιησού Χριστού, αλλά αυτός ο τίτλος υπάρχει ακόμη και στον περίφημο Μέγα Κανόνα του Αγίου Ανδρέου Επισκόπου Κρήτης, που ψάλλεται κατά την αρχαία τάξη την Πέμπτη της Ε’ Εβδομάδος των Νηστειών. 


«Το του Χριστού ιατρείον βλέπων ανεωγμένον, και την εκ τούτου τω Αδάμ πηγάζουσα υγείαν, έπαθεν, πλήγη ο διάβολος, και ως κινδυνεύων ωδύρετο, και τοις αυτού φίλοις ανεβόησε, τι ποιήσω τω Υιώ της Μαρίας; Κτείνει με ο Βηθλεεμίτης, ο πανταχού παρών, και τα πάντα πληρών».

Αυτός ο Κανόνας, ο οποίος κατά τον Άγιο Ανδρέα μάς χαρίζει τρόπους κατανύξεως, έχει τα εξής χαρακτηριστικά : 


Α) Μας παρουσιάζει την αμαρτία.
Στην ορθόδοξη παράδοσή μας, όπως γράφει ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιερόθεος, η αμαρτία δεν έχει απλώς ηθική έννοια αλλά κυρίως θεολογική. 
Ο Μέγας Βασίλειος την ονομάζει αλλοτρίωση της ψυχής.


Ο θεοφόρος Ιωάννης ο Δαμασκηνός την χαρακτηρίζει αναχώρηση από το αγαθό, δηλαδή παρουσία του σκότους και απουσία του φωτός. 
Άλλοι Πατέρες της Εκκλησίας την ονομάζουν παρά φύσιν κατάσταση της ψυχής. Φυσική είναι η κοινωνία του ανθρώπου με το Θεό ενώ η απουσία αυτής της κοινωνίας είναι η παρουσία του σκότους και άρα της αμαρτίας. 


Είναι ο έτερος νόμος, κατά τον Απόστολο Παύλο, ο σκοτασμός του νου και η γύμνωση από την άφθονο χάρη του Αγίου Πνεύματος. Η ένδυση, ακόμη, των δερματίνων χιτώνων που δεν είναι τίποτα άλλο παρά η φθορά και η θνητότητα. Αυτό διέπραξε ο Αδάμ ως καρπό της ψευδούς θεώσεώς του, όπως μας διευκρινίζει και πάλι ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός. 


Β) Ο Μέγας Κανόνας μάς παρουσιάζει και τη μετάνοια.
Αυτό σημαίνει επίγνωση της αλλοιώσεως της φυσικής καταστάσεως της ψυχής, δηλαδή επίγνωση της αμαρτίας και άρα επιστροφή στο Θεό. Γι’ αυτό και ονόμασαν τη μετάνοια έναν ασφαλή δρόμο, που παρά τα εμπόδια, οδηγεί στην κάθαρση και εν συνεχεία στο φωτισμό και τη θέωση.


Την χαρακτήρισαν σαν μια στιγμή χάριτος που στην καρδιά του ανθρώπου έρχεται η ζωοποιός χάρις του Θεού, που φανερώνει στον άνθρωπο την φοβερή κατάσταση που επικρατεί στον ψυχικό του κόσμο και τον προετοιμάζει να επιστρέψει στο Θεό. Δεν πρόκειται για μια τυπική εξομολόγηση, την οποία κάνουμε ασυναίσθητα τις ημέρες των μεγάλων εορτών, αλλά ολοκληρωτική αλλαγή. Στροφή σε διαφορετική κατεύθυνση προκειμένου να απαλλαγούμε από τα πάθη. 


Στην μετάνοια θα μας βοηθήσει η αυτογνωσία, η ταπείνωση και κυρίως το έλεος του Θεού. Γι’ αυτό και ο Δαυίδ έλεγε χαρακτηριστικά «το έλεός σου, Κύριε, καταδιώξει με πάσας τας ημέρας της ζωής μου»

.
Γ) Και το τρίτο που μας παρουσιάζει ο Άγιος Ανδρέας στο Μέγα Κανόνα, είναι η φιλανθρωπία του Θεού.
Ο Θεός είναι «ο αγαθός και φιλάνθρωπος», είναι «ο πλήρης αγάπης, οικτιρμών και φιλανθρωπίας», είναι Αυτός που περιμένει και αναμένει έστω και την τελευταία στιγμή την επιστροφή του πλανηθέντος προβάτου, είναι Αυτός που συγχωρεί και βραβεύει έστω και τον «της ενδεκάτης ώρας». 


Σ’ Αυτόν καταφεύγουμε και Του ζητούμε το έλεός Του και τη χάρη Του. 
Κι αν είμαστε Κληρικοί παντός βαθμού, αν είμαστε άρχοντες και αρχόμενοι, οποιαδήποτε θέση κι αν κατέχουμε μέσα στην κοινωνία, χρειαζόμαστε να βιώσουμε αυτή τη μετάνοια και να επιστρέψουμε με ταπείνωση και δάκρυα στο Θεό και μαζί με τον ιερό υμνογράφο να επαναλάβουμε και εμείς: 


«Ημάρτομεν, ηνομήσαμεν, ηδικήσαμεν ενώπιόν σου, ουδέ συνετηρήσαμεν, ουδέ εποιήσαμεν· καθώς ενετείλω ημίν. Αλλά μη παραδώης ημάς εις τέλος, ο των Πατέρων Θεός».

Γράφει ο Αθ. Ε. Καραθανάσης, καθηγητής της Θεολογικής σχολής στο τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του Α. Π. Θ.

Τα τελευταία είκοσι χρόνια ο αθωνικός μοναχισμός γνωρίζει μιαν εντυπωσιακή άνθηση και χιλιάδες ευλαβών προσκυνητών μεταβαίνουν εκεί ετησίως για να προσκυνήσουν τα άγια λείψανα, να συζητήσουν με τους μοναχούς και να γυρίσουν πίσω στον «κόσμο» πιο πλούσιοι σε ορθόδοξη εμπειρία και πνευματικότητα.

Το Άγιον Όρος έχει πλέον αποβεί για πολλούς Έλληνες τρόπος ζωής και πολλοί είναι εκείνοι που προγραμματίζουν μέσα στο χρόνο δύο και περισσότερα προσκυνηματικά ταξίδια εκεί.

Πού, στον κόσμο ο προσκυνητής, ο ειδοποιημένος και ανήσυχος, μπορεί να βρει αυτήν την ουράνια Ησυχία «εν πνεύματι και αληθεία», να ξεκουράσει ψυχή και σώμα, να ενωτισθεί τις ψαλμωδίες και τις προσευχές που τον εισάγουν σε άλλους κόσμους;

Στο Άγιον Όρος ο νους βρίσκει την γνώση, όχι με την βοήθεια της λογικής και της επιστήμης, παρά μόνον με την αγάπη και το αγνό αίσθημα, την προσευχή και την ηρεμία. Είναι πολλοί εκείνοι που κατορθώνουν στο Άγιον Όρος να φθάσουν και να ατενίσουν το «αόρατο» και το «ανέκφραστο», χωρίς την βοήθεια των διανοητικών δυνάμεων και ικανοτήτων τους, αφού τους αρκούν μονάχα οι ψυχικές τους δυνάμεις.

Πόσοι και πόσοι, σοφοί δεν επεζήτησαν εκεί  την ηρεμία, την ησυχία, την περισυλλογή και πόσοι δεν έγραψαν γι’ αυτό το δίλημμά τους, να αφήσουν τον κόσμο και να εγκατασταθούν σε κάποιο αθωνικό ερημητήριο˙ από τον Γερμανό ιστορικό Φαλμεράιερ, ως τον «μεγάλο αβόλευτο», τον δικό μας Νίκο Καζαντζάκη.

Ο Φαλμεράιερ έγραψε χαρακτηριστικά : «Μου πρόλεγαν, εννοείται, πως δε θα γίνω καλόγερος, επειδή χρειάζεται γι’ αυτό ειδική προδιάθεση, θα έστηνα όμως την καλύβα μου στον Άθω, ως ανεξάρτητος σύντροφος, και έτσι, ελεύθερος από κάθε επιβολή θα απολάμβανα μαζί τους την επίγεια ευτυχία με την προσευχή, την περισυλλογή, το διάβασμα, την κηπουρική, σε συντροφιά ή ολομόναχος, γυρίζοντας στα βάθη των δασών, πάντα όμως υπομένοντας εν ειρήνη, ως την ημέρα που θα κοβόταν το νήμα της ζωής μου και θα ρόδιζε για μένα η αυγή ενός καλύτερου κόσμου».

Όσο για τον Νίκο Καζαντζάκη, κοντά σε όλα τα άλλα, αρκεί να σημειώσουμε εδώ εκείνο που έγραψε μαζί με τον Άγγελο Σικελιανό στο βιβλίο επισκεπτών της Μονής του Ξηροποτάμου: «Αήττητοι καιροί ήρξαντο ανίστασθαι»

Του Πρωτοσυγκέλλου Ι.Μ. Κυδωνίας, Αρχιμ. Δαμασκηνού Λιονάκη

Στίς 28 Δεκεμβρίου, ἀπό νωρίς φθάσαμε μαζί μέ συνεργάτες τῆς Μητροπόλεως στό Ναυτικό Νοσοκομεῖο Ἀθηνῶν, ὅπου ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ. Δαμασκηνός νοσηλευόταν σέ κρίσιμη κατάσταση.

Ἀρκεῖ νά ἀναφέρουμε ὅτι παρουσίαζε ἀνεπάρκεια ζωτικῶν ὀργάνων, σηψαιμία, ἴκτερο, παγκρεατίτιδα καί πολλές ἄλλες ὀργανικές ἐπιπλοκές! Ἡ ζωτικῆς σημασίας τοποθέτηση τοῦ στέντ (stent), ἡ ὁποία ἀποφασίσθηκε τελικῶς ἀπό τόν κορυφαῖο ἰατρό κ. Γεράσιμο Στεφανίδη, δέν ὑπῆρξε καθόλου εὔκολη ὑπόθεση. Ἡ παρατεταμένη ταλαιπωρία τοῦ Ποιμενάρχου μας καθιστοῦσε τήν ὑγεία του ἀκόμη πιό εὔθραυστη.

Στό Νοσοκομεῖο «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ» οἱ θεράποντες ἰατροί κ. Εὐάγγελος Κοκκινάκης καί κ. Σωτήριος Πρίγκουρης μιλοῦσαν γιά τήν τελευταία εὐκαιρία τοῦ Σεβασμιωτάτου. Τά ἀνθρώπινα-ἰατρικά δεδομένα δυσμενέστατα· γύρω μας καί μέσα μας ὅλα βουβά... Στιγμές μεγάλης ἀγωνίας καί «συνοχῆς καρδίας»…

Μέ πίστη καταφύγαμε στήν βοήθεια τοῦ μεγάλου Θεοῦ καί στίς πρεσβεῖες τοῦ θαυματουργοῦ Ἁγίου Νεκταρίου, λείψανο τοῦ ὁποίου εἴχαμε πάρει μαζί μας ἀπό τό Μοναστήρι τῆς Ἁγίας Τριάδος.

Πλησιάσαμε τόν ἀσθενῆ Ἐπίσκοπο καί τοποθετήσαμε τό χαριτόβρυτο λείψανο πάνω του, ἐνῶ διαβάζαμε εὐχές καί προσευχόμασταν «ὅση ἡμῖν δύναμις». Ὁ ἴδιος δέν ἔδειχνε νά ἐπικοινωνεῖ μέ τό περιβάλλον· μόνο εἶχε πιάσει τήν λειψανοθήκη, καθώς ἔπαιρνε βαθειές εἰσπνοές λόγῳ εἰσρόφησης.

Σέ λίγο τόν πῆραν γιά τό χειρουργεῖο. Οἱ «ἔγγιστα αὐτοῦ», εἴκοσι καί πλέον ἄνθρωποι, περιμέναμε ἔξω ἀπό τό χειρουργεῖο «ἐν ἀγωνίᾳ».

Δύο ὧρες ἀργότερα, καί ἐνῶ εἴχαμε σχεδόν καταβληθεῖ ἀπό τήν ἀγωνιώδη ἀναμονή, ἡ πόρτα τοῦ χειρουργείου ἄνοιξε. Μᾶς φώναξε ὁ ἰατρός καί μᾶς εἶπε ἐπί λέξει: «Ἀκοῦστε. Δυσκολεύτηκα πολύ. Ἕνα θεϊκό χέρι μέ ὁδηγοῦσε, γιατί ἐγώ χάθηκα. Δέν ἔχω συναντήσει ξανά τόσο περίπλοκη κατάσταση»… Ἀμέσως «ἐγενήθημεν εὐφραινόμενοι»!

Τήν ἀγωνία διαδέχθηκε ἡ ἀνακούφιση. Οἱ καρδιές μας βεβαιώθηκαν ὅτι ἦταν ὁ Ἅγιος Νεκτάριος ἐκεῖνος πού βοήθησε τόν ἰατρό στήν ἐπέμβαση καί συνέβαλε στήν θαυμαστή ἐπιτυχία της! Ἦταν ὁ Ἅγιος Νεκτάριος!

Ἐκεῖνος πού τόσα χρόνια στήριζε τόν Σεβασμιώτατο, τόν βοηθοῦσε στήν ζωή του καί στό ἔργο του, τόν εὐλογοῦσε «ἐξ ὕψους» καί τόν χειραγωγοῦσε ἐν μέσῳ δυσκολιῶν, πειρασμῶν καί θλίψεων· ὁ «ταχὺς εἰς βοήθειαν» καί «ἄμισθος ἰατρός», ὁ ὁποῖος «ἀναβλύζει ἰάσεις παντοδαπάς», τό νέο καύχημα τῶν κατοίκων τῶν Χανίων, οἱ ὁποῖοι εἶχαν πεποίθηση στήν ἁγιότητά του πρίν τήν ἁγιοκατάταξή του!

«Τὰ ἀδύνατα παρὰ ἀνθρώποις δυνατὰ παρὰ τῷ Θεῷ ἐστιν» (Λουκ. 18, 27), ὅπως μαρτυρεῖ τό ἀψευδές στόμα τοῦ Κυρίου, καί «Οὐδὲν Ἀνίατον διὰ τὸν Ἅγιον Νεκτάριον», ὅπως κηρύττει ὁ μακαριστός Δημήτριος Παναγόπουλος, ὁ χαρισματοῦχος λαϊκός ἱεροκήρυκας καί ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ. Στίς τόσες σελίδες τῶν θαυμάτων τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου προστέθηκε ἄλλη μία.

Ἄς εἶναι δοξασμένο τό Ὄνομα τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος διά πρεσβειῶν τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου «ἐθαυμάστωσε τὸ ἔλεος αὐτοῦ ἐν πόλει περιοχῆς» (Ψαλμ. 30, 22).

Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας ἐπέστρεψε «χάριτι Θεοῦ» στόν τόπο τῆς ποιμαντορικῆς του διακονίας, στήν εὐλογημένη πόλη τῶν Χανίων. Κρίνουμε ἐδῶ ἀναγκαῖο νά εὐχαριστήσουμε ὅσους πόνεσαν στό ἄγγελμα τῆς ἀσθενείας του καί χάρηκαν στό ἄγγελμα τῆς θεραπείας του, ὅσους θεράποντες τῆς Ἰατρικῆς καί Νοσηλευτικῆς Ἐπιστήμης τόν ὑπηρέτησαν μέ συνέπεια καί ἀνθρωπιά, ὅσους μέ ἐλπίδα ἀγρύπνησαν στό προσκέφαλό του, ὅσους «οὐκ ἐν χείλεσι δολίοις» προσευχήθηκαν γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς ὑγείας του, ὅσους τόν στήριξαν καί ἐνίσχυσαν στήν δοκιμασία του· ὅσους ποικιλοτρόπως ὑπούργησαν τό θαῦμα τῆς θεραπείας του!

«Τὸ ἔλεος τοῦ Κυρίου εἴη μετὰ πάντων αὐτῶν». Ἀμήν.