Γράφει ο Διογένης Καραγιαννακίδης
Δρ. Ν. Δικηγόρος

Εδώ και κάποια χρόνια το Άγιον Όρος βιώνει κατάλυση του αυτοδιοικήτου του από το ελληνικό κράτος.

Ο λόγος για την υπόθεση της Μονής Εσφιγμένου.  Το Άγιον Όρος έλαβε ομόφωνα μία απόφαση το 2002, να διαλυθεί η ομάδα που κατείχε την Μονή και να απομακρυνθεί από τον τόπο.

Η απόφασή του αυτή επικυρώθηκε από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Από πλευράς του το Οικουμενικό Πατριαρχείο έλαβε όμοια απόφαση και πιέζει αδιαλείπτως προς την ίδια κατεύθυνση. Εντούτοις η Ελληνική Πολιτεία που έχει την εκτελεστική αρμοδιότητα δεν ενεργεί.

Έτσι παρά την ομόφωνη βούληση όλων των Μονών (και του Πατριαρχείου) η απόφασή τους καταργείται μέχρι στιγμής.

Προ εξαμήνου προστέθηκε μιά τελεσίδικη απόφαση δικαστη-ρίου της χώρας που διατάζει την απόδοση ενός κατειλημμένου σπιτιού της Μονής στις Καρυές.

Πώς αντέδρασε η εκτελεστική εξουσία; Απλό: μέχρι στιγμής δεν συμπράττει για την εκτέλεση της δικαστικής απόφασης.

Όλα αυτά δικαιολογούν λίγα σχόλια: Προϋπόθεση του αυτοδιοικήτου του Αγίου Όρους είναι η εκτελεστότητα των αποφάσεών του. Χωρις αυτήν το αυτοδιοίκητο αίρεται. Κατ’ ακρίβειαν μετατρέπεται σε κάτι σαν επιτραπέζιο παιχνίδι μεταξύ παιδιών, χωρίς συνέπειες, με άλλα λόγια κάτι που δεν αξίζει να το παίρνει κανείς και τόσο στα σοβαρά.

Και καλά με το αυτοδιοίκητο του Αγίου Όρους - κάποιοι παίζουν μαζί του. Πρόβλημα των ίδιων και αυτών που χαίρονται με τον εμπαιγμό χωρίς να συναισθάνονται πού μπορεί να οδηγήσει μιά τέτοια αντίληψη.

Όταν όμως προστίθεται στον εμπαιγμό και η αδιαφορία για τελεσίδικη απόφαση της ελληνικής δικαιοσύνης, πώς θα πρέπει να αξιολογηθεί το πράγμα;

Είναι εμφανές ότι δώ όχι απλώς καταλύεται το αυτοδιοίκητό του, αλλά το Άγιον Όρος περιπίπτει σε κατάσταση μειονεκτικό-τερη του εσχάτου έλληνα πολίτη, αφού στη χώρα η μη εκτέλεση δικαστικής απόφασης που δικαιώνει ακόμη και τον πιό αδύναμο είναι αδιανόητη.

Αυτό το αδιανόητο συμβαίνει σήμερα στο Άγιον Όρος.

Η άρνηση βέβαια της εκτελεστικής εξουσίας έχει και περιτύλιγμα, που ονοματίζεται ‘ιερότητα του τόπου’. Δηλαδή οι φορείς της εκτ. εξουσίας υποστηρίζουν, ότι το ίδιο το Άγιον Όρος, ο Οικουμενικός Πατριάρχης, η Ελληνική Δικαιοσύνη δεν είναι και τόσο ικανοί να αξιολογήσουν την ιερότητα του τόπου.

Και ότι μόνον οι ίδιοι είναι οι τελικοί κριτές που δικαιούνται να αποφαίνονται, μάλιστα αντίθετα από όλους τους αρμοδίους!!

Ανεξαρτήτως όμως του τί θεωρούν και πέραν του ότι είναι εντελώς ασύλληπτο να αναλαμβάνουν αφ’ εαυτών τέτοια αρμοδιότητα, ο καθένας καταλαβαίνει ότι πρόκειται για φθηνή πρόφαση.

Στο όνομα της ιερότητας οι ίδιοι πλήττουν βάναυσα την ιερότητα του τόπου, αφού η άρνησή τους εκτρέφει το τέρας της ανομίας και γεννά διαρκώς εντάσεις. Δεν προστατεύουν την ιερότητα του τόπου, την κρατούν σε διαρκή αβεβαιότητα.

Για να δικαιωθούν όσοι από καιρό βλέπουν, ότι κάποιοι θέλουν εκκρεμότητες στο Άγιον Όρος. Περίεργο; Κι όμως, προφανές.

Η υπόθεση της Μονής Εσφιγμένου είναι σκοτεινή. Όχι κατά την θεσμική πλευρά της, η οποία δεν θα μπορούσε να είναι πιό διαφανής.

Κατά την άλλη, την εξωθεσμική, που είναι πλέον ή βέβαιον ότι υπάρχει και εξηγεί την παραπάνω ευτράπελη κατάσταση. Ας παρηγορηθούμε με την σκέψη πως στο σκοτάδι κρύβεται ό,τι απεχθάνεται το φως.

Άμεση και σύντομη ήταν η απάντηση του Καθολικού Αρχιεπισκόπου Νικολάου, στην τρίτη επιστολή του Μητροπολίτη Γόρτυνος κ. Ιερεμία.

Ακολουθεί το σύντομο κείμενο του Καθολικού Αρχιεπισκόπου μέσω της Romfea.gr:

Προς
Τον Σεβασμιότατο κ. Ιερεμία
Μητροπολίτη Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως

Σεβασμιότατε Αδελφέ,

Στην προηγούμενη σύντομη επιστολή μου αναφερόμουν στην ποσότητα Αρχιερέων, ιερέων και λαϊκών, μελών της Ορθοδόξου Εκ-κλησίας, με τις δικές σας απαρχαιωμένες αντιλήψεις.

Στην παρούσα λακωνική μου επιστολή δυστυχώς μπορώ να α-ναφερθώ και στην ποιότητα των ανθρώπων που σας υποστηρίζουν.

Πράγματι ενθουσιάζει κάθε αναγνώστη το επίπεδό τους!

Θαυμάστε τις εκφράσεις τους:

«Άσε τα σάπια εκπρόσωπε του αιρεσιάρχου»!

«Πάει, ο καραφλός αποστομώθηκε».

«ΝΙΚΟΛΑΚΗ ΠΕΣ ΑΛΕΥΡΙ....
Ο ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΣΕ ΓΥΡΕΥΕΙ»!!!

«Α ρε απο ´δω»!!!!!!!

Κλπ. κλπ

Να τους χαίρεστε, Σεβασμιότατε,

Με αγάπη Χριστού
+Νικόλαος

Τρίτη επιστολή προς τον Καθολικό Αρχιεπίσκοπο Νικόλαο, απέστειλε ο Σεβ. Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλουπόλεως κ. Ιερεμίας.

Το Πρακτορείο Εκκλησιαστικών Ειδήσεων Romfea.gr, δημοσιεύει παράκατω την σχετική επιστολή:

Ἐντιμότατε κ. Νικόλαε,
Καθολικέ Ἀρχιεπίσκοπε Νάξου, Τήνου, Ἄνδρου καί Μυκόνου
Χαίρετε καί ὑγιαίνετε!

1. Ἔλαβα χθές τήν σύντομη ἐπιστολή Σας, στήν ὁποία φαίνεσθε δυσαρεστημένος διότι ὀνομάζω Σᾶς καί τούς ὁμοφρόνους Σας «Παπικούς» καί ὄχι «Καθολικούς» καί γι᾽ αὐτό γράφετε ὅτι διακόπτετε τόν μεταξύ μας διάλογο. Στήν παροῦσα μου πρός Σᾶς ἐπιστολή, τήν τελευταία κατά τήν προτίμησή Σας, θά ἤθελα νά ἐξηγηθῶ καί νά ἀπολογηθῶ γι᾽ αὐτό γιά τό ὁποῖο δυσαρεστηθήκατε· τό διατί δηλαδή δέν προσφωνῶ Σᾶς καί τούς ὁμοφρόνους Σας «Καθολικούς», ὅπως θέλετε.

Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι ναί, ὅπως δέν δέχομαι ὅτι ἀποτελεῖτε Ἐκκλησία, ἔτσι δέν δέχομαι ὅτι πρέπει νά λέγεσθε «Καθολικοί». Ὅμως στήν πρώτη μου ἐπιστολή πρός Σᾶς χρησιμοποιοῦσα τήν προσφώνηση «Καθολικός» καί «Καθολικοί» γιά τούς ὁμοφρόνους Σας, γιατί χρησιμοποιεῖται γενικά ἡ ἔκφραση αὐτή περί τῶν Παπικῶν, κακῶς ὅμως καί ἀθεολογήτως! Ἀλλά προχθές τήν ἑσπέρα, ὅταν ἔγραφα τήν δευτέρα μου ἐπιστολή πρός Σᾶς, ἡ ὁποία ἤδη ἔχει ἀναρτηθεῖ καί στό διαδίκτυο, δέχτηκα ἕνα τηλεφώνημα ἀπό ἕνα πολυσέβαστό μου Ἀρχιερέα, καλό θεολόγο. Αὐτός με συνεχάρη γιά τήν ἐπιστολή μου πρός Σᾶς, «ἀλλά κάνεις ἕνα λάθος», μοῦ εἶπε.

Τό λάθος, Ἐντιμότατε κ. Νικόλαε, τό ὁποῖο μοῦ ἐπισήμανε ὁ καλός αὐτός θεολόγος Ἀρχιερεύς, εἶναι ὅτι στήν ἐπιστολή μου πρός Σᾶς ὀνομάζω τούς Παπικούς «Καθολικούς», ἐνῶ «ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι εἴμαστε Καθολικοί καί ὄχι αὐτοί», μοῦ εἶπε ὁ Ἀρχιερεύς. Εὐχαρίστησα τόν Σεβασμιώτατο γιά τήν παρατήρησή του καί ἀμέσως στήν δεύτερή μου πρός Σᾶς ἐπιστολή, πού ἔγραφα καί σχεδόν τελείωνα, ἄρχισα μέ χαρά νά διορθώνω τίς προσφωνήσεις «Καθολικός» καί «Καθολικοί».

Εἶπα «μέ χαρά», διότι μέ ἐξέφραζε ἀπόλυτα ἡ παρατήρηση τοῦ Σεβασμιωτάτου. Θέλω δέ νά προσθέσω ὅτι ὁ Σεβασμιώτατος αὐτός δέν εἶναι ἐκ τῶν φημιζομένων ἀντιπαπικῶν Ἀρχιερέων καί οὔτε ἔχει ἐκφρασθεῖ ποτέ ἐπίσημα κατά τῶν Παπικῶν. Ἀπό τήν ἀναφορά αὐτή, Ἐντιμότατε κ. Νικόλαε, ἄς ἐννοήσετε ὅτι δέν πρόκειται γιά «μειονότητα» ἀντιπαπικῶν Ἀρχιερέων, ὡς γράφετε, ὅπως καί δέν πρόκειται γιά «μειονότητα» Ἱερέων καί λαϊκῶν, οἱ ὁποῖοι χαρακτηρίζουν ὡς αἱρετικούς τούς Παπικούς. Εἶναι πλῆθος κλήρου καί λαοῦ, εἶναι κύμα θαλάσσης παφλάζον, εἶναι «κέρας χριστιανῶν ὀρθοδόξων»!

2. Στήν παροῦσα μου αὐτή ἐπιστολή θέλω, ἀπολογούμενος, νά Σᾶς ἀποδείξω γιατί δέν θέλουμε ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι νά Σᾶς προσφωνοῦμε «Καθολικούς» καί θά ὑποστηρίξω, ἀντίθετα, ὅτι Καθολικοί εἴμαστε ἡμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι, γι᾽ αὐτό καί τήν Ἐκκλησία μας τήν ὀνομάζουμε «Καθολικήν Ἐκκλησίαν» («Εἰς Μίαν, Ἁγίαν, Καθολικήν καί Ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν», ὁμολογοῦμε μέ τό «Πιστεύω» μας).

«Καθολικός», Ἐντιμότατε, λέγεται ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος δέχεται ΟΛΗ, ΚΑΘ-ΟΛΗ τήν πίστη τῆς Ἐκκλησίας. Ὅποιος δέν τήν δέχεται ὅλη, ἀλλά, τονίζει καί ὑπερτονίζει μιά ἀλήθεια τῆς πίστης σέ βάρος τῆς ἄλλης ἀλήθειας, δηλαδή ὅποιος καί ὅποιοι δέν δέχονται τήν ΚΑΘΟΛΙΚΟΤΗΤΑ τῆς πίστεως, ἀλλά ἐκλέγουν μέρη μόνον ἀπό αὐτήν, αὐτοί λέγονται «αἱρετικοί». Καλοῦνται ἔτσι ἀπό τό ρῆμα «αἱρέομαι-αἱροῦμαι», τό ὁποῖο σημαίνει «ἐκλέγω», «προτιμῶ». Ὅσοι λοιπόν δέν δέχονται τήν «ἑνότητα τῆς πίστεως», ἀλλά ἐκλέγουν («αἱροῦνται») τμήματα μόνο ἀπό αὐτήν, αὐτοί λέγονται «αἱρετικοί».

Ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι, κ. Νικόλαε, πιστεύουμε ὅλη τήν διδασκαλία, τήν ὁποία παρέδωσε ὁ Χριστός στούς Ἀποστόλους καί οἱ Ἀπόστολοι στούς διαδόχους τους, χωρίς νά τήν παραλλάξουμε οὔτε στό παραμικρό, γι᾽ αὐτό καί εἴμαστε Καθολικοί.

Σεῖς οἱ Παπικοί μπορεῖτε νά καυχηθεῖτε τήν καύχηση τῶν Ὀρθοδόξων ὅτι δέν παραλλάξατε τήν διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων; Δέν τό μπορείτε! Γιά νά μήν ἐπεκταθῶ στίς πολλές παραποιήσεις καί διαφοροποιήσεις πού κάνατε, ἀναφέρομαι σέ ἕνα μόνο: Τί σᾶς λέει τό Filioque; Μέ τό Filioque σας δώσατε ἄλλη Ἁγία Τριάδα, ἄλλο τριαδικό δόγμα, διαφορετικό ἀπό αὐτό πού διετύπωσαν οἱ Πατέρες τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων.

Πραγματικά, ἡ διδασκαλία τῶν Παπικῶν περί τοῦ Filioque ἀποτελεῖ ὀδυνηρή κατάλυση τοῦ δόγματος τῆς Ἐκκλησίας περί τῆς Ἁγίας Τριάδος. Γι᾽ αὐτόν τόν λόγο, καί μόνο γιά τό Filioque, οἱ Παπικοί εἶστε μεγάλοι αἱρετικοί, ὅπως οἱ παλαιοί Πνευματομάχοι, καί θά Σᾶς τό ἐξηγήσω γιατί: Κατά τήν θεολογία τοῦ Τριαδικοῦ δόγματος δύο εἶναι τά βασικά καί τά κύρια· α) Ἡ ἑνότητα τῆς θείας Οὐσίας καί β) τά τρία θεῖα Πρόσωπα (ἡ τριαδικότητα τῶν Προσώπων ἤ Ὑποστάσεων).

Αὐτοῦ τοῦ δευτέρου, τῆς τριαδικότητας δηλαδή τῶν τριῶν Προσώπων, τό κύριο περιεχόμενο εἶναι ὁ τρόπος τῆς ὑπάρξεως τῶν θείων Προσώπων («ὑποστατικά τῶν Προσώπων ἰδιώματα»). Οἱ Πνευματομάχοι παλαιά ἔπληξαν τό πρῶτο σκέλος τοῦ Τριαδικοῦ δόγματος, δηλαδή τήν θεία Οὐσία.

Γι᾽ αὐτό καί καταδικάστηκαν ὡς αἱρετικοί ἀπό τήν Β´ Οἰκουμενική Σύνοδο. Σεῖς οἱ Παπικοί, μέ τό Filioque, πλήξατε τό δεύτερο σκέλος τοῦ Τριαδικοῦ δόγματος, τόν τρόπο τῆς ἀϊδίου ὑπάρξεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γιατί εἴπατε καί λέτε ἀμετανόητα μέχρι τώρα ὅτι τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐκπορεύεται καί ἐκ τοῦ Υἱοῦ (Filioque).

Σᾶς ἐρωτῶ λοιπόν: Κατά ποιά λογική οἱ παλαιοί Πνευματομάχοι, οἱ ὁποῖοι κακοποίησαν τό πρῶτο σκέλος τοῦ Τριαδικοῦ δόγματος, τήν θεία Οὐσία, εἶναι αἱρετικοί καί ἄξιοι ἀφορισμοῦ, καί σεῖς οἱ Παπικοί, πού κακοποιήσατε τό δεύτερο σκέλος τοῦ Τριαδικοῦ δόγματος, δηλαδή τά ὑποστατικά ἰδιώματα τῶν θείων Προσώπων, μέ ποιά λογική, λέγω, σεῖς δέν εἶστε αἱρετικοί καί δέν εἶστε ἄξιοι ἀφορισμοῦ;

Τό αἱρετικό σας δόγμα Filioque εἶναι καθαρά βλασφημία ἐναντίον τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί θά Σᾶς τό πῶ γιατί, κ. Νικόλαε: Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, θέλοντας νά ὁμιλήσει γιά τήν θεότητα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, λέγει τό ἑξῆς ὡραῖο, ἁπλό, δυνατό, ἀλλά καί τολμηρό ἐπιχείρημα.

Εἶναι γνωστό ὅτι θεούμεθα διά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀλλά, λέγει τολμηρά ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος: Ἐάν τό Πνεῦμα δέν εἶναι Θεός, ὅπως ἔλεγαν οἱ Πνευματομάχοι, «ἄς πάει πρῶτα να θεωθεῖ αὐτό καί τότε, ἀφοῦ θεωθεῖ, νά ἔλθει ἔπειτα νά θεώσει καί ἐμένα τόν ἄνθρωπο»!

Πολύ λυποῦμαι διότι στόν τόπο πού εὑρίσκομαι τούτη τήν ὥρα δέν ἔχω τήν βιβλιοθήκη μου, διά νά Σᾶς παραθέσω τό πατερικό χωρίο, ἀλλά τό νόημά του εἶναι ἀκριβῶς ὅπως τό ἀπέδωσα κατ᾽ ἔννοιαν. Λοιπόν: Μέ τό Filioque σεῖς οἱ Παπικοί παρουσιάζετε ἀδύναμο τό Ἅγιο Πνεῦμα.

Δηλαδή, σάν νά μήν φτάνει ἡ μιά πηγή, ὁ Πατέρας, ἀπό ὅπου ἐκπορεύεται τό Ἅγιο Πνεῦμα, ἀλλά τό παρουσιάζετε τόσο ἀδύναμο, ὥστε νά θέλει καί δεύτερη πηγή γιά νά «σταθεῖ», δηλαδή τόν Υἱό. Ἔτσι λέγετε ὅτι ἐκπορεύεται «καί ἐκ τοῦ Υἱοῦ» (Filioque).

Στίς προσευχές μας, Ἐντιμότατε, παρακαλοῦμε νά μᾶς δυναμώσει τό Ἅγιο Πνεῦμα στόν ἀγώνα μας κατά τῶν ἁμαρτωλῶν παθῶν καί γιά νά ἀντιμετωπίσουμε τά διάφορα δύσκολα περιστατικά τῆς ζωῆς μας. Ἀλλά ἄν κανείς ἐκ τῶν Παπικῶν διάβασε καί κατανόησε καλά τό χωρίο τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, πού ἀνέφερα παραπάνω, θά πρέπει νά πεῖ κι αὐτός σάν τόν Ἅγιο: Ἄς πάει πρῶτα τό Ἅγιο Πνεῦμα νά δυναμωθεῖ τό ἴδιο (γιατί θέλει δυό πηγές γιά τήν ὕπαρξή Του) καί τότε ἄς ἔλθει νά δυναμώσει καί ἐμένα τόν ἀδύνατο ἄνθρωπο!...

Λοιπόν, κ. Νικόλαε, σέ τί διαφέρετε οἱ Φραγκολατῖνοι Παπικοί μέ τό Filioque σας ἀπό τούς καθαρά Πνευματομάχους τοῦ 4ου αἰ., πού ἡ Ἐκκλησία ἀπέκοψε ἀπό τό σῶμα Της ὡς αἱρετικούς; Ἐκεῖνοι ἔπληξαν τό πρῶτο σκέλος τοῦ Τριαδικοῦ δόγματος καί ἐσεῖς πλήττετε τό δεύτερο. Καί μέ τήν εὐκαιρία τοῦ λόγου (“by the way”, πού λέγουν οἱ Ἄγγλοι) νά Σᾶς πῶ ὅτι Σεῖς οἱ Παπικοί εἶστε ἀντιφατικοί. Γιατί, ἀπό τήν μιά μεριά ἔχετε διαρχία στήν Ἁγία Τριάδα (ἀφοῦ πιστεύετε καί ὁμολογεῖτε ὅτι τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐκπορεύεται ἀπό δύο ἀρχές, τόν Πατέρα καί τόν Υἱό), ἀπό δέ τήν ἄλλη μεριά ἔχετε τήν μοναρχία τοῦ Πάπα, τόν ὁποῖο κηρύξατε εἰς ἀλάθητον.

Πώ, πώ! Ἄνθρωπος ἀλάθητος;!... Ὁ τελευταῖος ἐκ τῶν Ἁγίων μας, ὁ ἅγιος Ἰουστῖνος ὁ Πόποβιτς, Καθηγητής Πανεπιστημίου, ὁμιλεῖ γιά τρεῖς πτώσεις: Τήν πρώτη τοῦ Ἑωσφόρου, τήν δεύτερη τοῦ Ἀδάμ καί τήν τρίτη τοῦ Πάπα. Αὐτό τό εἶπε ἅγιος! Ἡμεῖς στά γραπτά καί προφορικά κηρύγματά μας ἐπαναλαμβάνουμε τόν λόγο τοῦ ἁγίου αὐτοῦ Πατρός ὁμιλοῦντες γιά πτώση τοῦ Πάπα, παράλληλη μέ τήν πτώση τοῦ Ἑωσφόρου.

Σᾶς ἀπέδειξα λοιπόν, Ἐντιμότατε, ἀπό ἕνα μόνο παράδειγμα, γιατί ἡμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι εἴμαστε Καθολικοί καί δέν ἁρμόζει λοιπόν σέ σᾶς τούς Παπικούς ὁ χαρακτηρισμός αὐτός. Εἴμαστε οἱ Ὀρθόδοξοι Καθολικοί, ἐπαναλαμβάνω, γιατί δεχόμαστε τήν ΟΛΗ διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων, χωρίς κἄν νά τήν παραλλάξουμε, νά προσθέσουμε ἤ νά ἀφαιρέσουμε ἀπό αὐτήν. Δέν συμβαίνει ὅμως τό ἴδιο μέ σᾶς. Ἄν συμβαίνει, εὐκαιρία νά τό ἀποδείξετε. Ἀλλά, ἀντί τούτου, Σεῖς διακόπτετε τόν διάλογο.

3. Στήν προηγούμενή μου ἐπιστολή δέν σᾶς ἀπήντησα σέ ὅλα τά σημεῖα τῆς ἰδικῆς Σας πρώτης ἐπιστολῆς σέ ἐμένα. Γι᾽ αὐτό καί ἤθελα πάλι νά Σᾶς γράψω μία ἄλλη ἐκτενῆ ἐπιστολή, ἀναφερόμενος σέ ὅλα τά σημεῖα τῆς ἰδικῆς Σας. Δέν ὑπάρχει ὅμως περιθώριο νά τό πράξω αὐτό, γιατί Σεῖς διακόπτετε τόν διάλογο, ἀφοῦ ἐγώ, ἐρειδόμενος ἐπί τῆς Γραφῆς καί τῶν Πατέρων, τό λέγω καθαρά ὅτι δέν ἔχω καμμία διάθεση νά Σᾶς προσφωνῶ «Καθολικούς», ὅπως τό θέλετε καί τό ἀπαιτεῖτε γιά τήν συνέχιση τοῦ διαλόγου.

Δέν μπορῶ ὅμως ἀπό τά ἐσφαλμένα τῆς πρώτης Σας ἐπιστολῆς νά μή θίξω ἕνα τό πολύ σοβαρό ἡμαρτημένο πού γράφετε. Λέγετε ὅτι ἄν ζοῦσε σήμερα ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός καί ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καί ἄλλοι παλαιοί Πατέρες, δέν θά μιλοῦσαν ὅπως μίλησαν τότε, ἀλλά, «εἶμαι βέβαιος – λέγετε – πώς θά μιλοῦσαν ὅπως μιλοῦν οἱ σημερινοί Ἅγιοι καί Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας».

Αὐτός ὁ λόγος Σας, Ἐντιμότατε, εἶναι φρικτός καί κρύβει ἄλλη μεγάλη αἵρεση. Δηλαδή παρουσιάζετε ὡς διαφωνοῦντας μεταξύ τους τούς ἁγίους Πατέρες, ἄλλοι Πατέρες τῆς παλαιᾶς ἐποχῆς καί ἄλλοι τῆς νέας ἐποχῆς καί ὅτι ἄν ζοῦσαν οἱ παλαιοί Πατέρες σήμερα θά διαφοροποιοῦσαν τήν διδασκαλία τους, γιά νά τήν προσαρμόσουν πρός τά σημερινά δεδομένα. Ἀπό αὐτόν τόν λόγο Σας συλλαμβάνουμε καί πιάνουμε ἀπό τό αὐτί τούς λεγομένους «Νεοπατερικούς», γιατί βρήκαμε τήν φύτρα τους! Ἡ φύτρα τους, κατά τόν παρατεθέντα λόγο Σας, εἶστε σεῖς, οἱ Παπικοί.

Ὄχι, Ἐντιμότατε, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας δέν δέχεται διαφωνία τῶν ἁγίων Πατέρων. Δέχεται τήν ὁμοφωνία τους. Καί αὐτό τό ἐκφράζουμε συμβολικά στήν ὀρθόδοξη ἁγιογραφία μας, ὅπου οἱ μορφές τῶν Ἁγίων παριστάνονται νά ὁμοιάζουν περίπου ἡ μία μέ τήν ἄλλη.

Καί δηλώνεται μέ αὐτό ἡ ἀλήθεια ὅτι ὁ ἕνας Ἅγιος παρέλαβε τήν παράδοση ἀπό τόν προηγούμενο Ἅγιο καί τήν παρέδωσε, ἀκριβῶς τήν ἴδια, στά πνευματικά του τέκνα, γιά νά γίνουν καί αὐτά ἅγια μέ αὐτήν τήν παράδοση. Τό πῶς ὅμως τώρα αὐτή ἡ παλαιά παράδοση, χωρίς νά παραλλαχθεῖ, λύει τά προβλήματα τῆς συγχρόνου ἐποχῆς, χωρίς νά γίνει «νεοπατερική», αὐτό, Ἐντιμότατε, ἀποτελεῖ ἕνα ὡραῖο κεφάλαιο τῆς Πατρολογίας μας, τό ὁποῖο πόσο θά ὠφελοῦνταν οἱ ἀναγνῶστες μας, ἐάν τό διαλεγόμασταν! 

4. Μέ τήν προηγούμενη ἐπιστολή Σας δηλώσατε σαφῶς ὅτι διακόπτετε τόν διάλογο, καί τό πρόβλημά Σας εἶναι ὁ τίτλος «Καθολικός».

Ἐγώ ὅμως Σᾶς λέγω καί Σᾶς παρακαλῶ νά μοῦ ἀνατρέψετε τά ὅσα Σᾶς ἔγραψα περί τοῦ «Καθολικός» στήν παρούσα μου ἐπιστολή καί, ἄν τό πετύχετε, ἐγώ δέν θά ἐπιμένω φανατικά στίς θέσεις μου, ἀφοῦ θεολογικά καί ἐπιστημονικά μοῦ τίς ἀνατρέψατε καί θά Σᾶς προσφωνῶ βεβαίως στό ἑξῆς ὡς «Καθολικό» καί τούς ὁμόφρονές Σας ὡς «Καθολικούς».

Ἀνατρέψτε μου λοιπόν τήν παροῦσα μου ἐπιστολή, ἀποδεικνύοντας τήν ὁμοφωνία σας μέ τίς ἀποφάσεις τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων ἤ τήν βιβλικότητα καί πατερικότητα τοῦ Filioque, ὡς ἕνα παράδειγμα πού ἀνέφερα παραπάνω, καί ἐγώ ἔπειτα, ἐπαναλαμβάνω, θά σᾶς προσφωνῶ «Καθολικούς», ὡς δεχομένους ἀπαραλλάκτως ὅλη τήν πίστη τῶν Πατέρων.

Πάντως, τό γε νῦν ἔχον, τά κείμενα καί ἡ Ἐκκλησιαστική ἱστορία ἀποδεικνύουν ὅτι δέν κρατεῖτε ΟΛΗΝ τήν διδασκαλία τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων, γι᾽ αὐτό δέν εἶστε «Καθολικοί».

Πῶς νά σᾶς ὀνομάσω; Εἶστε Παπικοί! Ἀποδεῖξτε μου, ἄν μπορεῖτε, ἀπό τά κείμενα τήν καθολικότητά σας, συνεχίζοντας καί μή διακόπτοντας τόν διάλογο!

Σᾶς χαιρετῶ, Ἐντιμότατε, μέ τιμή καί ἀγάπη Χριστοῦ. Ἔρρωσθε.
† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

Τη ζωή του την ανάλωσε για την Πατρίδα και την Εκκλησία. Κι έζησε σε μια εποχή κρίσιμη, 1832-1918, μέσα στην οποία το Εκκλησιαστικό Ζήτημα που ταλάνισε την κυπριακή κοινωνία για μια ολόκληρη δεκαετία, 1900-1910.

Εκείνος είχε πρωταγωνιστικό ρόλο, αλλά και σε ό,τι άλλο αφορούσε το τότε εκκλησιαστικό γίγνεσθαι, συμβάλλοντας επίσης και στην πολιτική και στην εκπαιδευτική πορεία του τόπου των καιρών. Αρχιμανδρίτης Φιλόθεος, είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα της Εκκλησίας μας από τα Πέρα.

Το κατά κόσμο όνομά του ήταν Λοΐζος Χριστοφίδης κι ήταν ο μεγαλύτερος από τα εφτά παιδιά του Χριστοφή Χατζηλοΐζου Τρίκκου, άλλος Γερότριγγος, και της Μαρικκούς.

Από μικρός, κι ενώ έμαθε γράμματα από πρακτικούς δασκάλους στα Πέρα, μπήκε δόκιμος στην Ιερά Μονή Μαχαιρά, όπου χειροτονήθηκε διάκονος το 1855.

Το ίδιο έτος ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Α' (1854-1865), αφότου διέκρινε τα χαρίσματά του, τον προσέλαβε στην Αρχιεπισκοπή, συνεχίζοντας και επί Σωφρονίου, ο οποίος τον μετονόμασε σε Φιλόθεο. Το 1870 συνόδευσε τον Σωφρόνιο στην Κωνσταντινούπολη, για προώθηση, με τις εκεί οθωμανικές Αρχές, ζητημάτων που αφορούσαν την Κύπρο.

Τον συνόδευσε και σε άλλες αποστολές. Το 1876 ανέλαβε τη διαχείριση της Αρχιεπισκοπής, για σχεδόν 35 χρόνια. Το 1878 ανελίχθηκε σε ιερομόναχος και έξαρχος και το 1886 προχειρίστηκε σε Αρχιμανδρίτη. Δράση είχε και σε εθνικό και σε πολιτικό επίπεδο.

Στις εκλογές του 1891 για το Νομοθετικό Συμβούλιο ήταν υποψήφιος της περιφέρειας Λάρνακας-Αμμοχώστου. Ήθελε να δυναμώσει τη φωνή των Ελλήνων Κυπρίων απέναντι στους Άγγλους αποικιοκράτες και βρήκε αντιμέτωπο τον επίσης υποψήφιο Βρετανό λοχαγό Arthur Young.

Όμως ο Φιλόθεος οδηγήθηκε στο δικαστήριο, με την κατηγορία ότι επηρέασε τους ψηφοφόρους κατά του Young -αυτός τον έστειλε, διότι δεν εξελέγη- και του επιβλήθηκε μεγάλο πρόστιμο. Από τότε περιορίστηκε στα εκκλησιαστικά του καθήκοντα.

Κατά συνέπεια ενεπλάκη στο Αρχιεπισκοπικό Ζήτημα, την εκκλησιαστική διαμάχη που ακολούθησε μετά τον θάνατο του Αρχιεπισκόπου Σωφρονίου στις 9 Μαΐου 1900.

Ο Φιλόθεος ήθελε τον μητροπολίτη Κιτίου Κύριλλο (Κυριλλάτσο) για Αρχιεπίσκοπο, που ήταν υπέρ της άμεσης ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα, κόντρα στον πιο μετριοπαθή ανθυποψήφιό του μητροπολίτη Κυρηνείας, επίσης Κύριλλο (Κυριλλούδι).

Στη διαμάχη αυτή, από το 1900 μέχρι το 1910, που ανέδειξε τον Αρχιεπίσκοπο της αρεσκείας του, ο Φιλόθεος ενήργησε ειρηνικά με διάφορους τρόπους.

Η ζωή του σε βιβλίο

Σπουδαίο ρόλο ο αρχιμανδρίτης Φιλόθεος διαδραμάτισε και στην ανάπτυξη της ελληνικής παιδείας στον τόπο μας – και με την ίδρυση και λειτουργία των πρώτων εκπαιδευτηρίων στη Λευκωσία και στη γενέτειρά του τα Πέρα.

Για το Παγκύπριο Γυμνάσιο αφιέρωσε τον περισσότερο χρόνο και χρήματα, σχολείο το οποίο ιδρύθηκε επί Αρχιεπισκόπου Σωφρονίου, το 1893, όταν εκείνος ήταν ένας καταξιωμένος αξιωματούχος της Αρχιεπισκοπής.

Λέγεται πως ο Φιλόθεος, πέρα των άλλων, επέδρασε στον Σωφρόνιο, καθότι διστακτικός, στη σύγκληση της ιδρυτικής σύσκεψης του Γυμνασίου.

Στον Φιλόθεο αποδίδεται η ιδέα για την ίδρυση του Παρθεναγωγείου-Δημοτικού Σχολείου στα Πέρα, ο οποίος μάλιστα προέτρεψε τον αδελφό του Νικόλαο να παραχωρήσει τα χρήματα για την ανέγερσή του.

Συνέβαλε επίσης και στη λειτουργία του εκπαιδευτικού συμβουλίου και επιτροπών. Απεβίωσε στις 23/5 Σεπτεμβρίου 1918, σε ηλικία 85 ετών, συγκινώντας τον κυπριακό λαό.

Η ζωή και το έργο του αρχιμανδρίτη Φιλόθεου κυκλοφορεί σε βιβλίο.

Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Κύπρου, κατά την πρώτη συνεδρία της στις 25 Φεβρουαρίου 1910, μετά τη λύση του Αρχιεπισκοπικού Ζητήματος, στο οποίο ενεπλάκη ενεργά ο αρχιμανδρίτης Φιλόθεος.

Από αριστερά: μητροπολίτης Κιτίου Μελέτιος Μεταξάκης, Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Κύριλλος Β’ (Κυριλλάτσος), μητροπολίτης Κυρηνείας Κύριλλος (Κυριλλούδι, αργότερα Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Κύριλλος Γ’) και μητροπολίτης Πάφου Ιάκωβος Αντζουλάτος.

Ο Αρχιεπίσκοπος Σωφρόνιος, ο οποίος έδειξε εμπιστοσύνη στον Φιλόθεο και τον κράτησε στην Αρχιεπισκοπή, μετονομάζοντάς τον από Λοΐζο σε Φιλόθεο.

Ο Φιλόθεος συνόδευε τον Σωφρόνιο σε αποστολές, ανάμεσά τους κι εκείνη στην Κωνσταντινούπολη το 1872, στη Σύνοδο για το σχίσμα της Βουλγάρικης Εκκλησίας.

Ο μητροπολίτης Κιτίου Κύριλλος (Κυριλλάτσος), μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Κύριλλος Β’, 1909-1916.

Τον στήριξε ο αρχιμανδρίτης Φιλόθεος στην εκλογή του για τη διαδοχή του Σωφρονίου στον αρχιεπισκοπικό θώκο μετά τον θάνατό του στις 9 Μαΐου 1900, οπόταν άρχισε και το δεκάχρονο Αρχιεπισκοπικό Ζήτημα.