Όλοι ξέρουμε ότι για την Ιερωσύνη χρειάζονται η κλήση του Θεού και η κλίση του ανθρώπου.

Και βέβαια το πρώτο ζητούμενο είναι η “κλήση”, το κάλεσμα από το Θεό. Είναι όμως χρέος όλων μας να καλλιεργούμε στους νέους την “κλίση”, τη διάθεση και επιθυμία και να προλειαίνουμε το έδαφος στο οποίο οι νέοι ευκολώτερα θα ακούουν και θα δέχονται την κλήση του Θεού.

Είναι γεγονός ότι πάντοτε, αλλά και σήμερα ιδιαίτερα οι ιερατικές κλίσεις δεν είναι εύκολες. Οι λόγοι των δυσκολιών είναι διάφοροι. Λόγοι πνευματικοί, λόγοι που προέρχονται από το κοσμικό φρόνημα και άλλοι.

Εμείς θα περιορισθούμε σε ένα λόγο, που προέρχεται μέσα από την άνέλιξη της ζωής της Εκκλησίας.

Είναι η Εγκύκλιος της Διαρκούς Ιεράς συνόδου του 1929.

Πρέπει όμως πρώτα να επισημάνουμε το γεγονός ότι η έλλειψη εφημερίων παρατηρείται στον Έγγαμο Εφημεριακό Κλήρο. Εκεί άρα είναι και η ανάγκη καλλιέργειας Ιερατικών Κλίσεων.

Στον Άγαμο Κλήρο, που δρα στις πόλεις και μάλιστα στις μεγάλες, όχι μόνο δεν έχουμε ελλείψεις, αλλά αντίθετα έχουμε πληθώρα και προβληματική αύξηση.

Στην Αθήνα π.χ. το ένα τρίτο, ίσως και περισσότερο, των εφημερίων είναι άγαμοι κληρικοί, οι λεγόμενοι Αρχιμανδρίτες. Παρατηρείται μάλιστα το φαινόμενο πολλοί από τους “Αρχιμανδρίτες” αυτούς εφημερίους να καλλιεργούν μια υπέρβαση των εφημεριακών δικαιοδοσιών και ιερατικής εξουσίας, σαν να υπάρχει ενδιάμεσος βαθμός Ιερωσύνης μεταξύ Πρεσβυτέρου και Επισκόπου. Είναι φαινόμενο που παρατηρείται ιδιαίτερα στην Εκκλησία της Ελλάδος.

Πρόκειται για εκτροπή που νομίζουμε και τολμούμε να πούμε ότι έχει την αφετηρία της στην απόφαση και Εγκύκλιο του 1929 της Δ.Ι.Σ. (αριθμ. πρωτ. 695/10-12-1929).

Σεβόμεθα και τηρούμε τις αποφάσεις της Δ.Ι.Σ., αλλά οπωσδήποτε είναι επιδεκτικές κριτικής. Δεν είναι ασφαλώς αλάθητες και η ισχύς τους δεν είναι κατ' ανάγκην αιώνια.

Θα άξιζε να αναζητήσει κάποιος τους λόγους και τις συνθήκες που προκάλεσαν αυτή την απόφαση-εγκύκλιο.

Αν, λόγου χάριν, γράφτηκε για να ενισχύσει περιοδεύοντες Ιεροκήρυκες, Ηγουμένους Ιερών Μονών που τυχόν θα παρεπιδημούσαν στις πόλεις για πνευματικές αποστολές, η άλλους χαρισματούχους Ιερομονάχους, αν έτσι προέκυψε, θα λέγαμε καλώς έχει. Άλλωστε το 1929 πόσοι ήσαν οι Ιερομόναχοι στις πόλεις!

Σήμερα όμως η εγκύκλιος αυτή, που καθιερώθηκε λες και είναι δόγμα, δημιουργεί προβλήματα στη ζωή της Εκκλησίας.

Οι λόγοι που επικαλείται η Εγκύκλιος και το σκεπτικό της μοιάζουν να μην εύσταθούν σήμερα.

Αδύνατα σημεῑα τη Εγκυκλίου

α) Η Εγκύκλιος για να επιβάλει τους “Αρχιμανδρίτες” επικαλείται την προτροπή του Αποστόλου Παύλου στον Τιμόθεο (Α Τιμ., 5,17): “οι καλώς προεστώτες πρεσβύτεροι διπλής τιμής αξιούσθωσαν μάλιστα οι κοπιώντες εν λόγω και διδασκαλία”.

Αλλά άραγε οι “καλλώς προεστώτες” και “κοπιώντες...” είναι οπωσδήποτε οι εικοσιτριάχρονοι η τριαντάχρονοι η όποιας ηλικίας Αρχιμανδρίτες και μόνον αυτοί; Είναι δυνατό να ισχύει αυτό γενικά και μόνο επειδή είναι άγαμοι;

β) Είναι επίσης χαρακτηριστικό της Εγκυκλίου ότι αναγνωρίζει ότι “εν ταις των τιμητικών οφφικίων αναγραφαίς εν τοις Εκκλησιαστικοίς βιβλίοις, ουδαμού παρατίθεται το του Αρχιμανδρίτου”, “όπερ πάλαι μόνοις τοις Ηγουμένοις ... απενέμετο”. Παρά ταύτα η Εγκύκλιος θεσμοθετεί το οφφίκιο του Αρχιμανδρίτου και χωρίς καμία παραδοσιακή βάση “η Δ.Ι. Σύνοδος ... αποφαίνεται ότι το του Αρχιμανδρίτου οφφίκιον ανώτερον εστι των λοιπών, των τοις Πρεσβυτέροις γενικώς απονεμομένων, ο δε τούτο φέρων, εν συλλειτουργία Πρεσβυτέρων, προηγείται και προεξάρχει συμφώνως ταις διατάξεσι του Εκκλησιαστικού Τυπικού”.

Αλλά ποιού Τυπικού, αφού η ίδια η Εγκύκλιος ομολογεί ότι “ουδαμού παρατίθεται το τοῡ Αρχιμανδρίτου” οφφίκιο. Και θα πούμε και πάλι. Αν το οφφίκιο θα αφορούσε περιοδεύοντες Ιεροκήρυκες η άλλους “Χαρισματούχους” Πρεσβυτέρους, που γνώρισε η πρώτη Εκκλησία, και που δεν ήσαν οι “Μόνιμοι Λειτουργοί”, αν θα αφορούσε τέτοιες περιπτώσεις, η Εγκύκλιος θα ήταν απόλυτα και αυτονόητα σεβαστή.

Όλοι, πιστεύω, οι εφημέριοι με χαρά και με ιδιαίτερη τιμή θα φιλοξενήσουν Αρχιμανδρίτες αύτών των περιπτώσεων.

γ) Η αναφορά της Εγκυκλίου στους “Πατέρες της Θεολέκτου Ζ' Οικουμενικής Συνόδου (Καν. ΙΔ) και στο γενικό Αποστολικό Επίταγμα “πάντα ευσχημόνως και κατά τάξιν γενέσθω (Α' Κορ. Ι, 40)” -το σωστό είναι Α' Κορ. ΙΔ, 40 και το ρήμα “γινέσθω”-, δεν λέει τίποτε. Κάνει λήψη του ζητουμένου. Το “ευσχημόνως και κατά τάξιν γινέσθω” είναι αυτό που όλοι επιθυμούμε, σύμφωνα με την αρχαία πράξη της Εκκλησίας.

Συλλειτουργήσαμε στο Άγιο Όρος και αλλού με αγιορείτες Πατέρες και μας εντυπωσίασε ότι αρνήθηκαν να προπορευθούν με τη σταθερή θέση ότι η τάξη θέλει τα “πρεσβεία χειροτονίας”.

Συνέπειες της Εγκυκλίου

α) Θεωρούμε ότι βασική συνέπεια της Εγκυκλίου του 1929 είναι η περιθωριοποίηση του Εφημεριακού Κλήρου. Πολλοί Πρεβύτεροι, έγγαμοι τακτικοί εφημέριοι, εκμηδενίστηκαν από τις αυθαιρεσίες των εκτάκτων εφημερίων “Αρχιμανδριτών”. Η προσφορά τους υποβαθμίστηκε, μαράθηκε ο ζήλος τους και περιέπεσαν σε μια επαγγελματική ενασχόληση με τα εφημεριακά τους καθήκοντα.

Περιθωριοποιημένοι από τους κρατούντες, αυτοπεριθωριοποιήθηκαν και οι ίδιοι.

Ασφαλώς δεν είναι σωστό να φτάνει ο Ιερέας σε τέτοια κατάσταση. Όλοι όμως δεν έχουν την ίδια δύναμη αντίστασης στο κακό και επομένως υπαίτιος δεν είναι μόνο ο Ιερέας που ξεπέφτει, αλλά και εκείνοι που το οδηγούν στον ξεπεσμό και άρα και μία απόφαση-εγκύκλιος σαν αυτή του 1929.

β) Αυτού του φαύλου κύκλου και της υποβάθμισης του έγγαμου εφημερίου συνέπεια επίσης είναι ότι νέοι άνθρωποι, που έχουν την κλίση και ενδεχομένως και την κλήση (το κάλεσμα του Θεού στην Ιερωσύνη), αποφεύγουν η και αρνούνται να γίνουν Ιερείς, εφ' όσον είναι έγγαμοι.

Μπράβο σ' εκείνους που ξεπερνούν τον πειρασμό και τη δυσκολία, αλλά πάντως ο πειρασμός είναι υπαρκτός και η Διοίκηση της Εκκλησίας πρέπει να προβληματιστεί μήπως η Εγκύκλιος του 1929 θέτει “πρόσκομμα η σκάνδαλον” στους αδελφούς (Ρωμ 14,13), η μήπως “η Εξουσία (της Διοίκησης) πρόσκομμα γίνεται τοις ασθενούσιν” (Α'Κορ. 8,9).

Αναγκαίες είναι οι υπομνήσεις των Αγίων Πατέρων (Χρυσοστόμου: “Περί Ιερωσύνης”, Γρηγορίου του Θεολόγου: “Περί Φυγής”, κ.α.) για το ύψος της Ιερωσύνης, αλλά τα πράγματα στην Εκκλησία δεν είναι μόνο Θεία. Είναι θεανθρώπινα. Άρα δεν είναι δυνατόν να προβλέπονται οι ανθρώπινες πτυχές, όταν μιλούμε για καλλιέργεια Ιερατικών Κλίσεων.

Αφού ο Γάμος είναι Μυστήριο και η Εκκλησία μας από τη Α' Οικουμενική Σύνοδο εδικαίωσε τον έγγαμο και μάλιστα όχι μόνο πρεσβύτερο αλλά και Επίσκοπο, τότε

γ) Ας προσέξουμε ότι στην πράξη η Εκκλησία της Ελλάδος με τις πρακτικές που απορρέουν από το πνεύμα της Εγκυκλίου του 1929, με την περιθωριοποίηση του εγγάμου εφημεριακού κλήρου, ευνοεί την ολοκληρωτική Αγαμία του Κλήρου στ' αχνάρια του Παπισμού.

δ) Αξιοσημείωτο είναι επίσης το ότι αυτή η πληθώρα των Αγάμων Ιερέων στις πόλεις και η υπέρβαση Ιερατικής Εξουσίας ζημιώνει και τον γνήσιο Ορθόδοξο Μοναχισμό, στους χώρους του οποίου έχουμε γνωρίσει Αγίους Ιερομονάχους υψηλού και μεγάλου πνευματικού βεληνεκούς.

Συμπεράσματα

α) Παρατηρείται πράγματι έλλειψη εφημερίων. Η ανάγκη Ιερατικών Κλήσεων είναι υπαρκτή από το λόγο του Κυρίου (“ο θερισμός πολύς και οι εργάται ολίγοι” Ματθ. 9,37) μέχρι σήμερα.

β) Η ελλειψη Εφημερίων παρατηρείται στον Εγγαμο Εφημεριακό Κλήρο και εκεί το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα οξύ. Το πλήθος των Αγάμων Εφημερίων δεν είναι διατεθιμένοι να καλύψουν εφημεριακά κενά ούτε στην επαρχία, ούτε σε υποβαθμισμένες ενορίες των πόλεων, έστω και “προσωρινώς”, όπως θα ήθελε δια τους Αγάμους Εφημερίους ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας της Ελλάδος (1977, άρθρο 37, παράγρ. 2)

γ) την έλλειψη εγγάμων εφημερίων μεταξύ άλλων αιτίων, θεωρούμε ότι επιτείνει και η Εγκύκλιος του 1929, η οποία από τότε περιθωριοποίησε τον Έγγαμο Εφημεριακό Κλήρο, για τον οποίο σήμερα πια δίνεται η εντύπωση ότι είναι για καθήκοντα δεύτερης και τρίτης επιλογής, αφού σε κάθε σχεδόν ενορία στην Αθήνα υπάρχει η επιδιώκεται να υπάρχει ο “Αρχιμαδρίτης”, που θα κατευθύνει την Ενορία.

δ) Δημιουργείται έτσι ένας φαύλος κύκλος. Οι Έγγαμοι Εφημέριοι περιθωριοποιούμενοι, μετά από κάποιες αντιδράσεις εύστοχες η άστοχες, υποχωρούν χάριν της ειρήνης, αποδέχονται την πραγματικότητα και επιδίδονται σε χαμηλότερης προσφοράς Ιερατική Διακονία. Ωστόσο ο ίδιος ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας θέλει θεωρητικά τον τακτικό Εφημέριο (δηλαδή τον έγγαμο), τον θέλει να “προεδρεύει του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου”, να οργανώνει δηλαδή τη ζωή της Ενορίας. Θεωρία που παραβιάζεται σχεδόν πάντοτε από τη Διοίκηση, η οποία και έχει συντάξει τον Καταστατικό Χάρτη.

ε) Νομίζουμε λοιπόν ότι είναι επιτακτική η ανάγκη για αναθεώρηση της απόφασης-Εγκυκλίου του 1929 για τη ρύθμιση των εφημεριακών θεμάτων στις βάσεις της παράδοσης της Εκκλησίας, η οποία αναγνωρίζει τα πρεσβεία χειροτονίας, εφ ὅσον πρόκειται για Εφημερίους Αγάμους η Εγγάμους. Δηλαδή “ζητείται η θεσμική αποκατάσταση του Πρεσβυτέρου στην Ενορία”, όπως γράφαμε και παλαιότερα (“ΕΝΟΡΙΑ” τεύχη 889-899 / 1997-1998).

στ) Ο μακαριστός Αρχιμαδρίτης π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος, διαπρεπής κανονολόγος και ένας από τους εκλεκτούς Ιερομονάχους, που ευτύχησα να γνωρίσω και να ωφεληθώ, μεταξύ των πολλών έχει δημοσιεύσει και την μελέτη: “Μοναχικός και Άγαμος Κοσμικός Κλήρος” (Αθήναι 1963). Στη μελέτη αυτή δείχνει ιστορικά ότι η Εκκλησία είχε πάντοτε Κληρικούς και Εγγάμους και Μοναχούς αλλά και Αγάμους στον κόσμο. Δέχεται ότι έχει επικρατήσει ο όρος Αρχιμαδρίτης “ψιλώ ονόματι” για εκείνους που δεν είναι άρχοντες Μάνδρας, για τους Εφημερίους Ιερομονάχους.

Υποστηρίζει όμως και πολύ πειστικά ότι “δεν πρέπει να υπάρχωσι διακρίσεις τιμητικαί a priori, αναλόγως δηλαδή της τάξεως εκάστου. Αι διακρίσεις δέον να απονέμωνται αναλόγως της προσωπικής αξίας εκάστου”(σελίδα 41).

Και υιοθετεί τη θέση ότι “εάν δι' οιονδήποτε λόγον θα επετρέπετο και η ύπαρξις απλώς αγάμων Ιερέων, ούτοι, λαμβανόμενοι πλέον ουχί εκ των Μοναστηρίων, αλλ' εκ του κόσμου, καθ' ον τρόπον και έγγαμοι, θα ηκολούθουν φυσικά την ενοριακήν σειράν και τάξιν”(σελίδα 30).

Πόσο διαφορετικά συμβαίνουν σήμερα, όταν νεαροί “Αρχιμανδρίτες”, χωρίς καμία ουσιαστική προϋπόθεση, ασύστολα παραγκωνίζουν πολιούς Πρεσβυτέρους της Εκκλησίας, που μπορεί να υπήρξαν και “καλώς προεστώτες” και να εκοπίασαν “εν λόγω και διδασκαλία”!

ζ) Την ίδια θέση με τον π. Επιφάνιο έχει και ο μακαριστός Μητροπολίτης Κορίνθου Παντελεήμων Καρανικόλας. Σε Εγκύκλιό του με αριθ. πρωτ. 810/10-6-1992 εντέλλεται: “Δια τούς ψιλώονόματι, τιτουλαρίους Αρχιμαδρίτας, ήτοι δια τους Εφημερίους Αρχιμανδρίτας, θα ισχύουν απαρεγκλίτως τα πρεσβεία χειροτονίας μεταξύ αυτών και των Πρωτοπρεσβυτέρων”.

η) Προσωπικά θεωρούμε ότι θα ήταν πολύ χρήσιμο να εκλείψουν πλήρως τα οφφίκια, τα οποία άλλοτε είχαν περιεχόμενο, σήμερα όμως έχουν καταντήσει προνόμια, που χρησιμοποιούνται συχνά για να προβάλλουν τους ημετέρους και να ταπεινώνουν τους ανεπιθύμητους.

Τα Πρεσβεία της Χειροτονίας είναι αρκετά για το “ευσχημόνως και κατά τάξιν”. Ένα Σταυρό, που είναι το καύχημα όλων των πιστών, θα μπορούσαν να φέρουν αδιάκριτα όλοι οι Ιερείς.

θ) Ο γράφων είμαι πλέον απόμαχος -συνταξιούχος. Όσα γράφουμε συνθέτουν ενδιαφέρον για την πορεία των Εκκλησιαστικών μας πραγμάτων στο θέμα των Ιερατικών Κλίσεων. Θα δηλώσω και πάλι ότι εγνώρισα αγίους Ιερομονάχους και δοξάζω το Θεό.

Καλώ λοιπόν τους καλούς μας Ιερομονάχους σήμερα, να αντιμετωπίσουν με ευθύτητα και με αγάπη -όχι δίκην ελεημοσύνης, αλλά δικαιοσύνης και ευταξίας – το θέμα που διαπραγματευόμαστε και να συντελέσουν σωστά στις Ιερατικές κλίσεις.

Με σεβασμό δε παρακαλώ και τους Σεβασμιωτάτους Μητροπολίτας, να επανεξετάσουν την απόφαση-'Εγκυκλιο του 1929, για να βοηθήσουμε όλοι στην καλλιέργεια των Ιερατικών Κλήσεων.

Έχοντας στο νου μου το προς Φιλιππισίους 2, 6-7 του Αποστόλου Παύλου, παρακαλώ, ας αφήσουμε τον έγγαμο Πρεσβύτερο να διεκδικήσει όσα του πρέπουν ως “ουχ αρπαγμόν”, αλλά δικαιωματικά. Έτσι θα του μένει περιθώριο να “κενώνει εαυτόν” με ελευθερία και αυτόβουλα, να επιδιώκει δηλαδή την αρετήν της ταπείνωσης, την οποία όλοι χρειαζόμαστε, έγγαμοι και άγαμοι.

Η αποδοχή εξουθένωσης δεν είναι αρετή, αλλά δουλεία και ο δούλος δεν μπορεί να είναι υπεύθυνος πνευματικός οδηγός.

ΔΕΙΤΕ ΤΗΝ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΤΟΥ 1929:

Στο βαθμό που η ιστορία δεν γράφεται ούτε ξαναγράφεται με μια μονομερή τηλεοπτική συζήτηση από μερικούς όχι και τόσο επιφανείς ιστορικούς, οι αντιδράσεις για την τηλεοπτική σειρά «1821» είναι κατανοητές.

Είναι σαφής η προσπάθεια να αγνοηθεί η προσφορά της Εκκλησίας στον αγώνα. Αλλά η άπελπις αυτή προσπάθεια απλά προκαλεί θυμηδία.

Έστω κι αν αγνοήσουμε τον Γρηγόριο τον Ε’, τον Παλαιών Πατρών Γερμανό, τον Παπαφλέσσα, τον Αθανάσιο Διάκο και τόσους άλλους εθνομάρτυρες κληρικούς (τα ματωμένα ράσα του Σπύρου Μελά), δεν είναι ο Κολοκοτρώνης, ο Καραϊσκάκης, ο Νικηταράς, και τόσοι άλλοι λαϊκοί αγωνιστές Εκκλησία;!

Ματαιοπονούν οι λοιπόν οι «διαφωτισμένοι», νεοφανείς, τηλεοπτικοί ιστορικοί. Αργά η γρήγορα ο καθένας τους θα κατανοήσει ότι «σκληρόν σοι προς κέντρα λακτίζειν».

Το γεγονός ότι η επανάσταση του 1821 έγινε «για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία» δεν κρύβεται. Και δεν κρύβεται γιατί, όπως σωστά δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξη του ο Αμερικής Δημήτριος, «οι Έλληνες δεν είμαστε σημερινοί σ' αυτό τον πλανήτη, έχουμε μια ιστορία», έχουμε και ιστορία και ιστορική συνείδηση.

Το γεγονός αυτό όμως δεν κρύβεται και για ένα άλλο λόγο. Γιατί μέρα με τη μέρα γιγαντώνεται μέσα μας η πεποίθηση ότι και στην σημερινή εποχή έχουμε ανάγκη ενός τέτοιου επαναστατικού φρονήματος, όχι απλά για να σώσουμε την οικονομία, η ακόμη την με αίμα ηρώων και μαρτύρων (και με τα ματωμένα ράσα) κερδισμένη εθνική ανεξαρτησία και εδαφική ακεραιότητα μας, αλλά κυρίως για να υπερασπίσουμε τα όσια και τα ιερά μας, την πίστη και τον πολιτισμό μας.

Κανένα μνημόνιο, καμία επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής, μείωση επιτοκίων, ελεγχόμενη πτώχευση, αναδιάρθρωση η όπως αλλιώς βαφτίσουν την σχεδιαζόμενη υποδούλωση μας, δεν μας σώζει.

Απλά γιατί το θέμα δεν είναι κυρίως οικονομικό. Είναι θέμα κυρίως θέμα ελευθερίας και ταυτότητας. Ποιοι είμαστε, ποιες είναι οι αξίες με τις οποίες ζούμε και για τις οποίες είμαστε έτοιμοι και να πεθάνουμε; Είναι πάντα οι ίδιες, «του Χριστού η πίστη η αγία και της πατρίδος η ελευθερία».

Μπήκαμε ήδη στην Σαρακοστή, στην περίοδο της πνευματικής αφύπνισης, των πνευματικών αγώνων. Με το καλό να βαδίσουμε με τον Κύριο της ζωής και του θανάτου τον Γολγοθά, να φτάσουμε στην Σταύρωση και να αξιωθούμε να ζήσουμε και την Ανάσταση της Πίστης και του Γένους μας.

Μεσολαβεί η διπλή γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και της εθνικής μας παλιγγενεσίας. Ας την γιορτάσουμε, λαμπρά, όπως αξίζει σε αυτούς που αξιώθηκαν να συνεχίζουν τέτοια παράδοση, στο Γένος που έχει δώσει εκατομμύρια μάρτυρες και αγίους, στο Γένος στο οποίο ακόμη αποβλέπουν τουλάχιστον οι Ορθόδοξοι λαοί, αν όχι ο κόσμος όλος που ορθοφρονεί, να κρατήσει ψηλά την σημαία του «Εν Τούτω Νίκα», να διασώσει στην εποχή μας την αγιοπατερική και φιλοκαλική παράδοση της ερήμου, και με αυτήν το μήνυμα της σωτηρίας του κόσμου.

Οι πρόσφατες κινήσεις της Ιεραρχίας και ιδίως η εγκύκλιος «Προς τον Λαό» δείχνουν ότι θα βαδίσουμε και πάλι, όπως πάντα, ως Γένος άγιο, βασίλειο ιεράτευμα. Αμήν. Γένοιτο.

Σήμερα Δευτέρα, 28 Φεβρουαρίοιυ συμπληρώνονται 4 χρόνια από τότε, που ο πολυσέβαστος Μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος Θέμελης, αναχώρησε σε ηλικία 89 ετών για τον Πανάγαθο Θεό που τόσο αγάπησε.

Για να θυμηθούμε, ποιος ήταν όμως ο μακαριστός Γέροντας;

Ο κατά κόσμον Αδάμ Θέμελης γεννήθηκε στην Ιστιαία της Εύβοιας στις 25 Σεπτέμβρη 1918.

Είχε άλλα δυο αδέρφια, έναν αδερφό που πέθανε το 1920 και μια αδερφή που πέθανε πρόσφατα.

Τελείωσε το γυμνάσιο στην Ιστιαία το 1937. Στις 27 Ιουνίου 1937, έχοντας τελειώσει το γυμνάσιο, χειροθετείται από τον αείμνηστο Μητροπολίτη Χαλκίδος (1922-1968) Γρηγόριο Ε΄ Πλειαθό (1890-1971) αναγνώστης. Φοίτησε στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών από το 1938-1944.

Στη Θεολογική Σχολή, συνδέεται με τον τότε διάκονο και μετέπειτα Μακαριστό Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης Διονύσιο Ψαριανό και τον τότε διάκονο και μετέπειτα αείμνηστο Εθνάρχη της Κύπρου, Μακάριο Αριστοδήμου (Κυκκώτη, αδελφού της Ι.Μ. Κύκκου).

Εκάρη μοναχός στην Ιερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων, αρχιερατεύοντος τότε του αειμνήστου Καλαματιανού Μητροπολίτη Ιεζεκιήλ Στρούμπου (Βελανιδιώτη), ο οποίος στις 3 Ιουνίου 1944 τον χειροτονεί διάκονο με το όνομα Λουκιανός.

Από τη μέρα της χειροτονίας του μέχρι τις 28 Οκτωβρίου 1945, υπηρετεί στον Ιερό Ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στην Ομόνοια, υπό τον τότε Αρχιμανδρίτη και μετέπειτα αείμνηστο Μητροπολίτη Αργολίδος και αργότερα Πειραιώς Χρυσόστομο Ταβλαδωράκη.

Στις 28 Οκτωβρίου 1945, χειροτονείται από τον αείμνηστο Μητροπολίτη Γυθείου και μετέπειτα Μεσσηνίας και προκάτοχό του Χρυσόστομο Δασκαλάκη πρεσβύτερος-αρχιμανδρίτης στον Ιερό Ναό Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στον Ασπρόπυργο και λαμβάνει το όνομα Χρυσόστομος.

Στις 5 Νοεμβρίου 1945, ο Γέροντας αναλαμβάνει καθήκοντα πρωτοσύγκελου στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας, υπό τον Χρυσόστομο Δασκαλάκη που μετετέθη στη Μητρόπολη Μεσσηνίας από τη Μητρόπολη Γυθείου, κατόπιν παραιτήσεως του Γέροντος Πολυκάρπου Συνοδινού.

Ως κληρικός της Μητροπόλεως Μεσσηνίας, μεταγράφεται από την Μονή Φανερωμένης της Μητροπόλεως Θεσσαλιώτιδος στην Μονή Βελανιδιάς. Αργότερα, αναλαμβάνει Υπογραμματέας και κατόπιν Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου.

Στις 15 Νοεμβρίου 1957 εξελέγη βοηθός επίσκοπος του Αρχιεπισκόπου Θεοκλήτου Β΄ υπό τον τίτλο της πάλαι ποτέ διαλαμψάσης εν Θεσσαλία Επισκοπής Θαυμακού και χειροτονείται στις 21 Νοεμβρίου του ιδίου έτους. Ως Επίσκοπος Θαυμακού, ανέπτυξε πλούσιο έργο μέχρι της εκλογής του στη Μητρόπολη Μεσσηνίας.

Μετά τον αιφνίδιο θάνατο του Μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσοστόμου Δασκαλάκη σε λιτανεία στην Κορώνη στις 14 Απριλίου 1961, η Ιερά Σύνοδος εκλέγει διάδοχό του τον μέχρι τότε Επίσκοπο Θαυμακού Χρυσόστομο Θέμελη στις 7 Νοεμβρίου 1965.

Ο Γέροντας ενθρονίζεται στην Καλαμάτα στις 5 Δεκεμβρίου 1965. Για τα επόμενα 42 χρόνια, ο Γέροντας θα ποιμάνει την Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας με αγάπη και θα αναπτύξει σπουδαίο έργο.

Μετά τους καταστρεπτικούς σεισμούς του 1986 (13 και 15 Σεπτεμβρίου), ο Γέροντας στεγάζεται για μερικούς μήνες σε σκηνή και στη συνέχεια σε παράπηγμα στο κτήμα του Άσυλου Ανιάτων για 9 χρόνια μέχρι τις 27 Δεκεμβρίου 1995, όταν και εγκαταστάθηκε πλέον στο Μητροπολιτικό Οίκο, ο οποίος στο μεταξύ επισκευάστηκε τελευταίος.

Ο Γέροντας, από την πρώτη μέρα των σεισμών, παρηγορεί το λαό του που δοκιμάζεται, λειτουργεί στην ύπαιθρο, φροντίζει αυτοπροσώπως για τη συνεχή διανομή ειδών, τροφίμων και ρουχισμού στους καταυλισμούς που επισκέπτεται τακτικά.

Ο μακαριστός δεσπότης, ανέπτυξε και πλούσιο συγγραφικό έργο. Σπουδαίο βιβλίο του είναι η ιστορία της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας που έγραψε το 2003, με τίτλο «Η Ιερά Μητρόπολις Μεσσηνίας δια μέσου των αιώνων».

Το 1980 διετέλεσε τοποτηρητής της Ιεράς Μητροπόλεως Μονεμβασίας και Σπάρτης, μετά την εκδημία του Μητροπολίτη Ιεροθέου Κυριαζόπουλου (1919-1980). Το 1996 διετέλεσε τοποτηρητής της Ιεράς Μητροπόλεως Γυθείου και Οιτύλου, μετά την εκδημία του Μητροπολίτη Σωτηρίου Κίτσου (1920-1996).

Τέλος, διετέλεσε τοποτηρητής της Αρχιεπισκοπής Αθηνών το 1998, μετά την εκδημία του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ Τίκα (1913-1998), τον οποίο αποχαιρέτησε στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών βαθιά συγκινημένος.

Στις 28 Φεβρουαρίου 2007, ο Γέροντας σφαλίζει τα μάτια και παραδίνει το πνεύμα στο Δημιουργό. Η είδηση της κοιμήσεώς του, βυθίζει στο πένθος όχι μόνο τη Μεσσηνία, αλλά και όλη την Ελλάδα.

Ο μητροπολίτης Χαλκίδος Χρυσόστομος, όταν πληροφορήθηκε την κοίμηση του Γέροντα, έδωσε εντολή να χτυπήσουν πένθιμα οι καμπάνες στην Ιστιαία, γενέτειρα του Γέροντα.

Τοποτηρητής αναλαμβάνει ο Μητροπολίτης Σπάρτης Ευστάθιος, ο οποίος μη μπορώντας να κρύψει τη συγκίνηση και τα δάκρυά του, τελεί τρισάγιο στον Μητροπολιτικό Ναό ενώπιον του σεπτού λειψάνου του Γέροντα.

Ο πολύκλαυστος Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, τελεί την εξόδιο ακολουθία με τη συμμετοχή αρχιερέων, κληρικών και πλήθους λαού στις 3 Μαρτίου 2007.

Ο Γέροντας ενταφιάστηκε δίπλα στον προκάτοχό του Χρυσόστομο Δασκαλάκη, όπως ο ίδιος επιθυμούσε. Τον διαδέχτηκε, ο καλός Δεσπότης Χρυσόστομος Σαββάτος.

Γράφω αυτές τις γραμμές, με πολύ μεγάλη συγκίνηση, καθώς όταν ήμουν μικρός είχα κοινωνήσει των Αχράντων Μυστηρίων από το χέρι του Άγιου αυτού ανθρώπου, σε λειτουργία στο παρεκκλήσιο του Αγίου Ιεροθέου δίπλα στη Μονή Βελανιδιάς, αλλά και μυρωθεί πολλές φορές στο ευχέλαιο που τελούσε στο καθολικό της μονής και εξακολουθώ να τρέφω την ίδια αγάπη και σεβασμό προς αυτόν, παρότι δεν βρίσκεται πια κοντά μας. Η απουσία του είναι ακόμα αισθητή.

Γέροντα, από εκεί ψηλά που μας βλέπεις, πρέσβευε στον Παντοδύναμο για εμάς. Δεν θα σε ξεχάσουμε. Καλό Παράδεισο παππούλη μας…

 

Ο άν­θρω­πος δεν μπο­ρεί να ζει μό­νος του, και ε­πει­δή πολ­λοί μα­ζί ζουν σε συ­γκε­κρι­μέ­νο χώρο, ση­μαί­νει ότι πρέ­πει να υπάρ­χουν με­ρι­κοί κα­νο­νι­σμοί που θα δι­ευ­θε­τούν τις σχέ­σεις με­τα­ξύ τους. Έ­τσι, δη­μιουρ­γή­θη­καν οι ευ­νο­μού­με­νες πο­λι­τείες, οι νό­μοι, τα συ­ντάγ­μα­τα και οι κοινω­νι­κοί θε­σμοί.

Αυτό ση­μαί­νει ό­τι πρέ­πει να υπάρ­χει αμοι­βαι­ό­τη­τα στις σχέ­σεις με­τα­ξύ των θε­σμών της Πολι­τεί­ας και των πο­λι­τών, ώ­στε να ε­πι­κρα­τεί ει­ρή­νη, δι­καιο­σύ­νη και φι­λαλ­λη­λί­α. Φυ­σι­κά, όπως έ­λε­γε ο M­ax W­e­b­er, πρέ­πει σε μια Πο­λι­τεί­α να συ­νερ­γά­ζο­νται αρ­μο­νι­κά οι τρεις λεγόμενες ε­ξου­σί­ες, ή­τοι η γρα­φειο­κρα­τι­κή η νό­μι­μη ε­ξου­σί­α, η χα­ρι­σμα­τι­κή ε­ξου­σί­α και η πα­ρα­δο­σια­κή εξου­σί­α.

Αν το Κρά­τος ε­πι­βάλ­λε­ται στο σύ­νο­λο, πα­ρα­γνω­ρί­ζο­ντας τα άλ­λα είδη ε­ξου­σι­ών, τό­τε διατα­ράσ­σο­νται οι σχέ­σεις Πο­λι­τεί­ας και πο­λι­τών με α­πρό­βλε­πτες συ­νέ­πει­ες.

Αυ­τό πρέ­πει να το δούμε και στις σύγ­χρο­νες κρί­σι­μες πε­ρι­στά­σεις στην χώ­ρα μας, για­τί δεν μπο­ρεί να επικρατή­σει ο υ­περ­το­νι­σμός μι­ας εξου­σί­ας σε βά­ρος της άλ­λης. Άλ­λω­στε, οι θε­σμοί έ­χουν αξί­α ό­ταν κι­νού­νται μέ­σα στα ό­ρια των τρι­ών τύ­πων ε­ξου­σι­ών που εκ­θέ­σα­με πι­ο πά­νω.

Γε­νι­κά, πρέ­πει να επι­κρα­τεί ι­σορ­ρο­πη­μέ­νη σχέ­ση με­τα­ξύ Κρά­τους και πο­λι­τών, α­κό­μη και στα οι­κο­νο­μι­κά θέ­μα­τα, δια­φο­ρε­τι­κά δη­μιουρ­γού­νται α­να­στα­τώ­σεις. Πά­νω στο θέ­μα αυ­τό θα εκ­θέ­σω μια πα­ρα­τήρη­ση, χω­ρίς βέ­βαια να θε­ω­ρεί­ται α­πό­λυ­τη.

Κα­τά τις δε­κα­ε­τί­ες του ‘­70 και του ‘­80 επι­σκε­πτό­μουν συ­χνά την Αγ­γλί­α και πα­ρα­τη­ρού­σα την ε­κεί κα­τά­στα­ση. Στην αγ­γλι­κή κοι­νω­νί­α υπήρ­χε έ­να με­γά­λο άνοιγ­μα της ψα­λί­δας στα οικο­νο­μι­κά ζη­τή­μα­τα, και έ­τσι πα­ρε­τη­ρεί­το να υ­πάρ­χουν πο­λύ πλού­σιοι και πο­λύ πτω­χοί. Όμως, εί­χαν ρυθ­μι­σθεί κα­τά τέ­τοιο τρό­πο η κοι­νω­νι­κή ασφά­λι­ση και η μέ­ρι­μνα, ώ­στε να μη πει­νά­ει κα­νείς. Το Κρά­τος εί­χε α­να­λά­βει την ασφά­λι­ση των μη ερ­γα­ζο­μέ­νων, την συ­ντή­ρη­ση των ανέρ­γων και την κοι­νω­νι­κή και ια­τρο­φαρ­μα­κευ­τι­κή τους υ­πο­στή­ρι­ξη.

Κα­τά τις συ­ζη­τή­σεις που είχα με δια­φό­ρους, μου ε­ξέ­φρα­ζαν την δια­φο­ρά που υ­πήρ­χε με­τα­ξύ Αγ­γλί­ας και Ελ­λά­δος. Έλε­γαν ό­τι στην Αγ­γλί­α βλέ­πει κα­νείς το Κρά­τος να είναι πλού­σιο, ενώ οι πολίτες, στην πλειο­ψη­φί­α τους, να είναι φτω­χοί. Αντίθετα, στην Ελ­λά­δα το Κρά­τος εί­ναι φτω­χό, έχει υπέ­ρο­γκο εξωτερικό δα­νει­σμό, αλ­λά οι κά­τοι­κοι ζουν με ευμά­ρεια.

Οι ίδιοι που υ­πε­στή­ρι­ζαν αυ­τήν την άπο­ψη εξέ­φρα­ζαν την έκ­πλη­ξή τους, όταν επισκέπτονταν την Ελ­λά­δα και έβλε­παν τον σπά­τα­λο τρό­πο με τον οποίον ζούσαν οι Έλληνες, εντυπωσιάζονταν από την ευ­η­με­ρί­α που φαι­νό­ταν έκ­δη­λα στις πό­λεις, αλλά και από τον ευδαι­μο­νι­στι­κό τρό­πο ζω­ής των Ελ­λή­νων, πράγ­μα το ο­ποίο δεν συναντούσαν στην πα­τρί­δα τους.

Αυ­τό συνέβαινε μέχρι τώρα, και σε κάποιο βαθμό συμβαίνει και σήμερα, στην χώ­ρα μας. Η πλειο­νό­τη­τα των αν­θρώ­πων ερ­γά­ζο­νται στο δη­μό­σιο, εισπράτ­τουν μι­σθούς, ζουν με ευμά­ρεια, ενώ το Κρά­τος δα­νεί­ζε­ται για να εκ­πλη­ρώ­σει τις υ­πο­χρε­ώ­σεις του και βου­λιά­ζει μέ­σα στον δι­ε­θνή δα­νει­σμό.

Τα ποσά που εισπράττει το Κράτος κάθε χρόνο από φόρους ανέρχονται σε 54 δισ. ευρώ και από αυτά τα 47 δισ. απαιτούνται για τους τόκους των δανείων. Όμως, κατά πληροφορίες, οι Έλληνες έχουν περίπου 600 δισ. ευρώ καταθέσεις μόνον σε ελβετικές τράπεζες.

Συγ­χρό­νως το Κρά­τος δεν έ­χει τους α­πα­ραί­τη­τους μη­χα­νι­σμούς για να αυ­το­προ­στα­τεύ­ε­ται α­πό τις ποι­κι­λό­τρο­πες α­φαι­μά­ξεις και τη φο­ρο­δια­φυ­γή. Αυ­τό κα­τα­λή­γει στο να εί­ναι το Κράτος φτω­χό και οι κά­τοι­κοι να ζουν με κά­ποια ευ­μά­ρεια. Αλ­λά, ό­ταν το Κρά­τος δεν μπο­ρεί να α­ντα­πε­ξέλ­θει στις ε­σω­τε­ρι­κές και ε­ξω­τε­ρι­κές υ­πο­χρε­ώ­σεις του, τό­τε ού­τε και οι πο­λί­τες θα μπο­ρέ­σουν να επι­βιώσουν οι­κο­νο­μι­κά.

Ό­ταν ή­μουν μι­κρός, έ­νας θεί­ος μου, μου έδει­χνε μια κα­σέλα γε­μά­τη α­πό χαρ­το­νο­μί­σμα­τα που εί­χαν χά­σει την α­ξί­α στην κατοχή, και δι­η­γό­ταν στε­νο­χω­ρη­μέ­νος πως από την μια μέ­ρα στην άλ­λη α­πό πλού­σιος έγι­νε φτω­χός.

Πα­ρα­τη­ρώ ό­τι σή­με­ρα το Κρά­τος ε­πι­δι­ώ­κει με τη φο­ρο­λο­γί­α να α­να­τρέ­ψει αυ­τήν την διαφορά. Θέ­λει να ει­σπράτ­τει πε­ρισ­σό­τε­ρα α­πό ό,τι πρέ­πει για να μπο­ρέ­σει να αντα­πο­κρι­θεί στις εξωτερικές υποχρε­ώ­σεις του. Αυ­τό δη­μιουρ­γεί ανα­στά­τω­ση στους πο­λί­τες που έ­χουν μά­θει δια­φο­ρε­τι­κά και δεν είναι δια­τε­θει­μέ­νοι να α­παρ­νη­θούν τα κε­κτη­μέ­να δι­και­ώ­μα­τά τους. Στο ση­μεί­ο αυ­τό ε­ντο­πί­ζω τις κοι­νω­νι­κές συ­γκρού­σεις.

Φυ­σι­κά, ευ­θύ­νη γι’ αυ­τήν την κα­τά­στα­ση έχουν οι πο­λι­τι­κοί, οι οποί­οι ά­φη­σαν τα πράγ­μα­τα να οδηγηθούν εδώ – δη­λα­δή στο να είναι φτω­χό το Κρά­τος, να δα­νεί­ζε­ται υπέ­ρο­γκα πο­σά, χω­ρίς να μπο­ρεί να α­ντα­πο­κρί­νε­ται στις υ­πο­χρε­ώ­σεις του, αλ­λά και να υ­πο­δει­κνύ­ουν ή και να πα­ρα­κι­νούν, με τον τρόπο τους, τους πο­λί­τες να ζουν με ευ­μά­ρεια και πλου­τι­σμό. Ό­ταν κά­ποιος έ­χει μια ε­πι­χεί­ρη­ση, φρο­ντί­ζει ε­πι­με­λώς, ώστε τα έ­ξο­δα να μην υπερ­βαί­νουν τα έσοδα, και ό­ταν δεν μπο­ρεί να βρει τρό­πους ε­ξυ­γί­αν­σης της ε­πι­χει­ρή­σε­ως, α­να­θέ­τει σε ειδικούς να το κά­νουν.

Ε­πί­σης, ευθύ­νο­νται οι πο­λι­τι­κοί, οι οποί­οι α­κό­μη και τώ­ρα επι­δι­ώ­κουν με τις πε­ρι­κο­πές των μι­σθών, των ε­πι­δο­μά­των και τη γε­νι­κό­τε­ρη φο­ρο­λο­γί­α έμ­με­ση και ά­με­ση –  να εξισορροπήσουν τα πράγ­μα­τα, ώστε να α­πο­φύ­γει το Κρά­τος την πτώ­χευ­ση, ἀλ­λά δεν λαμβά­νουν ου­σια­στι­κά μέ­τρα αφενός για την α­νά­πτυ­ξη, και  αφ’ ετέ­ρου για σω­στή κοι­νω­νι­κή πο­λι­τι­κή. Η ε­πι­στή­μη της πο­λι­τι­κής οικο­νο­μί­ας α­να­φέ­ρει τις τρεις βα­σι­κές αρ­χές για τη δίκαιη κα­τα­νο­μή του ει­σο­δή­μα­τος: Την «αρ­χή της ίσης κα­τα­νο­μής», την «αρ­χή των αναγκών» και «την αρ­χή της συμ­βο­λής στην πα­ρα­γω­γή».

Τε­λι­κά, στη χώ­ρα μας όχι μό­νον δεν κα­τα­νέ­μο­νται σω­στά τα εισο­δή­μα­τα, αλ­λά δεν εισπράτ­τε­ται δί­καια και η φο­ρο­λο­γί­α, ενώ θα πρέ­πει να φο­ρο­λο­γούνται πε­ρισ­σό­τε­ρο οι έχο­ντες και κα­τέ­χο­ντες.

Δεν είμαι οικο­νο­μο­λό­γος για να χρη­σι­μο­ποι­ώ ει­δι­κούς επι­στη­μο­νι­κούς ό­ρους, αλ­λά με την ἁ­πλό­τη­τα σκέ­ψε­ως του μέ­σου πο­λί­τη, βλέ­πω τη σύγ­χρο­νη οικο­νο­μι­κή κρί­ση, εκτός από τα πνευ­μα­τι­κά αίτια, στην πτω­χεί­α του Κρά­τους συ­γκρι­τι­κά με την ευ­η­με­ρί­α των πο­λι­τών, οπότε τα μέ­τρα για την οικο­νο­μι­κή βελ­τί­ω­ση του Κρά­τους και τη μεί­ω­ση των ει­σο­δη­μά­των των πο­λι­τών δη­μιουρ­γεί ε­ντά­σεις.

Στο θέ­μα αυ­τό πρέ­πει να ε­πι­κρα­τή­σει νη­φα­λι­ό­τη­τα, διάκρι­ση και δι­καιο­σύ­νη.