Του Αγγέλου Ν. Πάκλαρα, Θεολόγου | Romfea.gr

Όταν κάποιος Έλληνας επισκέπτεται την πανέμορφη Κωνσταντινούπολη, η ψυχή του κατακλύζεται από νοσταλγικές και γλυκόπικρες αναμνήσεις.

Μία χαρμολύπη πλημμυρίζει την ευαίσθητη καρδιά του, χαρά διότι βρίσκεται στην πιο εκθαμβωτική και επιβλητική πόλη του κόσμου, που φέρει επάνω της τόσους αιώνες θρησκευτικής και ιστορικής κληρονομιάς αλλά και λύπη βαθύτατη, διότι έρχεται ως ξένος και άγνωστος επισκέπτης, ή ως ένας περαστικός τουρίστας…

Έχοντας την μεγάλη και ύψιστη τιμή να συνοδεύσω έναν Ιεράρχη στην Κωνσταντινούπολη, συναντήσαμε την  Α.Θ.Π. Παναγιότητα, τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο και συνομιλήσαμε μαζί του.

Είναι ένας άνθρωπος ευφυής, ευγενέστατος, διακριτικός που μόνο και η παρουσία του σε συγκινεί… Μόνο ο λόγος του σε καθηλώνει.

Διακρίνει κανείς στα μάτια του, τον πόνο, την θλίψη, την αγωνία, αλλά και την ασάλευτη ελπίδα και βεβαιότητα ότι το Πάνσεπτο  Οικουμενικό Πατριαρχείο παρά τους εχθρούς και πολεμίους που το βάλουν πανταχόθεν θα επιβιώσει και θα αναπνέει πάντοτε.

Διότι είναι ένας θεσμός ακλόνητος και ασάλευτος ανά μέσω των αιώνων, όπως είπε ο ίδιος ο Χριστός στον Απ. Πέτρο "Καγώ δε σοι λέγω ότι συ ει Πέτρος, και επί ταύτη τη πέτρα οικοδομήσω μου την Εκκλησίαν, και πύλαι άδου ου κατισχύσουσιν αυτής" (Ματθ. 16, 19).

Την επαύριον εκκλησιασθήκαμε στον Ι. Ν. Αγίου Δημητρίου Ταταούλων διά το τεσσαρακονθήμερο μνημόσυνο της μακαριστής  Ζωής Κομματά, μητρός του Σεβ. Μητροπολίτου Σεβαστείας κ. Δημητρίου, ενώ ήταν παρών και συμπροσευχόμενος εν τω Ι. Βήματι, ο Οικ. Πατριάρχης μετά δεκατριών άλλων αρχιερέων ενώ στην Θ. Λειτουργία προέστη ο Σεβ. Μητροπολίτης Φιλαδελφείας κ. Μελίτων, αγαπητός εν Χριστώ αδελφός του Αγίου Σεβαστείας.

Εκεί στον ιστορικό αυτό, απλό και απέριττο ιερό ναό η συγκίνηση ήταν μεγάλη. Έβλεπε κανείς Έλληνες ομογενείς με κυπτόμενο τον αυχένα να προσεύχονται με κατάνυξη, με προσήλωση υποδειγματική, δίχως ομιλίες ή θορύβους.

Σαν σκιές άναβαν ένα κεράκι και παρέμεναν αμετακίνητοι στις θέσεις τους…

Κι εκεί ο σεπτός προκαθήμενος του Οικουμενικού θρόνου με πολλή ευλάβεια παρακολουθούσε την Θ. Λειτουργία σιωπηλός φέροντας επάνω του όλη την αρχοντιά της βασιλευούσης πόλεως.

Το θείο κήρυγμα του Σεβ. Φιλαδελφείας διδακτικό και αγιοπατερικό. Αναφερόμενος με λόγους συγκινητικούς, της αγαπώσης καρδίας του, διά την επίγεια εν Χριστώ ζωή της μακαριστής Ζωής, που ήτο πρότυπο συζύγου και υπόδειγμα μητρός με θυσιαστική αγάπη, ενώ όπως είπε χαρακτηριστικώς η αγία ψυχή της αναπαύεται ήδη «εν τω τρίτω ουρανώ», το δε πνεύμα της παρίσταται ανάμεσά μας.

Ακολούθησε τρισάγιο στα κοιμητήρια του Ι.Ν. Αγ. Δημητρίου Ταταούλων.

Αναμένοντας τους αρχιερείς και τους συγγενείς και φίλους της εκλιπούσης, περπατώντας ανάμεσα στα στενά δρομάκια του κοιμητηρίου, θυμήθηκα τους λόγους ενός αγιορείτου μοναχού, όταν ακόμη ήμουν πρωτοετής φοιτητής στην Θεολογική Σχολή.

Τότε με είχε ρωτήσει «Θέλεις να γίνεις ένας άριστος θεολόγος και ένας τέλειος φιλόσοφος, δίχως να έχεις ολοκληρώσει τις σπουδές σου σε καμμία από αυτές τις σχολές;

Του απάντησα γεμάτος απορία ναι και τότε μου είπε: «περπάτησε ένα πρωινό μέσα σε ένα κοιμητήριο…!».

Σιώπησα αλλά ενδόμυχα μέσα μου γέλασα γεμάτος απορία.

Κι  όμως μετά από τόσα χρόνια νοιώθοντας αυτή την ατμόσφαιρα γεμάτη απέραντη ησυχία στο κοιμητήριο αυτό και διαβάζοντας τα τόσα συγκινητικά ποιήματα και κείμενα χαραγμένα επάνω στους τάφους των κεκοιμημένων αισθάνθηκα πόσο δίκαιο είχε ο μοναχός αυτός και πόσο μάταια και ψευδή είναι τα πάντα σ’  αυτόν εδώ τον κόσμο…

Εκεί δεν συναντούσες ανθρώπους να τρέχουν, δεν άκουγες θορύβους αυτοκινήτων, φωνές και γέλια παιδιών ή συζητήσεις ατελείωτες.

Το μόνο που «άκουγες» ήταν μια ατέλειωτη ηρεμία και γαλήνη που δίδασκε πολλά. Την σιωπή μόνο αυτή διέκοπτε η γλυκύτατη φωνή του σεπτού Γέροντος Σεβ. Μητροπολίτου Βεροίας και Ναούσης κ. Παντελεήμονος που τελούσε το τρισάγιο και ο ήχος από τα κουδουνάκια του θυμιατηρίου με το θυμίαμα που προσφέρονταν στην κεκοιμημένη Ζωή «εις οσμήν ευωδίας πνευματικής..».

Αναχωρώντας για την δεξίωση του μνημοσύνου αντίκρυσα ανάμεσα σε πολλά άλλα μνήματα, τα περισσότερα αλλοιωμένα από τα χρόνια μια μαρμάρινη αρχιερατική μίτρα. Πλησίασα και διάβασα: Θεόκλητος, Μητροπολίτης Μετρών και ΑΘύρων κοιμηθείς εν Κυρίω 22 Απριλίου 2004. Δέκα χρόνια πριν…

Αναλογίστηκα, θυμάται κανείς αυτό τον μακαριστό ιεράρχη ή τα έτη αρχιερατείας του στην Κωνσταντινούπολη;

Εγώ προσωπικά δεν τον είχα γνωρίσει ποτέ, παρά μόνον από φωτογραφίες… Έκανα τον σταυρό μου, ασπάσθηκα την μικρή φωτογραφία του και έφυγα αναλογιζόμενος ότι εάν και πέρασαν τόσα χρόνια πάντοτε η φιλόστοργος Μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως αλλά και ο ίδιος ο εκάστοτε «νεομάρτυς» Οικουμενικός Πατριάρχης, πάντοτε θα μνημονεύει το όνομα του μακαριστού Ιεράρχου…

Απομακρυνόμενος από το κοιμητήριο θυμήθηκα τον τίτλο βιβλίου ενός λογίου Ιεράρχου που έλεγε: «Δεύτε χριστοφόροι λαοί λάβετε φως εκ Φαναρίου».

Ίσως μία αχτίδα από αυτό το φως να έλαμψε μέσα στην ψυχή μου, δίδοντας  μου αισιοδοξία ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο θα παραμείνει αμετακίνητο και ανέπαφο στο πέρασμα των αιώνων και όπως έλεγε ο μεγάλος Πατριάρχης του Γένους μακαριστός Δημήτριος ο Α΄: «Η ακοίμητη κανδήλα του Φαναρίου δεν πρόκειται να σβήσει ποτέ…».

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

Μακαρίζοντας ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς τον θαυματουργό Μυροβλύτη και Μεγαλομάρτυρα Άγιο Δημήτριο, τον χαρακτηρίζει ως:

το μέγα της οικουμένης θαύμα,

το μέγα της Εκκλησίας ωράϊσμα,

και ο πολύς τα πάντα.

Και όχι μόνον αυτός ο θεόπτης Πατέρας της Εκκλησίας, αλλά και πολλοί άλλοι συγγραφείς και πολλά αγιολογικά κείμενα και εγκώμια αναφέρονται με ιδιαίτερο σεβασμό και ευλάβεια στην μαρτυρική αυτή μορφή, που αποτελεί τον κηδεμόνα, τον υπέρμαχο και τον σωτήρα της Θεσσαλονίκης.

Ο Νικηφόρος Γρηγοράς (1330) σημειώνει πως, ενώ ο θάνατος του Μεγάλου Αλεξάνδρου θεωρήθηκε απώλεια, το μαρτύριο του Αγίου Δημητρίου θεωρεῖται κέρδος και βοηθάει τον κόσμο να γίνεται καλύτερος.

Η μορφή του γέμισε με ευωδία και μύρα την οικουμένη «και το θέρος και ο χειμών και πας αιών γέμει της χάριτος εκείνου».

Και η αγαπημένη του πόλη, η Θεσσαλονίκη, «είναι ένα πνευματικό φρούριο από τις δαιμονικές προσβολές και τις ορδές των βαρβάρων, αλλά και ένα ευχάριστο καταφύγιο στις θύελλες του αιώνα ... και προστασία ψυχών και σωμάτων».

Σ΄ αυτή την μεγάλη μορφή της Εκκλησίας, που κάνει ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία της στον βόρειο χώρο καί στην ελληνικότατη Μακεδονία μας, καταθέτουμε με ευλάβεια λίγα φθινοπωρινά άνθη - τα αγιοδημητριάτικα, όπως τα ονομάζουν στην πατρίδα μας - δανεισμένα από τον φωστήρα της Ορθοδοξίας, τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά και που αφορά τον στολισμό της μορφής του.

Α. Ο πρώτος στολισμός: «η ακαθαίρετος πίστις»

Δεν πρόκειται για μία θεωρητική διδασκαλία, ούτε για ένα σύστημα φιλοσοφικών και υψηλών εννοιών. Δεν είναι ακόμη μία διανοητική λειτουργία που προέρχεται από την λογική του ανθρώπου.

Η πίστη είναι ζωή και συνδέεται άμεσα με την πηγή της ζωής που είναι ο Χριστός. Είναι ένωση με τον Χριστό και φανέρωση του Χριστού μέσα στον χώρο της καρδιάς μας. Αυτή την εμπειρία μας την τονίζει ιδιαίτερα η Εκκλησία μας αμέσως μετά την συμμετοχή μας στο Μυστήριο της ζωής, δηλαδή την Θεία Ευχαριστία. Μόλις, δηλαδή, κοινωνήσουμε των Αχράντων Μυστηρίων, επαναλαμβάνουμε μάζί με τον ιεροψάλτη συγκλονιστικά τό: «Είδομεν το φως το αληθινόν, ελάβομεν Πνεῦμα επουράνιον, εύρομεν πίστιν αληθή».

«Πιστεύομεν εις τον Θεόν και πιστεύομεν τω Θεώ» θα υπογραμμίσει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. Και θα συμπληρώσει: «Άλλο το ένα καί άλλο το άλλο.

Πιστεύω τον Θεό, σημαίνει ότι θεωρώ βέβαιες και αληθινές τις επαγγελίες που μας έδωσε. Πιστεύω στον Θεό, σημαίνει ότι φρονώ περί Αυτού ορθώς»1.

Άρα η πίστη είναι θείο δώρο και αποκάλυψη του Θεού μέσα στην καθαρή καρδιά του ανθρώπου. Αυτό αναζητούσε στην ζωή του ο Άγιος Δημήτριος.

Αυτό του χαρίσθηκε ως δώρο.

Αυτό κράτησε ως πολύτιμη παρακαταθήκη.

Αυτό σφράγισε με τό αίμα του.

Β. Δεύτερος στολισμός «η απειρόδωρος χάρις»

Για να κρατήσει κανείς τον θησαυρό της πίστεως μέσα στο οστράκινο σκεύος, κατά την έκφραση του Αποστόλου Παύλου, και ακόμη για να πατήσει «επάνω όφεων και σκορπίων και επί πάσαν την δύναμιν του εχθρού», χρειάζεται η χάρη τοῦ Θεού.

«Αν η αμαρτία κατόρθωσε τόσα πολλά ... η χάρις και μάλιστα η χάρις του Θεού, και όχι μόνο του Πατρός αλλά και του Υιού, δέν κατορθώνει περισσότερα;» θα διερωτηθεί ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.2

Σ΄ αυτή, δηλαδή στην χάρη του Θεού, οφείλονται τα πάντα. Αυτή μας συγχωρεί και μας δικαιώνει, δεν καταργεί το αυτεξούσιο, αλλά μας δείχνει να έχουμε εμπιστοσύνη στην φιλανθρωπία του Θεού. Είναι το μέγιστο οπλο, κατά την χρυσή αηδόνα της Εκκλησίας.

«Είναι το τείχος το άρρηκτο. Είναι ο πύργος ο ασάλευτος».3 «Πάντα διά της χάριτος του Θεού γίνεται».4

Αν δεν είχαμε την χάρη του Θεού, δεν θα είχαμε την παρουσία των Μαρτύρων, τήν ομολογία, τα θαύματα, την άσκηση και τα δάκρυα των Οσίων, δεν θα είχαμε την παρουσία του Αγίου Δημητρίου. Και μόνο η φράση του Αγίου Νέστορος, του μαθητού του, «Θεέ του Δημητρίου βοήθει μοι» και η μυροβλυσία από το χαριτόβρυτο λείψανό του μάς φανερώνει την ενοικούσα θεία χάρη στην καρδιά του και στα μαρτυρικά λείψανά του μέχρι σήμερα.

Γ. Και ο τρίτος στολισμός «ο αναφαίρετος πλούτος των θεοειδών αρετών»

Όλες οι αρετές, σύμφωνα με την Ορθόδοξη Παράδοσή μας, είναι ενυπόστατες. Συνδέονται με το πρόσωπο του Χριστού και είναι απόρροια της εν Χριστώ ζωής.5

Δεν είναι αφηρημένες αξίες και ιδέες, αλλά ο ίδιος ο Χριστός. Αυτός που έχει ειρήνη στην καρδιά του, έχει μέσα του τον Χριστό. Αυτός που διαθέτει αγάπη, έχει την μοναδική αγάπη που είναι ο Χριστός.

Η αρετή είναι οδός προς τον Ουρανό, θα τονίσει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Κατακτάται με πόνο και δάκρυα. Είναι δύσκολη, αλλά πάνω απ΄ όλα ευχάριστη.

Είναι φυσική κατάσταση της ψυχής, ενώ η πονηρία είναι παρά φύση. Όπως η υγεία είναι κατά φύση, η αρρώστεια, το νοσείν, είναι παρά φύση.

Η αρετή θα μας βοηθήσει για να ταξιδεύσουμε για την αιώνια ζωή: «μόνο η αρετή ξέρει και μπορεί να ταξιδεύει μαζί μας. Μόνο η αρετή μπορεί να περάσει στην αιώνια ζωή».6

Και για να εισέλθουμε θριαμβευτές στην Βασιλεία των Ουρανών «αρξώμεθα της αρετής έως καιρόν έχωμεν».

Στολισμένος με το πλήρωμα των αρετών ο Άγιος Δημήτριος, γίνεται διαπρύσιος κήρυκας και συγχρόνως διδάσκαλος στην αμαρτωλή εποχή μας.

Αυτός ο γενναίος αθλητής και ο πανάριστος στεφανίτης, ο πατήρ ο φιλόστοργος και των Θεσσαλονικέων προϊστάμενος, ας υψώνει χείρας ικέτιδας στον Θρόνο του Εσφαγμένου Αρνίου, για να έχουμε:

σταθερότητα στην πίστη,

αναφαίρετη την χάρη του Θεοῦ,

καθώς και τον πλούτο των θεοειδών αρετών.

---

1. Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Ομιλία Η΄ ΕΠΕ 9,213.

2. Του ιδίου, ΕΠΕ 17,14.

3. Του ιδίου, ΕΠΕ 17,722.

4. Του ιδίου ΕΠΕ 23,52.

5. πρβλ. Μητροπ. Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου, Όσοι πιστοί, εκδ. Ι.Μονής Γενεθλίου Θεοτόκου (Πελαγίας) 1996.

6. Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, ΕΠΕ 23,90.

Ὅταν ξημέρωνε ἡ Δευτέρα, 28η Ὀκτωβρίου 1940, δὲν εἶχε κάτι τὸ ἀσυνήθιστο ἡ ἡμέρα αὐτή. Καὶ παρ’ ὅτι ἦταν προχωρημένο τὸ Φθινόπωρο, ὁ οὐρανὸς ἦταν καταγάλανος καὶ ὁ ἥλιος λαμπρός, ἔλουζε τὰ πάντα μὲ τὸ χρυσό του φῶς. Αἴφνης, ὅμως ἀκούστηκαν οἱ σειρῆνες, ποὺ ἔλεγαν μὲ τὸν διαπεραστικό τους ἦχο ὅτι ἡ γειτονική μας Ἰταλία μᾶς εἶχε κηρύξει τὸν πόλεμο.

Βέβαια, ὁ Μουσολίνι διακήρυττε συνεχῶς ὅτι ἡ χώρα του θὰ σεβόταν τὰ σύνορα τῶν γειτόνων της, ἀνεφερόμενος δὲ στὴν Ἑλλάδα ἔλεγε μὲ ἔμφαση ὅτι δὲν ἔπρεπε νὰ φοβᾶται ἰταλικὴ ἐπίθεση καὶ ὅτι τὰ σύνορα ἦταν δεδομένα ...

Ἡ Ἑλληνικὴ Ἡγεσία ὅμως, ἄκουγε μὲν αὐτὲς τὶς διακηρύξεις, ἀλλὰ δὲν τὶς ἐπίστευε. Γιατὶ οἱ πληροφορίες τοῦ πρεσβευτοῦ μας στὴν Ρώμη σαφέστατα προειδοποιοῦσαν ὅτι ὅπου νἆναι θὰ ἐκδηλωθῆ ἡ Ἰταλικὴ ἐπίθεση. Βέβαια, δὲν ἦταν μόνο οἱ πληροφορίες τοῦ Ἕλληνα διπλωμάτη.

Ὁ πνιγμὸς τῆς «Ἕλλης» στὴν Τῆνο, στὶς 15 Αὐγούστου 1940, ἀνήμερα τῆς γιορτῆς τῆς Παναγίας, ἦταν ἕνα σαφέστατο μήνυμα γιὰ τὶς διαθέσεις τῆς Ἰταλίας.

Ἡ Ἑλληνικὴ Κυβέρνηση δὲν πανικοβλήθηκε, ὅπως ὑπολόγιζε ὁ δικτάτορας τῆς γείτονος. Καὶ παρὰ τὸ ὅτι εἶχε στὰ χέρια της τὰ θραύσματα τῶν τορπιλῶν ποὺ ἔπληξαν τὴν «Ἕλλη», ἐπίσημα ἐδήλωνε ὅτι τὸ εὔδρομο βυθίστηκε ἀπὸ «ὑποβρύχιο ἀγνώστου ἐθνικότητος», ἐπειδὴ ἤθελε νὰ διατηρήσῃ τὴν οὐδετερότητά της καὶ νὰ μὴν ἐμπλακῇ σὲ πόλεμο μὲ τὴν Ἰταλία ...

-Β-

Κι’ ἐνῷ ὁ Μουσολίνι διεσάλπιζε , ὅτι ἡ Ἀγγλία εἶχε διαπράξει τὸ ἔγκλημα τῆς βυθίσεως τοῦ πλοίου τοῦ Πολεμικοῦ μας Ναυτικοῦ, ὁ Ἑλληνικὸς Λαὸς μὲ τὸ ἀλάνθαστο ἔνστικτό του ἐγνώριζε ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ τὸν δολοφόνο : Ἦταν ἡ φασιστικὴ Ἰταλία. Καὶ πίστευε ἀτράνταχτα ὅτι ἡ Παναγία θὰ τιμωροῦσε τὸ ἔγκλημα, ποὺ ἔγινε ἀνήμερα τῆς γιορτῆς της, ἐνῷ στὴν Τῆνο εἶχαν συρρεύσει χιλιάδες προσκυνητές. Ἔτσι, ὅταν στὶς 28 Ὀκτωβρίου 1940 ἄρχισε ἡ Ἰταλικὴ ἐπίθεση ἐναντίον τῆς Χώρας μας, κοινὴ ἦταν ἡ πεποίθηση γιὰ τὴν νίκη «ὑπὸ τὴν σκέπην τῆς Παναγίας», ὅπως ἔγραφε ἰδιοχείρως ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν Χρύσανθος πίσω ἀπὸ τὶς μικρὲς εἰκόνες τῆς Μεγαλόχαρης ποὺ εἶχαν μοιρασθῇ σὲ ὅλα τὰ στρατευμένα Ἑλληνόπουλα.

-Γ-

Χιλιάδες λαοῦ, μὲ πρωτοπόρα τὰ νειᾶτα πλημμύρισαν τοὺς δρόμους τῆς Ἀθήνας, μὲ σημαῖες, μὲ λάβαρα, μὲ τραγούδια καὶ μὲ παλμὸ πατριωτικό, σὰν νὰ μὴν ἐπρόκειτο γιὰ πόλεμο, ἀλλὰ γιὰ πανηγύρι. Καὶ πραγματικὰ πανηγύρι ἦταν, ὅταν οἱ καμπάνες τῶν Ἐκκλησιῶν ἀνήγγελαν τὶς ἀλλεπάλληλες νῖκες τοῦ Στρατοῦ μας : Ἔπεσε ἡ Κορυτσᾶ, ἔπεσε ἡ Πρεμετῆ, ἔπεσαν οἱ Ἅγιοι Σαράντα, τὸ Ἀργυρόκαστρο καὶ ἡ Χειμάρρα ἔπλεαν στὴ γαλανόλευκη. «Τῇ Ὑπερμάχῳ Στρατηγῷ τὰ νικητήρια ...» ἔψαλλαν μετὰ ἀπὸ κάθε νίκη οἱ Ἕλληνες, μὲ ἐπὶ κεφαλῆς τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Χρύσανθο, τὸν ὑπέροχο ἐκεῖνο Πρωθιεράρχη, ποὺ ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ βρέθηκε στὶς ἐθνικὲς ἐπάλξεις, συνεχίζοντας ἐπάξια τὴν παράδοση παλαιοτέρων Ἱεραρχῶν. Στὴν Ἑλλάδα ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἄρρηκτα συνδεδεμένη μὲ τὸ Ἔθνος. Γι’ αὐτὸ καὶ ματαιοπονοῦν ὅσοι μιλᾶνε γιὰ χωρισμὸ τῆς Ἐκκλησίας ἀπὸ τὸ Κράτος. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι δύναμη πνευματικὴ ἀκαταγώνιστη καὶ ξεύρει νὰ ἐνισχύῃ τὸ Ἔθνος, ἀλλὰ καὶ νὰ συγκακουχῆται μαζί του, ὅπως συνέβη ἀργότερα, στὰ χρόνια τῆς τριπλῆς ξενικῆς κατοχῆς (Γερμανῶν, Ἰταλῶν καὶ Βουλγάρων).

-Δ-

Ὁ Στρατός μας, παρὰ τὸν βαρὺ χειμῶνα ἐκείνης τῆς χρονιᾶς, τὸ Ναυτικό μας καὶ ἡ Ἀεροπορία μας ἔκαναν κυριολεκτικὰ θαύματα : Στὴν Βόρειο Ἤπειρο, στὴν Ἀδριατική, στὸ Ροῦπελ καὶ στὰ ἄλλα ὀχυρὰ τῆς «Γραμμῆς Μεταξᾶ» καὶ στὴν Κρήτη τὰ Ἑλληνόπουλα, μὲ πίστη στὸν Θεὸ καὶ στὴν προστασία τῆς Παναγίας, ἔγραψαν λαμπρὲς σελίδες δόξας, ὅπως καὶ οἱ ὑπέροχες ἐκεῖνες ἡρωΐδες γυναῖκες τῆς Πίνδου, ἀλλὰ καὶ ὅσες, στὰ μετόπισθεν, ἔπλεκαν κάλτσες καὶ μάλλινες φανέλλες καὶ μπλοῦζες, καὶ ἑτοίμαζαν δέματα γιὰ τοὺς ἥρωες τοῦ Μετώπου. Ὅλοι τὸ παραδέχονταν τότε : Ἡ Ἑλλάδα ἔδωσε πρώτη τὸ σύνθημα τῆς νίκης, ἀφοῦ ἀπέδειξε ὅτι ὁ «Ἄξονας» δὲν ἦταν ἀήττητος. Καὶ ὅλοι οἱ ξένοι ἡγέτες μᾶς ἐγκωμίαζαν καὶ μᾶς ἔπλεκαν ὕμνους. Πράγματι ! Ἡ Ἑλλάδα δὲν εἶχε μόνο νικήσει. Τὸ κυριώτερο ἦταν ὅτι εἶχε δοξασθῆ. «Θὰ νικήσωμεν. Ἀλλὰ διὰ τοὺς Ἕλληνας ὑπὲρ τὴν νίκην ἡ δόξα», ἦταν τὸ σύνθημα, ποὺ κυριαρχοῦσε τὴν ἀνεπανάληπτη ἐκείνη ἐποχή.

-Ε-

Γιορτάζουμε καὶ φέτος τὴν Ἐπέτειο τοῦ Ἔθνους τοῦ 1940. Σὲ ἀτμόσφαιρα, ὅμως, ἡττοπάθειας καὶ ἀπογοητεύσεως, λόγῳ τῆς οἰκονομικῆς κρίσεως. Οἱ καιροὶ εἶναι πράγματι δύσκολοι. Ἀλλὰ ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς καὶ ἡ Παναγία μας δὲν θὰ μᾶς ἀφήσουν. Ὅπως τότε, ἔτσι καὶ τώρα : Μὲ πρωτοπόρα τὰ νειᾶτα, τὰ μαθητικά, τὰ φοιτητικὰ καὶ τὰ στρατευμένα νειᾶτα, ἡ Πατρίδα μας θὰ ξεπεράσῃ τὶς δυσκολίες καὶ τοὺς κινδύνους, καὶ θὰ γίνῃ σεβαστὴ στοὺς φίλους καὶ ὑπολογίσιμη στοὺς ἐχθρούς. Λοιπόν, ψηλὰ οἱ καρδιές. Κι’ οἱ Σημαῖες ψηλά. Ὁ Χριστὸς καὶ ἡ Ἑλλάδα θὰ νικήσουν, ἐφ’ ὅσον τὸ φῶς τοῦ «ΟΧΙ» τοῦ 1940 φωτίζει τὴν ζωή μας. Τιμὴ καὶ δόξα σὲ ὅσους ἔπεσαν ἡρωϊκῶς μαχόμενοι ὑπὲρ Πίστεως καὶ Πατρίδος. Οἱ Ἕλληνες δὲν θὰ τοὺς ξεχάσουν ποτέ.

Διάπυρος πρὸς Χριστὸν εὐχέτης

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ

† Ὁ Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανῆς καὶ Κονίτσης Α Ν Δ Ρ Ε Α Σ

Του Σεβ. Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

Για όλους εμάς που κατοικούμε στο μετερίζι αυτό της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού, την ελληνικότατη κα αιματοβαμμένη Μακεδονία μας, ο μήνας Οκτώβριος είναι ένας ξεχωριστός μήνας.

Είναι ο μήνας του Μυροβλήτου, αφού τιμάται η μνήμη του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Δημητρίου, του προστάτου της Θεσσαλονίκης και εφόρου ολόκληρης της Οικουμένης. Γι' αυτό και παλαιότερα τον μήνα αυτό τον ονόμαζαν "Αη-Δημήτρη".

Με επίκεντρο το Ναό του μαρτυρίου του στην Θεσσαλονίκη, τελείται μία ιδιαίτερη σειρά Ακολουθιών, η Μεγάλη Εβδομάδα του Αγίου Δημητρίου, καθώς και το Ψυχοσάββατο του Αγίου Δημητρίου. Πραγματοποιούνται ακόμη πολλές εκδηλώσεις πολιτιστικού περιεχομένου, τα λεγόμενα Δημήτρια.

Φορτισμένος ο μήνας Οκτώβριος, αφού μας θυμίζει στιγμές που ανέβασαν την πατρίδα μας σε κορυφές δόξης και ενθουσιασμού.

Εμείς που αντικρίζουμε τον Γράμμο και τα χιονισμένα βουνά της Πίνδου και της Βορείας Ηπείρου, θυμόμαστε τις θρυλικές μάχες και το άφθαστο μεγαλείο του Έλληνα της εποχής εκείνης.

Ο μήνας Οκτώβριος μάς θυμίζει ακόμη και τους νικηφόρους πολέμους του 1912- 1913, γι' αυτό και πολλές πόλεις της Μακεδονίας γιορτάζουν τον μήνα αυτό τα Ελευθέριά τους, με πρώτη την θεοφύλακτο Θεσσαλονίκη, την συμπρωτεύουσα και συμβασιλεύουσα, που ελευθερώθηκε την ημέρα της μνήμης του προστάτου της, Αγίου Δημητρίου.

Ο μήνας Οκτώβριος στην Καστοριά είναι συνδεδεμένος με το θάνατο, στις 13 Οκτωβρίου του έτους 1904, ενός αληθινού παλικαριού, του Παύλου Μελά, που έλαβε χώρα στην Στάτιστα, τον σημερινό Μελά του Νομού Καστοριάς.

Σαν λίγα φθινοπωρινά λουλούδια στον απέριττο τάφο του και στα οστά του που αναπαύονται στον ιστορικό Ναό των Ταξιαρχών, ας εκληφθούν οι πιο κάτω αναφορές στον αγνό αυτόν ήρωα, αφού φέτος συμπληρώνονται 110 χρόνια από τον θάνατό του.

Καταρχάς, θα πρέπει να αναφέρουμε πώς ο Μακεδονικός Αγώνας, στον οποίο πρωτοστάτησε ο Παύλος Μελάς, αποτελεί μια από τις πιο ένδοξες σελίδες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας και είναι γραμμένη με αίμα μαρτύρων και ηρώων, με θυσίες, αγώνες και δάκρυα.

Ο Μακεδονικός Αγώνας χαρακτηρίστηκε από την επιτυχημένη εθνική και πνευματική προσπάθεια του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου, να αναχαιτίσει την με βία και δόλια προπαγάνδα εξαναγκαστική προσχώρηση των ορθόδοξων ελληνικών πληθυσμών στη βουλγαρική εξαρχία και τον επαπειλούμενο, ως εκ τούτου, εκβουλγαρισμό τους.

Αποτέλεσε δηλαδή τον υπέρτατο αγώνα του ελληνοχριστιανικού Πολιτισμού και της ελληνορθόδοξης Παραδόσεως, απέναντι στις ισοπεδωτικές δυνάμεις του εθνοφυλετισμού, του εθνικισμού και του πανσλαβισμού αλλά και στις πολιτικές επιδιώξεις οικονομικών, εθνικών και γεωστρατηγικών συμφερόντων εις βάρος του έθνους μας.

Σ' αυτήν την προσπάθεια έρχεται αρωγός ο Παύλος Μελάς.

Και πρώτον. Ονομάζει τον εαυτό του υποχρεωμένο για την ιερή υπόθεση της Μακεδονίας. Γράφει στις 21 Αυγούστου του 1904 από τη Λάρισα : "Αναλαμβάνω αυτόν τον αγώνα με όλη μου την ψυχή...ότι είμαι υποχρεωμένος να τον αναλάβω. Έχω την ακράδαντο πεποίθηση ότι δυνάμεθα να εργασθώμεν εν Μακεδονία και να σώσουμε πολλά πράγματα...έχω και υπέρτατο καθήκον να θυσιάσω το παν όπως πείσω την κυβέρνησιν περί τούτο."

Να γιατί η Μακεδονία οφείλει τόσα πολλά στον μάρτυρα αυτό. Να γιατί ένα διαμέρισμα της πατρίδος μας χρωστάει την ελευθερία του σε έναν άνθρωπο ο οποίος, όχι μόνο αφύπνισε, αλλά κυρίως πότισε το χώρο αυτό με το αίμα του.

Δεύτερον. Τον χαρακτήριζε η αγάπη του προς τον άνθρωπο. Μέχρι σήμερα έχουν γραφεί δυστυχώς πολλά αρνητικά για το πρόσωπό του. Μέσα όμως από τις επιστολές του φαίνεται ξεκάθαρα και αυθεντικά το πνεύμα που τον διέκρινε.

Ήρθε στο χώρο αυτό, όχι για να τιμωρήσει, αλλά για να βοηθήσει, να ενισχύσει, να οργανώσει, να τονώσει το ηθικό και να προστατεύσει από τις αδικίες και τους φόνους τον απροστάτευτο πληθυσμό του.

Γράφει σε μια επιστολή του στην γυναίκα του : "Αδελφοί, ημείς που ήλθαμεν από τας Αθήνας δια να σας βοηθήσωμεν, εφέραμε μαζί μας μόνον αγάπην, πατριωτισμόν και παλληκαριά ... Θα σας βοηθήσωμεν να υπερασπισθήτε κατά των ατιμιών των Βουλγάρων και, αν είναι ανάγκη, και κατά των ατιμιών των Τούρκων. Ημείς δεν θα σας βιάσωμεν να μας ακολουθήσετε, όπως σας έκαμαν οι Βούλγαροι. Αυτοί ... το καλοκαίρι δια της βίας σας εσήκωσαν μόνον και μόνο δια να δείξουν εις την Ευρώπην ότι η Μακεδονία είναι βουλγαρική και ολόκληρος επανεστάτησε και ... άφησαν τους Τούρκους και έκαψαν τα χωριά σας. Εμείς όπλα θα δώσωμεν δωρεάν εις όσους μας ζητήσουν. Αλλά και εκείνους που δεν θα μας ζητήσουν, θα τους αγαπώμεν και θα τους προστατεύωμεν ... θα πολεμούμε στήθος με στήθος και πρώτα θα πέφτωμεν ημείς και έπειτα σεις."

Τρίτον, αυτήν την μαρτυρική μορφή, την τόσο αγνή, την διέκρινε και η αγάπη του προς τη μητέρα μας Εκκλησία και προς το πρόσωπο του Χριστού.
Αγαπούσε την Εκκλησία.

Σεβόταν τους ποιμένες της Εκκλησίας.

Συμμετείχε στην ζωή της Εκκλησίας.

Γράφει σε μία επιστολή του με ημερομηνία 28 Αυγούστου 1904, τα εξής χαρακτηριστικά : "Χθες, όταν ετελείωσα το γράμμα μου, επήγα εις την εκκλησίαν της μονής με τους άνδρας μου. Ακούσαμε τον εσπερινόν πρώτα και κατόπιν μας μετέλαβεν ο γέρων χωρικός ιερεύς της μονής. Ουδέποτε με τόσην κατάνυξιν μετέλαβα. Ο νους μου διαρκώς εστρέφετο προς Εκείνον, ο οποίος χάριν ημών και της θείας θρησκείας Του υπέστη το μαρτύριον. Το μέγεθος της θυσίας Του, το μέγεθος της αποστολής Του με έκαμναν να αισθάνωμαι πόσον μικροί και πόσον μακράν Αυτού ευρισκόμεθα, αλλά και συγχρόνως με ενεθάρρυναν."

13 Οκτωβρίου 1904. Στη Στάτιστα ο Παύλος και οι άνδρες του δέχονται πυρά από τουρκικό απόσπασμα που τους εντόπισε. Μια σφαίρα τον πήρε στη μέση. Αφού έπεσε κάτω, έβγαλε το σταυρό του και τον παρέδωσε στον Πύρζα, τον αχώριστο σύντροφό του λέγοντας : "Τον σταυρό να τον δώσεις στη γυναίκα μου και το τουφέκι μου, όπως σου είπα, του Μίκη και να τους πεις ότι το καθήκον μου έκαμνα" και σε λίγο άφησε την ψυχή του στα χέρια του Θεού.

Τα οστά του, μαζί με αυτά της γυναίκας του Ναταλίας, αναπαύονται στον βυζαντινό Ναό των Ταξιαρχών και κοντά σε αυτόν, του Εθνεγέρτου Γερμανού Καραβαγγέλη. Είναι και οι δυο οι βιγλάτορες της Καστοριάς που υπενθυμίζουν στον κάθε ευλαβή προσκυνητή το ιερό καθήκον προς την πατρίδα μας σήμερα. Και αυτό δεν σημαίνει ρατσισμός, αλλά αγάπη πρός τη μάνας μας "την θρέψασαν και την ενέγκασαν". Άλλωστε, όποιος αγαπάει τη μάνα του, δεν σημαίνει ότι μισεί όλες τις άλλες μάνες.

Αυτός ο ήρωας μάς δίνει ένα μήνυμα παρμένο από τον συντοπίτη μας , Ίωνα Δραγούμη :

"Καιρός να σώσουμε την ιδιοπροσωπία μας".

Να θυμηθούμε την πατρίδα μας, την λεβεντιά μας, το ήθος μας.
Καιρός να ξυπνήσουμε και να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για να σώσουμε ότι απέμεινε με αίσθημα ευθύνης απέναντι στον πολιτισμό μας και στην Ορθοδοξία μας.

"Γιατί ιστορία είναι να νοιώθεις την καταγωγή σου, τη συνέχεια του εθνικού εγώ σου, την ιστορία που σου κάνει συνειδητό το πέρασμα του έθνους σου μέσα στους αιώνες". (Ι. Δραγούμης)